Doç. Dr. Deniz AKPINAR, Dr. Ahmet NİZAMOĞLU Öz: Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’nda Almanya ve Avusturya-Macaristan ile müttefik olması iki ülkeyle olan bağları güçlendirmiştir. Savaş devam ederken Enver Paşa’nın girişimleriyle bu...
moreDoç. Dr. Deniz AKPINAR, Dr. Ahmet NİZAMOĞLU
Öz: Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’nda Almanya ve Avusturya-Macaristan ile müttefik olması iki ülkeyle olan bağları güçlendirmiştir. Savaş devam ederken Enver Paşa’nın girişimleriyle bu iki ülkeye hem işçi hem çırak gönderilirken, Almanya ve Avusturya-Macaristan’ın Osmanlı’yı sınai işçisi tedarikinde önemli bir kaynak olarak görmesi işçi gönderim sürecini kolaylaştırmıştır. Bunun yanı sıra Enver Paşa’nın asıl projesi genç Türklerin, Almanya ve Avusturya-Macaristan’da zanaat, maden ve ziraat alanında çırak olarak eğitim görmelerine yönelik olmuştur. Osmanlı’nın müttefiklerinin bu projeye sıcak yaklaşarak sınırlı bir çerçevede test etme arzusu doğrultusunda yüzlerce genç çırak olarak gönderilmiştir. Çırakların çoğu Darüleytamlarda kalan öksüz çocuklar olup bunlara yeni bir hayat sunulmaya çalışılmıştır. Alman yetkililer Türk çırakların eğitimiyle Türkiye’de kültürel nüfuzunu arttırmayı hedeflerken Türk tarafı ise çırak olarak gidip kalfa ve daha sonrasında usta olacak olan yeni kalifiye kadrolarla ülkedeki kadrolaşmayı arttırmak istemiştir. Bu doğrultuda harp ortamının getirdiği olumsuzlukların çıraklar üzerinde yarattığı etkiyi kontrol altına alabilmek amacıyla hem Türk tarafı hem de Alman tarafı yoğun çaba harcamıştır. Savaşın gidişatı ve genç çırakların beklentileri nedeniyle istenilen başarı tam anlamıyla sağlanamamışsa da Cumhuriyet’e giden süreçte kalifiye eleman noktasında bu proje önemli bir girişim olarak değerlendirilebilir. Tarama modeli ile doküman analizi kullanılarak kaleme alınan bu makalede Alman ve Osmanlı arşivlerindeki belgeler, süreli yayınlar ve telif-tetkik eserlerden yararlanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Tarih, I. Dünya Savaşı, Almanya, Avusturya-Macaristan, Çıraklar, İşçiler.
Abstract
The Ottoman Empire's alliance with Germany and Austria-Hungary in World War I strengthened its ties with both countries. While both workers and apprentices were sent to these two countries with the initiatives of Enver Pasha during the war, the fact that Germany and Austria-Hungary saw the Ottoman Empire as an important source of industrial workers facilitated the process of sending workers. In addition, Enver Pasha's main project was to train young Turks as apprentices in crafts, mining and agriculture in Germany and Austria-Hungary. Hundreds of young people were sent as apprentices in line with the Ottoman allies' willingness to test this project in a limited framework. Most of the apprentices were orphaned children from the Darüleytams and an attempt was made to offer them a new life. While the German authorities aimed to increase their cultural influence in Turkey through the training of Turkish apprentices, the Turkish side wanted to increase the staffing in the country with new qualified cadres who would go as apprentices and become journeymen and then masters. Accordingly, both the Turkish side and the German side made intense efforts to control the negative effects of the war environment on apprentices. Although the desired success could not be fully achieved due to the course of the war and the expectations of young apprentices, this project can be considered as an important initiative in terms of qualified personnel in the process leading to the Republic. In this article, which was written using a survey model and document analysis, documents in German and Ottoman archives, periodicals and copyrighted works were utilized.
Keywords: History, World War I, Germany, Austria-Hungary, Apprentices, Workers