Seljuk Period

*Burak SAĞLAM - **Ali MIYNAT  ÖZ Sikkeler, bir devletin siyasi, ekonomik ve kültürel yapısına dair önemli ipuçları sunan değerli tarihsel objelerdir. Genellikle hükümdarların otoritesini yansıtan bu objeler, bazen de hükümdarın yetki verdiği kişiler tarafından darp ettirilmiştir. Türkiye Selçuklu Sultanlığı döneminde, hanedan üyeleri olan melikler, yerel yönetimlerinde güçlerini pekiştirmek ve ekonomik hakimiyetlerini göstermek amacıyla kendi adlarına sikkeler bastırmışlardır.
Bu çalışma, Selçuklu Melikleri’ne ait on altı sikkenin ayrıntılı bir incelemesini sunmaktadır. Literatürde daha önce sikkesi tespit edilmiş yedi Selçuklu Meliki’ne ek olarak, I. Mesud’un oğlu ve Elbistan Meliki Kılıç Arslan’a atfedilen ve Kamil Eron tarafından yakın zamanda tanıtılan bronz sikkenin daha önce yayımlanmamış ikinci bir örneği ile II. Kılıç Arslan’ın pek bilinmeyen oğullarından, Niksar ve Koyulhisar Meliki Berkyarukşah’a ait bronz sikke de ilk kez bilimsel literatüre kazandırılmıştır. Böylece toplamda dokuz farklı Selçuklu Meliki’ne atfedilen sikkeler ele alınmıştır.
Çalışmada her melik için kısa bir tarihsel bağlam sunulmuş, ardından sikkeler üzerindeki yazı ve tasvirler analiz edilmiştir. Sikkelerde yer alan unvanlar, lakaplar, künyeler ve ikonografik ögelerin, dönemin siyasi ve dini atmosferini yansıttığı gösterilmiştir. Özellikle bazı melik sikkelerinde yer alan Hristiyan ikonografisinden esinlenilmiş figürler, dönemin kültürel etkileşimlerine işaret etmektedir.
İncelenen sikkelerin çoğunluğu bronzdan yapılmış olup, birkaç tanesi gümüşten basılmıştır. Örneğin, Elbistan Meliki Kılıç Arslan’a ait bronz sikke, hem Selçuklu Sultanı I. Mesud’un otoritesini hem de melikin kendi yerel gücünü vurgulamaktadır. Aynı şekilde, Erzurum Meliki Tuğrulşah’ın sikkelerinde yer alan “Mugīsü’d-dünyâ ve’d-dîn” (Dünyanın ve Dinin Yardımcısı) lakabı hem dini hem de siyasi bir mesaj taşımaktadır. Bazı sikkelerde Abbasi Halifesi’nin isminin yer alması ise meliklerin meşruiyet arayışını gözler önüne sermektedir.
Bu çalışma, Türkiye Selçuklu Melikleri’nin siyasi ve ekonomik yapılarını nümismatik bir bakış açısıyla inceleyerek, dönemin idari sistemi içinde bu meliklerin rollerine ışık tutmaktadır. Melik sikkeleri, Selçuklu Sultanlığı’nın merkezi ve yerel otorite arasında nasıl bir denge kurduğuna dair somut kanıtlar sunmaktadır. Bu sikkelerin analizi yoluyla yapılan araştırma, Selçuklu tarihine yeni bir bakış açısı kazandırmakta ve dönemin siyasi ve kültürel dinamiklerini aydınlatmaktadır.

From the perspective of modern science, fractal science is the study of repeating and self-similar structures that convey the meaning and concept of nature's geometry. From the point of view of mathematics, nature obeys the fractal laws in creating different forms, and in this logic, a direct interaction between doodle art and fractals can be proposed. Aim of the research: This research, by raising questions about how to apply fractal geometry, takes an approach to interpreting the laws of nature's geometry in the process of creating doodle art based on shape and form. The type of research is applied, carried out phenomenologically and qualitatively, using the correlation method in the application of geometry according to fractal characteristics. In this study, the seven steps of fractal geometry are explained as a form-based structure. These steps in form finding provide a reliable process for applying this geometry in doodle art. In addition, doodle art is derived from the function of the mind in the creative process and as a pull on the part of the individual to create order, symmetry, and repetition. Fractal geometry is based on three laws and functions in the structure that are explained in this research: the law of self-similarity, the law of unity, and the law of proximity (self-organization). According to these three rules, three examples of doodle art designs that match the selected fractal characteristics and the laws of nature's geometry are evaluated using the descriptive-comparative method. Based on the research findings, it can be stated that fractal geometry is utilized in the structure, composition of elements, and aesthetic concepts of art in doodle art as part of the art of painting and graphics in the design of these works. Inspired by the geometry of nature, the law of proportions, rhythm, and self-similar forms, these designs have created a wide range of fractal patterns, which, by expressing the structure of the form in doodle art, can be used as a model to explain many physical phenomena and forms of doodle art. be placed.

