Trakai Karaims

Kentlerde artan göç hareketleriyle birlikte farklı inanç gruplarının ortak kullandığı mekânlar, çok dinli toplum yapısının mekânlara yansıması olarak, gelişmiş ülkelerde giderek daha görünür hale gelmektedir. Ortak işlevlere sahip olsalar da kullanım biçimleri, mekânsal özellikler gibi farklar sebebiyle, bu yapıların bir arada kurgulanmaları çeşitli mimari uyum sorunları ve tasarım gereksinimlerini beraberinde getirmektedir. Araştırma, çok dinli ibadet mekânlarını mekânsal tasarım bağlamında incelemeyi amaçlamaktadır. Seçilen örnek mekânlar, nitel araştırma yaklaşımlarından çoklu durum çalışması ve karşılaştırmalı analiz yöntemleri ile incelenmiştir. Örnekler, işlevsel farklılıklar ve mimari tasarım düzeyleri açısından ele alınmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre, çok dinli mekânlarda plan tipleri, yapı kabuğu, mekân organizasyonu ve sembolik öğeler, yapıların tasarımlarını doğrudan şekillendirmektedir. Ayrışma ile birleşmeyi aynı anda mümkün hale getiren mimari çözümler, tarafsızlık ve inançlar arası diyalog konularını destekleyen tasarım ilkeleri olarak öne çıkmaktadır. Yapılan araştırma, çok dinli ibadet mekânlarının nasıl şekillendiğini ortaya koymakta ve literatüre disiplinler arası bir katkı sunmayı hedeflemektedir.

information and was written by an author named Salih in 1026, is incomplete. We have determined that some folios are missing in the inside of the manuscript. While explaining the derivative words formed with a suffix, the author gave information about the suffix in question and showed the words derived from the same suffix as an example. The same savings can be seen in some shooting attachments. In addition to being a dictionary in this respect, the work also carries a concise grammar feature. The author also made use of idioms, proverbs, poems, phrases or sentences while explaining the words. This dictionary, which is the subject of our study, although it was written at the beginning of the 17 th century, it contains important phonetic, morphological and lexical data. Another feature that makes the work different is a spelling preference that has not been seen in any manuscript before. In this study, the main emphasis is on this spelling feature that makes writing different. This dictionary, which we think will make important contributions to Turkish language research in terms of its features, should be studied thoroughly by Turkish language researchers who know Arabic well and presented to the benefit of the Turkology world.

La Lituania sa cosa significa libertà, perché l'ha conquistata da poco e se la tiene stretta. Oggetto da sempre di appetiti da parte di imperi confinanti, come altri paesi intorno a quel meridiano, nel 1990 è stata la prima tra le repubbliche sovietiche a dichiarare la propria indipendenza. E ora il timore di una nuova aggressione russa è palpabile. Si respira ovunque un sentimento di viscerale solidarietà con l'Ucraina. Sventolano bandiere gialloblù in ogni angolo di Vilnius e sui grattacieli campeggia la scritta, a caratteri cubitali, «Putin, l'Aja ti aspetta», come un banner divenuto in questi anni una nuova grande attrazione. Non poteva quindi non suscitare grandi passioni un'opera come I Lituani di Amilcare Ponchielli, che ha inaugurato la stagione del Teatro Nazionale...

Deniz ÇOLAK * Derya DERİN PAŞAOĞLU ** Öz Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) ile müstakil hanlık statüsü kazanan Kırım Hanlığı 1783 yılındaki Rus ilhakına değin iç çatışmalarla mücadele etmiştir. Kırım Yarımadasının çok etnikli ve çok dinli yapısı bu mücadeleler sırasında oldukça ilgi çekici hikâyelerin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. İsyanlar ve iç savaşın sürdüğü kargaşa ortamından etkilenen çok dinli Kırım toplumu içinde yaşadıkları acılar ve bunları kaydetmeleri açısından Karaylar öne çıkmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın konusunu da bahsi geçen Karay toplumunun hikâyeleri oluşturmaktadır. Müstakil Kırım Hanlığı döneminde farklı etnik ve dini gruplar arasında varoluş mücadelesi vermek zorunda kalan ve bu gruplar arasında sıkışan Karay cemaatinin geride bıraktığı kayıtlardan yola çıkılarak hazırlanan çalışmada, isyanlar sırasında yaşanan dramatik olaylar ele alınmış ve bunların nedenleri üzerinde tartışılmıştır. Mevcut literatürde, Şahin Giray dönemindeki isyanlar siyasi olarak ele alınmakla birlikte isyanın toplumsal zemindeki karşılığı ihmal edilmiş bulunmaktadır. Bu eksiklikten yola çıkılarak mevcut çağdaş kaynaklar ışığında Kırımlı Karaylar incelenerek literatüre kazandırılmaya çalışılmıştır.

Było to jeszcze za "starych dobrych czasów", gdy w bogatej w lasy okolicy naszej górnobawarskiej krainy grasowali zbójcy. Nocami napadano na domostwa, z pastwisk kradziono krowy i w ogóle kradziono wszystko, co nie było przynitowane lub przygwożdżone. Działo się tak od lat, gdyż nie można było dorwać tych śmiałych wyrostków. Było tak, jak gdyby miejscowi byli z bandą w zmowie, ponieważ gdy tylko pojawiali się żandarmi, nagle nikt nic nie wiedział i urzędnicy mogli co najwyżej zdać się na to, co zastali na miejscu zdarzenia. Każdy ślad rozmywał się w nieskończonych gęstwinach lasu. Komendant miejscowego posterunku żandarmerii-wówczas nazywano go jeszcze komisarzem-był zrozpaczony i zwrócił się do przechodzącego obok niego wachmistrza, aby ten zapalił przed Czarną Panienką Marią z Altötting grubą świecę, kiedy w końcu wpadnie na jakiś trop. Poza tym był w serdecznym nastroju, gdyż wkrótce miał on osiągnąć wiek emerytalny, choć z okręgowego komisariatu przyszły jedna po drugiej: nagana i reprymenda. W jednym z pism zarzucono panu komisarzowi, że nie ma w sobie zmysłu intuicji. Wytykano mu również niezadowalający stosunek do służby. Stary urzędniczyna aż zmizerniał z niezadowolenia i osiwiał od trosk o niesłuszne zarzuty. Po tym jak sytuacja stała się jałowa, swój przyjazd zapowiedział sędzia okręgowy, aby samemu doglądnąć spraw. Pewnego upalnego letniego dnia zajechał on z czterema towarzyszami otwartą bryczką Landauera do gminy. Zatrzymali się przy knajpie pocztowej. Jakaś kucharka musiała szybko donieść burmistrzowi o przyjeździe urzędników, tak że ten musiał natychmiast do nich przybyć. Burmistrz Stöcklmayr zajęty był pracą na roli i zupełnie bez szacunku oznajmił przybyszom, że nie ma dla nich czasu, chyba że gdyby panowie przedarli się przez łany pszenicy, to wszystko poszłoby sprawniej. Jeśli nie, musieli poczekać i równie dobrze mogli już sobie urządzić przerwę obiadową. Sędzia okręgowy zmarszczył czoło z powodu nieposłuszeństwa burmistrza i niechętnie zapytał, cóż to za gmina, w której wybrano burmistrza tak kiepsko wypełniającego polecenia. Po chwili urzędnik zaprosił towarzyszy do pokoiku, w którym chciał omówić bieżącą sytuację. Rozłożył sporą mapę, po której krążył palcem, jakby mieszał w rondlu, aby