BURAK SAĞLAM *-ALİ MIYNAT * * ÖZ Sikkeler, bir devletin siyasi, ekonomik ve kültürel yapısına dair önemli ipuçları sunan değerli tarihsel objelerdir. Genellikle hükümdarların otoritesini yansıtan bu objeler, bazen de hükümdarın yetki verdiği kişiler tarafından darp ettirilmiştir. Türkiye Selçuklu Sultanlığı döneminde, hanedan üyeleri olan melikler, yerel yönetimlerinde güçlerini pekiştirmek ve ekonomik hakimiyetlerini göstermek amacıyla kendi adlarına sikkeler bastırmışlardır. Bu çalışma, Selçuklu Melikleri'ne ait on altı sikkenin ayrıntılı bir incelemesini sunmaktadır. Literatürde daha önce sikkesi tespit edilmiş yedi Selçuklu Meliki'ne ek olarak, I. Mesud'un oğlu ve Elbistan Meliki Kılıç Arslan'a atfedilen ve Kamil Eron tarafından yakın zamanda tanıtılan bronz sikkenin daha önce yayımlanmamış ikinci bir örneği ile II. Kılıç Arslan'ın pek bilinmeyen oğullarından, Niksar ve Koyulhisar Meliki Berkyarukşah'a ait bronz sikke de ilk kez bilimsel literatüre kazandırılmıştır. Böylece toplamda dokuz farklı Selçuklu Meliki'ne atfedilen sikkeler ele alınmıştır. Çalışmada her melik için kısa bir tarihsel bağlam sunulmuş, ardından sikkeler üzerindeki yazı ve tasvirler analiz edilmiştir. Sikkelerde yer alan unvanlar, lakaplar, künyeler ve ikonografik ögelerin, dönemin siyasi ve dini atmosferini yansıttığı gösterilmiştir. Özellikle bazı melik sikkelerinde yer alan Hristiyan ikonografisinden esinlenilmiş figürler, dönemin kültürel etkileşimlerine işaret etmektedir. İncelenen sikkelerin çoğunluğu bronzdan yapılmış olup, birkaç tanesi gümüşten basılmıştır. Örneğin, Elbistan Meliki Kılıç Arslan'a ait bronz sikke, hem Selçuklu Sultanı I. Mesud'un otoritesini hem de melikin kendi yerel gücünü vurgulamaktadır. Aynı şekilde, Erzurum Meliki Tuğrulşah'ın sikkelerinde yer alan "Mugīsü'd-dünyâ ve'd-dîn" (Dünyanın ve Dinin Yardımcısı) lakabı hem dini hem de siyasi bir mesaj taşımaktadır. Bazı sikkelerde Abbasi Halifesi'nin isminin yer alması ise meliklerin meşruiyet arayışını gözler önüne sermektedir. Bu çalışma, Türkiye Selçuklu Melikleri'nin siyasi ve ekonomik yapılarını nümismatik bir bakış açısıyla inceleyerek, dönemin idari sistemi içinde bu meliklerin rollerine ışık tutmaktadır. Melik sikkeleri, Selçuklu Sultanlığı'nın merkezi ve yerel otorite arasında nasıl bir denge kurduğuna dair somut kanıtlar sunmaktadır. Bu sikkelerin analizi yoluyla yapılan araştırma, Selçuklu tarihine yeni bir bakış açısı kazandırmakta ve dönemin siyasi ve kültürel dinamiklerini aydınlatmaktadır.