Było to jeszcze za "starych dobrych czasów", gdy w bogatej w lasy okolicy naszej górnobawarskiej krainy grasowali zbójcy. Nocami napadano na domostwa, z pastwisk kradziono krowy i w ogóle kradziono wszystko, co nie było przynitowane lub przygwożdżone. Działo się tak od lat, gdyż nie można było dorwać tych śmiałych wyrostków. Było tak, jak gdyby miejscowi byli z bandą w zmowie, ponieważ gdy tylko pojawiali się żandarmi, nagle nikt nic nie wiedział i urzędnicy mogli co najwyżej zdać się na to, co zastali na miejscu zdarzenia. Każdy ślad rozmywał się w nieskończonych gęstwinach lasu. Komendant miejscowego posterunku żandarmerii-wówczas nazywano go jeszcze komisarzem-był zrozpaczony i zwrócił się do przechodzącego obok niego wachmistrza, aby ten zapalił przed Czarną Panienką Marią z Altötting grubą świecę, kiedy w końcu wpadnie na jakiś trop. Poza tym był w serdecznym nastroju, gdyż wkrótce miał on osiągnąć wiek emerytalny, choć z okręgowego komisariatu przyszły jedna po drugiej: nagana i reprymenda. W jednym z pism zarzucono panu komisarzowi, że nie ma w sobie zmysłu intuicji. Wytykano mu również niezadowalający stosunek do służby. Stary urzędniczyna aż zmizerniał z niezadowolenia i osiwiał od trosk o niesłuszne zarzuty. Po tym jak sytuacja stała się jałowa, swój przyjazd zapowiedział sędzia okręgowy, aby samemu doglądnąć spraw. Pewnego upalnego letniego dnia zajechał on z czterema towarzyszami otwartą bryczką Landauera do gminy. Zatrzymali się przy knajpie pocztowej. Jakaś kucharka musiała szybko donieść burmistrzowi o przyjeździe urzędników, tak że ten musiał natychmiast do nich przybyć. Burmistrz Stöcklmayr zajęty był pracą na roli i zupełnie bez szacunku oznajmił przybyszom, że nie ma dla nich czasu, chyba że gdyby panowie przedarli się przez łany pszenicy, to wszystko poszłoby sprawniej. Jeśli nie, musieli poczekać i równie dobrze mogli już sobie urządzić przerwę obiadową. Sędzia okręgowy zmarszczył czoło z powodu nieposłuszeństwa burmistrza i niechętnie zapytał, cóż to za gmina, w której wybrano burmistrza tak kiepsko wypełniającego polecenia. Po chwili urzędnik zaprosił towarzyszy do pokoiku, w którym chciał omówić bieżącą sytuację. Rozłożył sporą mapę, po której krążył palcem, jakby mieszał w rondlu, aby

This article is a critical edition of an anonymous Crimean Turkish Karaim polemic treatise Igeret Imre Noʿam ‘The Treatise Say- ings of Pleasure’ against the Rabbanites, Christians, Muslims and free- masons, that is the atheists. This is the only polemic religious treatise and one of the few works of this kind written by the Karaims in a Tur- kic language. Dated 1816, it is at the same time the earliest document written in this language as known so far, if we disregard earlier glosses and individual sentences. Although the manuscript which contains the text edited is known since 2003, it has not been mentioned by any study and bibliography of Karaim literature. The article presents two styles encountered in the treatise, one being the author’s own style and the other the style of citations from the Karaim Bible. Attention is paid to the adaptation of the language of the old Crimean Karaim Bible trans- lation to Crimean Turkish Karaim. Some characteristic lexical units and language features are also discussed. A short passage is devoted to other non-biblical works copied in the manuscript in which the Say- ings of Pleasure is found.

Hazarların devamı olduğu düşünülen Karaylar farklı çalışmalara konu edilmiştir. Bu çalışmada da Sergiusz Rudkowski tarafından 1933 yılında Polonya’nın Lutsk şehrinde Karay Türkçesi ile yazılan ve basılan Tutuwłanmahy Karajłarnyn Łuckada (Sahync) başlıklı metin incelenecektir. Karaylar’ın Lutsk’a yerleşmesini konu edinen eserin ağız özellikleri dikkate alındığında Haliç-Lutsk ağzında yazıldığı görülmektedir. Metin incelendiğinde henüz dilbilgisi ve noktalama işaretlerinin tam olarak sistemleştirilemediği dikkati çekmektedir. Bu makalede metnin çeviri yazı harflerine aktarımı ve Türkiye Türkçesine aktarımı yapılarak metnin Türklük bilimi araştırmalarına kazandırılması amaçlanmıştır.