The commemorative towers of the Seljuk era in Iran have become a magnificent symbol of Iranian architectural history during the medieval Islamic period and require further investigation regarding their origins and architectural features. This research aims to examine the reasons behind the emergence, expansion, and architectural characteristics of these towers during the Seljuk period. Employing a qualitative approach, the study utilizes interpretive-historical and descriptive-analytical methods. The central question of the research addresses the origins and the role of the Seljuks in the formation and architectural development of these towers. To this end, the characteristics of the Seljuk rule and their distinctive features are first examined. Subsequently, the architecture of several prominent towers from this period, as well as the Gonbad-e Qabus tower from the pre-Seljuk era, and the existing perspectives on these structures are analyzed. The research findings reveal that the Seljuks played a pivotal role in the development and evolution of commemorative tower architecture by drawing upon the architectural heritage of earlier periods, particularly the Buyid and Ziyarid dynasties. During this era, mausoleum towers were often constructed as two-story structures, emphasizing significant height, with external domes designed to convey grandeur and symbolic significance. The primary factors behind the construction of these towers include the display of the Seljuk dynasty's power and magnificence, competition among rulers, and the emergence of new social classes. While deeply rooted in Iranian architectural traditions, these structures also reflect the political, social, and cultural transformations of the Seljuk era.

1071 Malazgirt zaferinden sonra Anadolu iclerine dogru baslayan Turk akinlari neticesinde ilk olarak, Karadeniz’deki bazi kiyi sehirleri ile Sinop Turk beyleri tarafindan zapt edildi. Anadolu’da Turk birligini saglamayi amac edinen Turkiye Selcuklulari Dogu ve Guneydogu’da bu amaclarini gerceklestirdikten sonra, ulkeyi kuzeyden sarilmis olmaktan kurtarmak icin yonlerini bu tarafa cevirdiler. Sultan I. Izzeddin Keykâvus doneminde ticari ehemmiyeti yuksek olan Sinop’un fethiyle bu amac gerceklestirilip devlet dogal sinirlarina kavusturuldu. Karadeniz’e yapilan fetih hareketleri onemli derecede Sultan I. Alaaddin Keykubad devrinde de surduruldu. Bu donemde Sugdak’in fethedilmesiyle Turk ve Kirim sahili arasindaki baglanti saglandi. Boylece ticari faaliyetlerin yogun olarak yasandigi Karadeniz ve cevresinde Selcuklu Turkleri onemli bir guc haline geldi.

Türkiye’de Anadolu Selçuklu Devleti tarihi araştırmalarının Fuat Köprülü ile birlikte öncü isimlerinden biri olan Prof. Dr. Mükrimin Halil Yinanç, 1900-1961 yılları arasında yaşamış; araştırmalarını Türk Tarih Kurumu çatısı altında sürdürmüştür. Selçuklu araştırma dünyası iki ismin çalışmalarından sonra zenginleşmiş; Osman Turan, İbrahim Kafesoğlu, Mehmet Altan Köymen gibi diğer araştırmacıların katkısı ile Selçuklu tarihi hakkında geniş bir bilgi birimi oluşmuştur. Nitekim bu isimlerden biri olan İbrahim Kafesoğlu, Sultan Melikşah Devrinde Büyük Selçuklu İmparatorluğu (1949) adlı doktorasını Mükrimin Halil Yinanç’ın danışmanlığında tamamlamıştır. Yinanç, İstanbul Üniversitesi’nde akademik araştırmalarda bulunmuş, Türk Tarih Tezi çalışmalarını yapan ekipte yer almasına rağmen bu çalışmalara muhalif tutumu nedeniyle katkı vermekten uzak durmuştur. Yinanç’ın çalışmalarının önemli bir bölümü Anadolu Mecmuası ile Târîh-i Osmânî Encümeni Mecmûası’nda yayınlanmıştır. 1015 yılından 1085’e ...