Open Access. Full text available at:
https://doi.org/10.1515/9783111391779

The status of Crimean Karaim, an extinct eastern dialect of Karaim, has long been a subject of debate among scholars. Some have labeled it a "ghost dialect," while others argue it assimilated into Crimean Tatar over time. The oldest written records of this dialect predominantly appear in Bible translations. The language of the corpus in this volume, specifically the Book of Leviticus from the so-called Gözleve Bible printed in 1841, is also identified as Crimean Karaim. Past research primarily analyzed the edition based on short fragments, often describing it as showing signs of Tatarization, and sometimes as being created based on Western Karaim manuscripts.
This volume offers a comprehensive examination of the linguistic features of an understudied biblical book from this translation to address these claims, providing a transcription, translation, and a facsimile of the original text. The linguistic examinations, delving into phonology, morphology, morphophonology, syntax, morphosyntax, and lexicon, suggest that while the translation embodies the oldest traditions of Karaim Bible translations, it also reflects specific linguistic trends of its time, illustrating the nature of a mixed variant of Crimean Karaim.

This paper provides an analysis of the language employed in the Pentateuch section of the Eupatorian print (Gözleve) edition, a comprehensive translation of the Old Testament into the Karaim language published in 1841. The objective of the study is to identify the specific Crimean Karaim variety employed in the translation through an examination of phonological, morphological, and lexical features. The analysis reveals that the translation displays features of both Crimean Kipchak Karaim and Crimean Turkish Karaim, and that the characteristics vary depending on the specific books and chapters of the edition.

This article focuses on presenting lexicographical and phraseological addenda to two well-known Crimean Karaim dictionaries by examining the Book of Numbers from a printed Crimean Karaim Bible translation published in Eupatoria in 1841. The presentation of these lexical items and expressions highlights the importance of exploring newly available transcriptions to uncover previously unlisted dictionary entries, thereby enriching the documentation of the extinct Crimean Karaim language.

Öz: Halis Kıpçakçanın temsilcilerinden biri olarak kabul edilen Ermeni Kıpçakçası ile onun ça da varislerinden olan Karay Türkçesi arasında dil özellikleri bakımından pek çok benzerlik bulunmaktadır. Bu benzerliklerden biri de yeterlilik kategorisinde tanıklanmı tır. Di er Kıpçak lehçelerinde oldu u gibi Karay Türkçesinde de yeterlilik kategorisi al-yardımcı fiili ile ifade edilir. Karay Türkçesinin Troki (Trakay) diyalektinde ise, izine ilk kez Ermeni Kıpçak metinlerinde rastlanan fiil + {-mA} + bol-/ bol-+ fiil + {-mA} yapısı da tanıklanmı tır. Ermeni Kıpçakçasına ait örneklerde {-mA} fiilden isim yapım eki almı ana fiilin ardından gelen bol-, kendisinden sonra aldı ı zaman/kip ve ahıs ekleri ile yeterlilik kategorisini tamamlamaktadır. Troki (Trakay) diyalektinde ise söz konusu yapının ardından al-yardımcı fiili de gelmekte ve karma bir görünüm sergilenmektedir. Yani Ermeni Kıpçakçasındaki fiil + {-mA} + bol-/ bol-+ fiil + {-mA} yapısı; Troki (Trakay) diyalektinde fiil + {-mA} + bol-+ al-/ bol-+ al-+ fiil + {-mA} formuna kavu mu tur. Bu durum, Ermeni Kıpçakçası ile Karay Türkçesi arasındaki organik ba ı destekleyici özelliklerden biri olarak önem arz etmektedir.

Tarihî süreçleri içinde Museviliği kabul etmiş olan Karaim (veya Karay) Türkleri, günümüzdeki Türk toplulukları arasında dil ve kültür bakımından son derecede ilgi çekici özelliklere sahiptir. Eski yurtları olan Kırım'dan tarihî göçlerle Polonya'ya ve Litvanya'ya göç eden Karay grupları, iç içe yaşadıkları komşu toplulukların dillerinden yaptıkları alıntılarla da kendisine has bir Türk lehçesi geliştirmiştir. Karay dininin kutsal dili olan İbranice din terimlerinin yanı sıra, Kırım tarihinin başlıca yerleşik Türk grubunu meydana getiren Tatar Türkleri vasıtasıyla geçen Arap-Fars alıntıları ve nihayet Rus egemenliğinin güçlü bir şekilde hissedilmeye başladığı XIX. yüzyılda görülen Rusça alıntılar söz konusudur. Bunlara Karay gruplarının halen yaşadıkları Ukrayna, Rusya, Polonya ve Litvanya'daki yerel alıntıları da katınca Karay Türkçesi söz varlığının renkli yapısı ortaya çıkmış olur. Karay Türkçesinin eldeki en geniş sözlüğünden (Karaimsko-russko-pol'skiy slovar') ve matbu edebî kaynaklardan yararlanarak tespit edilen söz varlığındaki Arap-Fars alıntılarının leksikolojik özellikleri makalenin esas konusudur. Böylece aslında İslam dairesindeki Türk topluluklarının dillerinde ve yazılı abidelerinde görüle gelen bu Arap-Fars alıntılarının Musevi inancına bağlı Karaimlerin söz varlığında hangi anlam tabakalarını meydana getirdiği tahlil edilmektedir. Ayrıca bu alıntıların var olan Türkçe varyantları da karşılaştırılmaktadır.

The Trakai Journal, prepared by representatives of the local authorities on the occasion of the visit to Trakai of President Ignacy Moscicki and which is currently in private hands, is a valuable source of information on city life, including the life of the Karaim community, describing events from the years 1918-1927. Details on the President's visit of 4 th of July 1927, which was the main motivation for preparing this record, offers an accurate insight into the circumstances in which the treasury box was received as a gift for keeping royal privileges.

Karayca, linguistik zenginliğiyle gerek tarihî gerekse çağdaş Kıpçak Türkçesine katkı sunmakla birlikte Türk dilinin Doğu Avrupa‟daki önemli bir lehçesidir. Tarihte Museviliği seçen Karaylar sosyo-kültürel birikimlerini günümüze taşıyabilmişlerdir. İbrani, Kiril, Leh ve Litvan kaynaklı Latin alfabeleri gibi farklı yazı sistemleriyle edebî bir dil meydana getirmişleridir. Bu alfabelerle meydana getirilen eserler, Karaycanın birtakım karakteristik özelliklerini ortaya koyması ve Kıpçak Türkçesinin dil malzemesine ışık tutması bakımından dikkate değerdir. Tarihî süreçte Karaycanın Kırım, Haliç ve Trakay olmak üzere üç farklı ağzı ortaya çıkmıştır. Bu ağızlar baskın dillerin etkisi altında fonetik, morfolojik, leksik, sentaktik ve semantik alanlarda birtakım farklılaşmayı yaşamıştır. Slav dilleri başta olmak üzere Oğuzca ve Kırım Tatarcası, Karaycanın ağızlarına önemli ölçüde etki eden başlıca unsurlardır. Bu unsurların yanı sıra Karay yazı dilinin teşekkülü ve devamlılığı esasında kullanılan alfabelerin de farklılaşmadaki rolü gözden kaçırılmamalıdır. Kendine özgü linguistik kimi özellikleri ağızlarında barındıran Karaycanın günümüzde canlı kalan tek ağzı, Trakay ağzıdır, denilebilir. Karayca, yazı dili olarak duraksama dönemini yaşamakla birlikte az sayıdaki Karay tarafından konuşma dili olarak Trakay ağzı yaşatılmaktadır. Ancak canlılığını koruması adına gerekli adımların atılmaması vebu istikamette devam etmesi halinde Karaycanın kaybolması kaçınılmaz olacaktır. Karayca, ilgi çekici linguistik özellikleriyle Türkoloji çalışmalarına kaynaklık etmektedir. Bu çalışmada Karaycanın ağızları arasında sentaktik ve semantik bakımdan farklılık taşıyan unsurlar ele alınacaktır.
---
Karaim, with its linguistic richness, contributes to the historical and contemporary Kipchak Turkic while it is an important dialect of the Turkic Language in Eastern Europe. Karaim, who chose Judaism in history, was able to carry his socio-cultural back ground to the present day. They have created a literary language with different writing systems such as Hebrew, Cyrillic, Polish, and Lithuanian origin Latin alphabets. The works produced by these alphabets are remarkable in terms of revealing some characteristic features of Karaim and shedding light on the language material of Kipchak Turkic. Karaim's as a Crimea, Halich and Trakai different three dialect has emerged in the historical process. These dialects have undergone a number of differentiations in phonetic, morphological, lexical, syntactic and semantic areas under the influence of dominant languages. Particularly Slavic languages, Oghuz and Crimean Tatars are the main factors affecting the dialects of Karaim. In addition to these factors, the role of alphabets used in the formation and continuity of the Karaim written language should not be overlooked. Which has its own linguistic features in its dialects, is the only dialect of Karaim left alive today, Trakai dialect, it can be said. Karaim has experienced unproductive period as a written language. In addition, Karaim is lived in the dialect of Trakai by little number Karaim as the language of speech. But, if the necessary steps are not taken in order to maintain its vitality and continue in this direction, it will be inevitable that Karaim will be lost. Karaim is a source of Turcology studies with its interesting linguistic features. In this study, will be examined elements that different in syntactic and semantic between the dialects of Karaim.

ÖZ Gürcücede isim hâl ekleri, asıl fonksiyonlarının yanı sıra ikincil hatta üçüncül işlevlere de sahiptirler. İberya-Kafkas dilleri arasında en çok konuşulan dil olma özelliğine sahip olan ve eklemeli diller (Agglutinative) kategorisinde değerlendirilen Gürcücenin gramerine dair en temel konular hakkında Türkiye'de henüz yeteri kadar akademik çalışma yapılmış değildir. Bu açıdan üstlendiği işlevleri yönüyle Gürcücedeki sentaktik yapının omurgasını teşkil eden hâl kategorisi, öncelikli olarak irdelenmeye değer bir konudur. Gürcücede hâl kategorisi hususunda çok eski dönemlerden beri ortak bir kanaat mevcut değildir. Bu konunun güncelliğini korumasının nedeni olarak hâl kategorisinin kesin bir biçimde tanımlanarak çerçevesinin çizilememiş olması gösterilmektedir. Bu çalışmada Gürcücede hâl kategorisinin tarihi gelişimine, güncel tartışmalara, anlam bilimsel ve işlevsel fonksiyonlarına ışık tutulacaktır.

This paper provides an overview of my recent archival findings on a former Acmeist poet Mikhail Zenkevich (1886-1973). Collected in Russian, American, Ukrainian, German, and Belgian archives, these documents shed new light on Zenkevich's biography, his role in Acmeism and in the entire Russian literary process of the twentieth century. Correspondence with family members and archival records related to his studies in Berlin, Jena and St. Petersburg reveal facts about his early years. His letters to Valerii Briusov and George Fedotov illustrate his involvement with modernist literary movements in St.-Peterburg-Petrograd in 1908-1917. His participation in the "Saratov cultural explosion" between 1918-1923 is reflected in various documents and in his own publications. In Moscow, Zenkevich lived through the years of political repressions in an atmosphere of a subdued existence and with modest recognition. His association with Acmeism, labeled as decadent and antagonistic to the ideological requirements of Socialist Realism, had much to do with his ongoing inability to publish some of his best poems written according to the old, Acmeist standards. Yet, his ties with Narbut, Mandelstam, and Akhmatova remained intact. His collection of poems, "Al'bom s serebrianym obrezom" ("The Silver-Edged Album," 1942-1973), discovered in 2015, contribute much to his oeuvre. Letters to his wife written during WWII also reveal many unknown facts. Finally, his correspondence with American poets and activists, among them Michael Gold, Myra Page, and Edna St. Vincent Millay, attest to Zenkevich's exceptional role as translator. Some of these documents will be included in my future book about Zenkevich.

Karaylar, Karaizm olarak bilinen bir Yahudilik biçimine bağlı olan bir Türk topluluğudur. Kendi aralarında Tatarca’nın bir lehçesini konuşan ve MS 800 civarında Yahudiliğe geçen bir Türk-Tatar krallığı olan Karayların, Hazarlardan gel-dikleri/Hazarların torunları oldukları ifade edilir. Karayca, birlikte Batı Kıpçak Türk dilleri grubunu oluşturan Kırım Tatarcası, Karaçay-Balkarca ve Kumukça ile bağlantılıdır. Bu çalışmada 2007’de bir sayı, 2013-2022 yılları arasında ise yıllık birer sayı olarak yayın yapan “Almanach Karaimski” dergisinde yayınlanan çalışmaların malumatlı künyeleri verilmiştir. Bitik-Karaimską Oficynę Wydawniczą (Bitik-Polonya Karaim Birliği Yayınevi) tarafından yayınlanan Almanach Karaimski, Karay Türklerinin tarihini, kültürünü, dini inançlarını, göçlerini, folklorunu, dillerini, siyasi ve sosyal çalkantılar karşısındaki tutumlarını, Hazar Türkleriyle olan bağlantılarını vb. içeren makaleler yayınlaması bağlamında istisnai bir örnektir. Bu dergide yayınlanan çalışmalar Karay Türklerinin folkloru, dini inançları, tarihi, nüfusu ve Türk toplulukları içerisindeki yeri bağlamında oldukça önemlidir.