The Seljuk period of Iran is one of the most golden, most prominent and at the same time, the most decisive historical periods of it. One of these works of Seljuk architecture, which it can dare to consider valuable in terms of brickwork decorations in the art and architecture of Islamic Iran, is the Imam mosque of Kerman. It has known as the first comprehensive urban mosque and the center of communities in Kerman. This mosque is a very good source for historical, cultural and artistic studies due to its various historical parts from Al Boya to the contemporary era, as well as having various architectural artifacts from bricks, tiles and gypsum, and so on. The used motifs in it can be used in modern graphic design. The research methodology was descriptive-analytic in nature and the data collecting method was combined (library and field). The author, with the applied study approach, bases this hypothesis as: "The knots and decorative motifs in the various components of the architecture of Imam Mosque of Kerman have the richness and ability to update." After the necessary investigations, it was discovered that the motifs of the mentioned collection is dividable into abstract species, margins, knots, Asliemi, and Mogharnes that each of them is divided into two subspecies. The results of the research indicate that the existing structures in the building can be used on the artifacts and modern architecture with modifications in design and dimensions. It can introduce a rich cultural source for artists and craftsman and extend the way for using them into other monuments. The decorations in an architectural work not only enliven to that hit, but also provide a reliable source for studying the art of that period. The Imam mosque has several altars from the Albuya period after which it has works of Seljuk period architecture. In fact, it should be said that the most important parts of the mosque were built during this period. The Seljuk architecture of Iran is one of the effective and focal points in the history of the country's architecture. There is no doubt that the Malek mosque of Kerman is privileged in its kind in this respect. A  Brick tower, surviving from the Seljuk period has located in the northeast corner of it. The mentioned tower or minaret similar to other Seljuk towers that were very tall before collapsed later and now there are no more than six meters left. The rest of the mosque has been rebuilt and developed after the Seljuk period so the architectural works and arrays of the different periods can be found there. The study of the intended motifs can reveal the artistic and the time conjunction of the building with other similar buildings. Writers, in topic analysis respond to the following questions: 1. how many species are the geometric shapes and motifs on the tower of Imam Mosque divided? 2. Which types of Seljuk architecture arrays are matched with the identified arrays?  3. What aesthetic analysis can one do with the mention motifs?

ÖZET Ortaçağda Uluborlu kenti siyasi, sosyal, kültürel ve ticari yönden büyük önem arz eden şehirlerin başlarında gelenlerinden birisi idi. Kurulduğu yerin fiziki ve coğrafi özellikleri, şehrin korunması amacı ile inşa edilen kalenin yapısı büyük önem arz etmektedir. Uluborlu'da halkın sosyal kültürel ihtiyaçlarının karşılandığı kurumlar, şehrin siyasi kültürel özellikleri, ekonomik ve ticari yapısı o devire has özellikler taşımakta idi. Türkiye Selçukluları dönemi şehirlerinin genel özelliklerinin tamamı Uluborlu'da görülebilmektedir. Bu çalışma ile ortaçağda Anadolu'daki Türk İslam şehirlerinin genel yapısı, Selçuklu şehirlerinin özellikleri Uluborlu şehrinin anlatımıyla ortaya konulmaya çalışılmıştır.

The aim of this article is to find out who Eblistan Bey is mentioned in the Milas inscriptions. Although the name Eblistan is mentioned in three inscriptions dated 1378, 1380 and 1391, the name Menteşe is mentioned in the tomb inscription of Ahmet Gazi Bey dated 1391. Uzunçarşılı explains the reason for this as "After the name of Mesud, the name Menteşe was forgotten and the name Elbistan (Ablistan) was used". In my opinion, this is not because of forgetting, but because Ablistan and Menteşe [the son of Mehmed Bey (Shah Menteş), the Emir of Fuke (Phokaia, a wetland) Salpakis (Coastal Bey Aydın Reis)] are the same person.

Bu makalenin amacı, Milas Kitabeleri’nde adı geçen Eblistan Beyin kim olduğu hakkındadır. Eblistan adı 1378, 1380 ve 1391 tarihli üç kitabede geçtiği hâlde Menteşe adı, Ahmet Gazi Beyin 1391 tarihli türbe kitabesinde geçmektedir. Bunun sebebini Uzunçarşılı, “Mesud isminden sonra Menteşe ismi unutularak Elbistan (Ablistan) ismine geçilmiştir” diye açıklar. Kanaatimce bu unutulma değil, Ablistan ile [Uc Gâzîsi Mehmed Beyin (Şeh Menteş) oğlu, Fuke (Phokaia, sulak yer) emiri Salpakis (Sahil Beyi Aydın Reis)] Menteş’in aynı kişi oluşundandır.