Zachariasz Abrahamowicz, Karay edebiyatının altın çağını yaşadığı XX. asrın başlarındaki dönemde seküler şiirleriyle de öne çıkan bir şairdir. Makalede, onun hayatı ve bazı şiirleri tanıtılıp değerlendirilmiştir. Dinî temaların çevresinde gelişen ilk dönem Karayca eserler, XX. asrın başlarından 1940’lı yıllara doğru farklı tema ve yapılarda gelişmiştir. Karay Avazı, Onarmach, Myśl Karaimska gibi Karayca yayınlanan dergilerin bunda emekleri büyüktür. Şahıs temelinde bakıldığında ise “Zachariasz Abrahamowicz”in bahsi geçen dönemdeki şiirleri Karay edebiyatında ve kültüründe kalıcı izler bırakmıştır. 1878 yılında dünyaya gelen Abrahamowicz, zorlu ve yoksul bir hayat sürmüş, henüz yirmi beş yaşında iken vefat etmiştir. Şiirlerini Karayca, Lehçe, Ukraynaca ve Rusça olarak kaleme alan şair, seküler olarak tanınsa da şiirlerinde Karay inancının gerekleri ve Tanrı sevgisi kendini hissettirmektedir. Lirik ve didaktik türdeki şiirleriyle dikkat çeken Abrahamowicz; farklı kimliklerin ruhundaki izleri ile köklerine olan bağlılığı, ana dile verdiği önemi, gelenek ve göreneğe göre yaşamın ilkelerini şiirlerine yansıtmıştır. Polonya ve Ukrayna topraklarının verdiği tarihî altyapı ile millî köklerine olan bağlılığını birleştiren Abrahamowicz, dinî kimliğindeki unsurları geleneksel altyapısı ile harmanlayıp eserlerinde işlemiştir. En önemli şiirleri arasında, Karayların marşı hâline gelen “Karaj edim, Karaj barmen (Karay idim, Karay’ım)” ve Polonya marşı “Jeszcze Polska nie zginela (Polonya Henüz Ölmedi)”nin Karay Türkçesi varyantı “Hanuz Karajlar Eksilmed (Karaylar Daha Eksilmez)” gelmektedir. Bu makalede Abrahamowicz’in “Hanuz Karaylar Eksilmed, Karay Edim Karay Barmen, Ullu Titinbe, Alğemi Tenrinin, Tsivre Tsivre, Tenrim Senin Ulanların, Tenrim Ki Biznin Atalarımıznı, Ulusum Yisrael, Taḫanun Ullu Kinge, Tuvğan Ana, Ey Neşer Neşer, Ne Fayda ve Tigendi Yaz” adlı şiirleri “Millî Altyapı, Dinî Altyapı ve Sosyal Altyapı” olmak üzere üç tematik başlık altında incelenmiştir.

In this article, how the verb conjugation is made and its structural features and functional areas in use are analysed via the examples selected from historical and modern Turkish dialects. In terms of morphological, syntactical and morphotactical functions of the establisher of the verb conjugation, the basic auxiliary verb er-(> ér-, é-, e-, i-), are examined by propounding various determinations on the general principles of the verb conjugation which has two varieties as simple and complex conjugation. In addition the structural complexion of the usings in which the auxiliary verb dropped is determined through the examples selected from the texts from Old and Middle Turkic texts.

Bu makalede Hazar Türklerinin torunu olan ve Museviliğin Karay mezhebinde yer alan Karayların dinî ritüellerinde önemli bir yeri olan 'zemer' yani dinî ezgi, ilahi metinlerinden biri olan 'ne bıla utrulayım' metni incelenmiştir. XVIII. ve XIX. asırlarda farklı kişilerce kaleme alınmış olması, bu aynı metnin hangi dönemde ne gibi unsurlarla ayrıştığını ve ağız özelliğini gösterdiğini yansıtması bakımından dikkate değerdir.

Ses bilgisi ses organlarını, seslerin yapısını, sesin çıkış yeri ve biçimini inceleyen dilbilimin alt kollarından biridir. Ses bilgisi ile seslerin çıkış yerleri ve biçimlerine göre aldıkları haller belli şemalara, dizgelere ve sembollere ayrılarak dildeki yerleri belirlenmiş olur. Ses bilimi ile de bu tanımlanan seslerin geçirdikleri değişimler ve bu değişimler sonucu ortaya çıkan ses kuralları incelenir. Meydana gelen değişikliklerin çoğu dildeki en az çaba yasasına göre seslerin çıkış yeri veya çıkış biçimine göre birbirine yaklaşması ile oluşur. Türk dillerinde meydana gelen ses değişiklikleri birkaç istisna dışında ortaklıklara sahiptir. Fakat Karay Türkçesi’nin Haliç-Lutsk ağzında /i/ ön-damak sesinden önce meydana gelen t>k ile d>g değişimi diğer Türk lehçeleri arasında ayırt edici niteliktedir. Bu çeşit ses değişikliğine dünya dillerinde Avustronezya dillerinde de rastlanmaktadır. Bu ses değişikliğinin k>t, g>d yönündeki karşıt durumu ise Oğuz-Kıpçak dil özelliklerine sahip Urum Türklerinin dilinde rastlanmaktadır. Bu çalışmada t>k, d>g / k>t, g>d ses değişimleri iki ana grupta incelenmiştir. Birinci kısımda Haliç-Lutsk ağzında meydana gelen değişiklik Türkiye Türkçesi ve diğer Karay ağızlarıyla mukayeseli olarak tabloda örnekleriyle aktarılmıştır: til-kil, tiyermen-kiyirmen, tilek-kilek, tivil-givil, kindiz-kingiz vb. Bu tip ses özelliği Avustronezya dil ailesinden Hawaiian, Somoan, Java vb. dillerde de görüldüğünden çalışmanın birinci kısmında bu dillerden de örneklere yer verilmiştir. Makalenin ikinci kısmını ise bu değişikliğin tam tersi özelliğini yansıtan k>t, g>d değişiminin görüldüğü Urum Türkçesi örneklerinin karşılaştırmalı incelendiği tablo oluşturmaktadır: t’eçe “gece”, t’elin “gelin”, d’ibik “gibi”, del- “gel-”, t’ene “yine” vb. Bu tip değişimin Kuzeydoğu Anadolu ağızlarında ve özellikle Räsenen’in topladığı mani metinlerinde (dizli~gizli, dibi-gibi, iti-iki) ve çocuk dilinde (gel-del, git-dit, koy-toy vb.) de görülmesinden dolayı alt başlıklar halinde bu örneklere de değinilmiştir.

The author firstly elaborates on the case category in Turkish and then deseribes the manners they are employed in. He also indicates historical changes in the structures and functions of case suffixes. In doing this, he includes samples taken from DLT and comes to a conclusion indicating that no major differences appear in the usages and functions the case suffixes between DLT and other Turkish words inthe same period

This paper, a version of the introductory lecture read at the Szeged Workshop on Karaim Studies, is intended to present various themes and materials in the field of Karaite-Karaim-Hebrew studies that can be considered as waiting for more developed instruction, deeper observation or revised examination, and/or to offer promising new topics of research. The importance of private archives is referred to and similarly the need for careful preservation of material collections, recordings, manuscripts, etc. In addition to research, the Karaim culture also deserves support on the part of scholars.

In the nationalistic-revivalist atmosphere which prevailed in Eastern Europe in the second half of the 19 th century and the first four decades of the 20 th century, it would indeed be a real miracle if the Karaims, with all their ethnic characteristics, had remained untouched by nationalist movements. In the framework of the essential definitions of nation, nationalism and ethnicity, their religion, languages, calendar, endogamic family ties, social organization, leadership and etiological myths represent the most characteristic markers of an ethnic group or ethnic minority. This conclusion is supported by a great number of ethnic symbols which distinguish the Karaims from Jews and other neighbouring peoples. For their part, the decisions of the Austrian and Russian authorities in favour of the Karaims after 1774 constituted the basis for their status as a juridically independent ingroup. The recurrent negative definitions of the Karaims as a Jewish sect etc. can be considered neither appropriate nor up-to-date.

Naziler işgal ettikleri Varşova’da Yahudiler için 1 Nisan 1940 tarihinde bir getto kurmuşlardı.  Burada yaklaşık 400.000'den fazla Yahudi yaşıyordu. Nazilerin Yahudileri öldürmeye başlamasıyla 250 ila 300 bin getto sakini Treblinka imha kampına gönderildi. İrena, Varşova Gettosundaki insanlık dramına seyirci kalamadı. Sağlık kontrolü yapmak gerekçesiyle gettoya girip çıkmaya başladı. 25 kişilik ekibiyle birlikte, 1940 ve 1943 yılları arasında 2500 çocuğu akıl almaz çeşitli yollarla gettodan çıkararak hayatlarını kurtarmayı başardı.

Karaim is a severely endangered language belonging to the Turkic language family and its only surviving dialect is Northwest Karaim with speakers in Lithuania and Poland. In the past few years, numerous Karaim translations of the Bible have been discovered. Some of these are among the oldest texts written in this language. The authors present some of the oldest Karaim texts known today as well as recently discovered Karaim translations of the entire Tanakh. It is shown how these recent research results have broadened our knowledge regarding the Karaim written heritage. Furthermore, some preliminary conclusions are drawn on the relationships among the manuscripts and the biographies of the copyists and translators involved in their creation. Textual similarities between sources created separately in communities located far from one another in the regions of Crimea, Lithuania, Volhynia, and Galicia suggest that a common Karaim tradition of Bible translation must once have existed. Moreover, the textual complexity and the use of sophisticated translation techniques in the oldest known texts support the claim that they were based on older texts or on a well-established oral tradition of translation.

Karaim is a severely endangered language belonging to the Turkic language family and its only surviving dialect is Northwest Karaim with speakers in Lithuania and Poland. In the past few years numerous Karaim translations of the Bible have been discovered. Some of these are among the oldest texts written in this language. The authors present some of the oldest Karaim texts known today as well as recently discovered Karaim translations of the entire Tanakh. It is shown how these recent research results have broadened our knowledge regarding the Karaim written heritage. Furthermore, some preliminary conclusions are drawn on the relationships among the manuscripts and the biographies of the copyists
and translators involved in their creation. Textual similarities between sources created separately in communities located far from one another in the regions of Crimea, Lithuania, Volhynia, and Galicia suggest that a common Karaim tradition of Bible translation must once have existed. Moreover, the textual complexity and the use of sophisticated translation techniques in the oldest known texts support the claim that they were based on older texts or on a well-established oral tradition of translation.

ÖZ Gürcücede isim hâl ekleri, asıl fonksiyonlarının yanı sıra ikincil hatta üçüncül işlevlere de sahiptirler. İberya-Kafkas dilleri arasında en çok konuşulan dil olma özelliğine sahip olan ve eklemeli diller (Agglutinative) kategorisinde değerlendirilen Gürcücenin gramerine dair en temel konular hakkında Türkiye'de henüz yeteri kadar akademik çalışma yapılmış değildir. Bu açıdan üstlendiği işlevleri yönüyle Gürcücedeki sentaktik yapının omurgasını teşkil eden hâl kategorisi, öncelikli olarak irdelenmeye değer bir konudur. Gürcücede hâl kategorisi hususunda çok eski dönemlerden beri ortak bir kanaat mevcut değildir. Bu konunun güncelliğini korumasının nedeni olarak hâl kategorisinin kesin bir biçimde tanımlanarak çerçevesinin çizilememiş olması gösterilmektedir. Bu çalışmada Gürcücede hâl kategorisinin tarihi gelişimine, güncel tartışmalara, anlam bilimsel ve işlevsel fonksiyonlarına ışık tutulacaktır.