Selçuklular tarihi, Türk Tarihi içinde çok önemli bir yer tutmaktadır. Bu önemine
karşın Selçuklu tarihine yönelim ve bu alanın araştırılması ve tanıtılmasına
dair çalışmalara çok geç başlanılmıştır. Alanla ilgili en önemli problemlerden
biri, yeterli sayıda ve aynı zamanda kalifiye Selçuklu tarihi uzmanı
yetiştirilememesidir. Son yıllarda Selçuklu tarihine artan alâkayla birlikte bu
alanda yayımlanan kitap sayısında ciddi bir artış gözlemlenmiştir. Bunun yanı
sıra seminer, sempozyum, sergi, proje, kazı çalışması, belgesel film, sinema
filmi ve dizi film vb. faaliyetler de artmıştır. Selçuklu tarihi araştırmaları Türkiye
Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yılında arzu edilen seviyeye ulaşamamış
olsa bile son 15-20 yılda çok ciddi bir atılım göstermiştir. Bu çalışmada konu
ile ilgili faaliyetlerin ayrıntıları ve listeleri yer alacaktır.

“Türkler nasıl Orta Asya’dan Anadolu’ya göç edip yerleştilerse, Osman Turan da yerinde bir karar ile, tıpkı ataları gibi, Orta Asya Türk tarih ve medeniyetinden, Türklerin bu yeni vatanının tarihine geçti ve Anadolu’da karar kıldı. Gerçekten Anadolu Selçuklu Tarihi, hayatının sonuna kadar Osman Turan’ın ilmî çalışmalarının ağırlık noktasını teşkil etti” der, Mehmet Altay Köymen, meslektaşı Osman Turan’ı tanımlarken. Pek çoğu hâlâ aşılamamış olan eserlerine bakıldığında da O’nun ilmî hayatını Türklerin Anadolu muhaceretine, Selçuklu tarihine ve Türk-İslam fikriyatına hasrettiğini görebiliriz. Osman Turan, Malazgirt Zaferi’nin 900. yıldönümüne yetiştirmeye çalıştığı “Selçuklular Zamanında Türkiye” adlı muhteşem eserinde, Anadolu’nun Türkleşmesi hadisesinin Selçukluların tarihî rolleri ile büyük Türk muhaceretinin öneminin kavranamadığı için batılılar tarafından tam anlaşılamadığını belirtir. Bu nedenle “Anadolu’ya vuku bulan nüfus akınının azametini bilmeyen birtakım âlimler bu memleketin Türkleşmesini ya yerli halkların imhası veya toptan din değiştirmeleri neticesi sanarak bu sakat görüş üzerinde fikirler bina etmişlerdir” yorumunda bulunur. Ancak bu yanlış düşüncenin çağdaş versiyonları hâlâ mevcudiyetini korumaktadır. A. C. S. Peacock örneğinde görüleceği gibi “Türkiye” teriminin Ortaçağ’daki Müslüman Anadolu’ya uyarlanmasını anakronistik bir yaklaşım olarak niteleyenler veya “Türkiye Selçukluları” tabirini günümüzde de kabullenemeyenler bulunmaktadır.
Küçük Asya, Rum veya Anadolu Selçukluları gibi tanımlamalardan “Türkiye Selçukluları”na geçiş sürecinin fikrî temelleri ve inşa süreci makalenin asıl konusunu oluşturmaktadır.
--------------------------------------------------------
“Just as the Turks migrated and settled in Anatolia from Central Asia, Osman Turan, like his ancestors, made the right decision to move from the Turkic history and civilization of Central Asia to the history of this new homeland of the Turks, and settled in Anatolia. Indeed, the History of the Anatolian Seljuks constituted the center of Osman Turan’s scholarly work until the end of his life” says Mehmet Altay Köymen, describing his colleague Osman Turan. When we look at his works, many of which have not yet been surpassed, we can see that he devoted his scholarly life to the Turkish migration to Anatolia, Seljuks history and Turko-Islamic intellectualism. In his magnificent work “Turkey in the Time of the Seljuks”, which he tried to bring to the 900th anniversary of the Victory of Manzikert, Osman Turan states that the Turkification of Anatolia was not fully understood by Westerners because the historical role of the Seljuks and the importance of the great Turkish migration were not understood. For this reason, he comments that “Some scholars, ignorant of the enormity of the population influx into Anatolia, assumed that the Turkification of this country was the result of either the extermination of the indigenous peoples or their mass conversion and built their ideas on this lame view”. However, contemporary versions of this wrong thought still exist. A.C.S. Peacock’s example shows, there are those who consider the application of the term “Turkey” to Muslim Anatolia in the Middle Ages as an anachronistic approach, or those who cannot accept the term “Türkiye Selçukluları” (Seljuks of Turkey) even today.
The intellectual foundations and the construction process of the transition process from definitions such as Asia Minor, Rum or Anatolian Seljuks to “Seljuks of Turkey” constitute the main subject of this article.