Karaycayı konuşanların sayısının oldukça azalması dolayısıyla bu dili yeniden yaşatmaya çalışmanın artık çok geç olduğu bir dönemde, Mykolas Firkovicius and Mark Lavrinoviçius’lerin 1985 ile 2011 yıllarında yaptıkları bilimsel çalışmalar Karay dili açısından çok önemlidir. Firkovičius çalışmalarında Karay yazı dilinin tümce kuruluşunda Türkçe özelliğini saklamaya çabalarken, Lavrinoviçius de daha da mükemmel bir Rusça-Karayca Sözlük, Karayca dil kursu kullanması ile çeşitli dil metinleri yayımladı. Bu yazıda Karayların Litvanya ve Polonyada'ki tarihleri, dinleri ile Karay yazın dilinin 1930’lardan günümüze kadar gelen durumu  konusunda bilgi veriliyor. Karaylar gibi çok az sayıdaki bir topluluğun kendi anadilini canlandırabilmesi ve yaşatması için o topluluğun her bir kişisinin bu iş için kararlı olması ve ayrıca  dışardan bu topluluğa yardım eli uzatılması gerekiyor. Litvanya’daki Karay topluluğu arasında anadili Karaycayı gerek yazı dili ve gerekse konuşma dili olarak en iyi b...

The aim of the article is to present the efforts made over the last hundred
years to maintain the knowledge of the native tongue among Karaims in Poland and Lithuania. After World War I, the awareness of the importance of the vernacular language for the preservation of cultural heritage increased, but the knowledge of the Karaim has been systematically declining. In the last 30 years, attempts to revitalize the mother tongue have intensified. Nevertheless, with the rapidly declining Karaim populations in Poland and Lithuania, the level of language proficiency is dropping even faster. The North-Western dialect is the only one still spoken today. In recent years, field recordings are being made to preserve the sound of the Karaim, which is listed on the UNESCO Atlas of the World’s Languages in Danger. Currently, out of about 300 people living
in Poland and Lithuania, only ten percent can speak their ancestors’ tongue.

Kullandıkları bu alfabeler ile çeviri eserler çoğunlukta olmak üzere az sayıda edebî eserler de ortaya koyarak ve bilhassa süreli yayınlar ile Karay yazı dilini meydana getirmişlerdir. Çeşitli sebepler sonucu göç eden, dağılan Karayların nüfusu sürekli azalarak günümüzde neredeyse yok olma seviyesine gelmiştir. Nüfusun azlığının ve dağınıklığının yanı sıra günümüzde Karayların yaşadığı ülkelerdeki dil politikaları da Karay Türkçesi konuşma ve yazı dilini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu çalışmada Karayların kullandıkları alfabeler, bu alfabeler ile ortaya konulan Karay Türkçesinin yazı dili tarihî bir bakış açısıyla ele alınacaktır.

Öz: Halis Kıpçakçanın temsilcilerinden biri olarak kabul edilen Ermeni Kıpçakçası ile onun ça da varislerinden olan Karay Türkçesi arasında dil özellikleri bakımından pek çok benzerlik bulunmaktadır. Bu benzerliklerden biri de yeterlilik kategorisinde tanıklanmı tır. Di er Kıpçak lehçelerinde oldu u gibi Karay Türkçesinde de yeterlilik kategorisi al-yardımcı fiili ile ifade edilir. Karay Türkçesinin Troki (Trakay) diyalektinde ise, izine ilk kez Ermeni Kıpçak metinlerinde rastlanan fiil + {-mA} + bol-/ bol-+ fiil + {-mA} yapısı da tanıklanmı tır. Ermeni Kıpçakçasına ait örneklerde {-mA} fiilden isim yapım eki almı ana fiilin ardından gelen bol-, kendisinden sonra aldı ı zaman/kip ve ahıs ekleri ile yeterlilik kategorisini tamamlamaktadır. Troki (Trakay) diyalektinde ise söz konusu yapının ardından al-yardımcı fiili de gelmekte ve karma bir görünüm sergilenmektedir. Yani Ermeni Kıpçakçasındaki fiil + {-mA} + bol-/ bol-+ fiil + {-mA} yapısı; Troki (Trakay) diyalektinde fiil + {-mA} + bol-+ al-/ bol-+ al-+ fiil + {-mA} formuna kavu mu tur. Bu durum, Ermeni Kıpçakçası ile Karay Türkçesi arasındaki organik ba ı destekleyici özelliklerden biri olarak önem arz etmektedir.

Bu çalışmada, Polonya’da Türkolojinin kurucusu olarak bilinen Tadeusz Jan Kowalski, “Çocukluğu, Gençliği, Üniversite Hayatı ve Kariyeri, Bilimsel Faaliyetleri, Türkoloji Alanına Katkıları” başlıklarında ele alınmıştır. Tadeusz Kowalski 21 Haziran 1889 yılında, Fransa’nın Chateauroux şehrinde doğmuştur. Kowalski daha lise yıllarındaDoğu bilimlerine ilgi duymuş,
Arapça ve İbrânîce öğrenerek kendisini bu alanda geliştirmiştir. Bunlarla da yetinmeyen Kowalski, 1907’de Viyana Üniversitesine girerek David von Heinrich Müller, Maximilian Bittner, H. Junker ve R. Geyer’in derslerini almıştır. Bu üniversiteden İslam Kültürü alanında1911 yılında Der Dîwân des Kais ibn al-Hatim adlı teziyle doktor unvanını alarak mezun olmuştur.
Kowalski, Polonya’da Arap Dili ve Edebiyatı Fakültesinin ilk doktoru oluştur. Kowalski, 1911- 1912 yıllarında Strasburg ve Köln Üniversitelerinde de okumuştur.
XIX. yüzyılda Avrupa’da olduğu gibi Polonya’da da Doğu araştırmaları hız kazanmış, bunun sonucu olarakPolonya’nın bağımsızlığını kazanmasının ardından, 1919 yılında Kraków Jagielloń Üniversitesinde Doğu Dilleri Bölümü (Katedra Filologii Orientalnej) kurulmuştur. Bu bölümün kurucusu Tadeusz Kowalski’dir. Hayatı boyunca birçok başarılı çalışmaya imza atan
Kowalski 1948 yılında hayata gözlerini yummuştur. 59 yaşında hayata gözlerini yuman Kowalski’nin “Türkçedeki kalıp ifadelerden, çokluk eklerinden şiirlere, Lehçedeki Türkçe kökenli kelimelerden Trakya ağzına, Türklerden Araplara ve Farslara kadar birçok konuda çalışması bulunmaktadır.

Powstające dla celów podatkowych spisy ludności były sporządzane w sposób mniej lub bardziej regularny w I Rzeczpospolitej w XVIII wieku i w Imperium Rosyjskim począwszy od wieku XVIII aż do pierwszego powszechnego spisu ludności w 1898 roku. Dane zbierane przez spisujących (początkowo tylko liczbowo obejmujące gospodarstwa domowe) stopniowo były uszczegółowiane. Poddając je kompleksowej analizie, możemy prześledzić rozwój poszczególnych społeczności, badać dane genealogiczne rodzin oraz ruch ludności. Lustracje i spisy rewizyjne stanowią niezwykle cenne źródło do prowadzonych badań genealogicznych, antroponimicznych i demograficznych społeczności karaimskiej.

Tarihte 7-11. yüzyıllar arasında Karadeniz, Kafkas Dağları ve İdil Nehri civarında yaşamış Hazar devletinin içindeki halklardan biri olan, günümüzde de Hazar devletinin bakiyesi kabul edilen Karaylar, Museviliğin Karai mezhebini kabul etmiş, Türk dilinin Kıpçak lehçelerinden birini konuşan bir Türk halkıdır. Bugün daha çok Litvanya'nın Vilnius, Troki (Trakay) ve Panevez; Polonya'nın Varşova; Ukrayna'nın Lutsk ve Haliç; Kırım'ın Simferepol şehirlerinde ve İstanbul'da yaşamaktadırlar. Karaylar arasında kendi ana dilini bilen ve konuşan sayısı çok azdır. Kendi ülkeleri, özerk bölgeleri ve resmî dilleri olmayan Karayların dilleri, dolayısıyla da kendileri bugün yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Günümüzde Türk Karayların yoğunlukta yaşadıkları yerler Litvanya, Polonya, Kırım ve İstanbul'dur. Karayca aslen Kırım bölgesinde şekillenmiş olmakla birlikte, farklı 3 bölgede nispeten farklılaşmış 3 ağza ayrılmıştır. Türk dilinde yaklaşma işlevi, yardımcı fiilli yapıların yanı sıra, bazı cümle tipleriyle de oluşturulabilir. Türkiye Türkçesinde hem ,F1-zarffiil eki F2-}kuruluşundaki-(y)Ayaz-yapısı; hem de ‚ ... az kalsın / az daha / neredeyse‛ sözlerinden sonra {F-(I)yordu/-(y)AcAktI} yapısındaki çekimli fiillerle birlikte bir fiilin yapılmadığını, yapılmasına çok yaklaşıldığını ifade eder: Bacağı kırılayazdı. Az kalsın düşüyordum. Az kalsın düşecektim. vb. Bu çalışmada yalnızca ,F1-zarf-fiil eki F2-} kuruluşundaki yaklaşma fiili değerlendirilmiştir. Diğer yaşayan bazı Türk yazı dillerinin gramerlerinde bu işlevi taşıyan yapılar zarf-fiiller veya yardımcı fiiller bölümlerinde gösterilmiştir. Bu işlevde genellikle yaz-fiilinin ilgili yazı dillerindeki şekilleri kullanılmaktadır.

Gabriel Firkowicz (1818-1869), a Karaim, son-in-law and associate of Abraham Firkowicz (1787-1874), as well as manager of his finances, is a relatively unknown figure, often overlooked or mentioned briefly, frequently with incorrect data and usually only in the context of his relationship with his famous father-in-law. This article attempts to define more precisely the dates of life, origin and functions performed by Gabriel Firkowicz. For this purpose, among others, original documents from 1764-1869 kept in archives in Vilnius and in private resources in Warsaw were consulted. The available studies of other source documents referring to the Karaims of Troki, Kukizow and Crimea allowed the author of this article to look at the Firkowicz family origins and the functions performed by the protagonist of this text. Publications contemporary to the character in question were also used. As a result, it was possible to determine the year of Gabriel Firkowicz's birth and the exact date of his death as well as the place he was buried. Also at least two generations of his ancestors and their places of residence were identified. Queries into address guides provided new data on his role of a Karaite hazzan, years and the places where he performed this function.

The article presents references to the work of the bard Adam Mickiewicz Zima miejska (City Winter) in Witold Hulewicz's Zima wileńska (Winter in Vilnius). The text presents a less-known artist, Witold Hulewicz, who was the program director of the Polish Radio Wilno in Vilnius in 1927-1935. The role Vilnius played in the biographies of both artists should be recalled, considering the similarities and differences between their works. One should also consider the importance of the age of poets and the moment in both artists' life when they were experiencing Vilnius and describing it. It will also be necessary to present Zima wileńska against the backdrop of other works about Vilnius by Witold Hulewicz. What aspects of romantic poetry connect the creative paths of the two different poets?

The paper deals with comparative constructions in Karaim as compared to Kazakh as spoken in China. It is demonstrated that through contact-induced changes highly endangered languages may become more complex than their more vigorous large cognates.

This article is a continuation of the analysis of the Karaim -p edi- past tense presented, for the first time in scholarly literature, in Németh (2015). In the latter paper, this verbal category was described on the basis of a few SouthWestern Karaim examples, only, and was termed plusquamperfectum II. In this paper the description of its semantic scope has been refined based on an analysis of recently discovered North-and SouthWestern Karaim examples as well as on a further evaluation of Turkic (including Eastern Karaim) data. Importantly, it is argued that the practice of (also) expressing habitual events by means of this verbal category (which is quite an unusual feature in the Turkic linguistic world) is a consequence of contact-linguistic factors, namely the influence of the Polish language, in which Western Karaims were (and still are) proficient. Finally, to obtain a complete picture of its evolution the -p edi- pluperfect is placed in the broader context of the Karaim past tense system. Following Németh (2015) and Németh (2019), this paper is the third in a series of articles introducing previously undocumented grammatical categories of Western Karaim.

Résumé/Abstract La règle rabbinique juive qui consiste en l'obligation d'un quorum de dix adultes masculins pour le service religieux de la synagogue et d'autres cérémonies religieuses se nomme le minyan. Les karaïtes, karaims et samaritains n'observent pas le ...