Karadeniz'in tek tabii limanı olan Sinop, ilk çağlardan beri önemli bir askerî ve ticarî merkez konumunda olmuştur. Bizans döneminde Trabzon'dan gelen İpek yolu ticaretinin önemli bir noktası olan şehir sonraki dönemlerde de bu önemini devam ettirmiştir. 1085 yılında Karatekin tarafından Büyük Selçuklu hâkimiyetine alınan Sinop, kısa bir süre sonra tekrar Türklerin elinden çıkmıştır. Şehir, 1214 yılında I. İzzeddîn Keykâvûs tarafından Selçuklu hâkimiyetine girmiş ve Türk-İslam beldesi haline getirilmesi için yoğun çalışmalar yapılmıştır. Sinop, Türkiye Selçukluları döneminde de askerî ve ekonomik önemini devam ettirmiştir. Güneyde Antalya ve Alanya limanları ile kuzeyde Sinop limanının Selçukluların eline geçmesi devleti ekonomik yönden önemli bir merkez haline getirmiştir. Sinop, Selçukluların kuzey ülkelerine karşı plânladıkları askerî harekâtların da merkezi olmuştur. Nitekim I. Alâeddîn Keykûbâd döneminde yapılan Suğdak Seferi buradan icra edilmiştir. Şehir coğrafî konumu nedeniyle Trabzon Rum Devleti'nin vazgeçemediği bir yer olmuştur. Kösedağ savaşından sonra Türkiye Selçuklularının zayıflamasıyla burası tekrar Trabzon Rum Devleti'nin eline geçmiştir. Şehir 1277 yılından itibaren Pervaneoğulları, Candaroğulları, İsfendi-yaroğulları ve Kızıl Ahmediler'in hâkimiyetinde kalmıştır. Beylikler döneminde Sinop'ta Türk-İslam kültürü yerleşmeye devam etmiştir. 1461 yılından itibaren Osmanlı hâkimiyetine giren şehir bu dönemde de askeri ve ticari önemini büyük ölçüde korumuştur. Bu çalışmada Sinop'un Ortaçağ tarihi ile ilgili bir bibliyografya denemesi yapılmıştır. Ortaçağ Sinop tarihi ile ilgili ayrıntılı bir bibliyografya çalışması mevcut değildir. Çalışma bu alandaki eksikliği doldurmayı hedeflemektedir. Çalışmada sadece Sinop üzerine yapılan müstakil çalışmalar değil aynı zamanda Ortaçağ Sinop'u hakkında bilgi verilen çalışmalar da değerlendirilmiştir.

�This paper will investigate the relationship between the court ceremonies of the Rum Seljuk dynasty and architecture in medieval Anatolia. Until now, the study of the architectural history of the era has concentrated on the records and interpretations of visual elements such as ornamentation of buildings. Here, however, I will employ textual sources to reveal the functional elements of Rum Seljuk-era architecture. The text especially provides us detailed informations on court ceremonies, including descriptions of the buildings and spaces where they were conducted. The lack of written architectural documents in medieval Anatolia enhances the importance of the text.

Anadolu’nun Türkleşmesi genel itibarıyla doğu-batı eksenli bir ilerleme çizgisine sahip olsa da Karadeniz’in Türkleşmesi söz konusu olduğunda bu ilerleme çizgisi geçerli değildir. Karadeniz’in Türkleşmesi Orta Anadolu’ya ulaşan Oğuz-Türkmen kitlelerinin Karadeniz kıyı hattına ilerlemesi sonucunda vadi boylarında müstahkem mevkilere kaleler ve savunma hatları inşa etmeleriyle Trabzon Rum İmparatorluğu’na karşı mevziler kazanmasıyla başlamıştır. Trabzon Rum İmparatorluğu’na karşı gaza alanı haline gelen Orta ve Doğu Karadeniz’de gazanın bayraktarlığını Oğuz/Türkmen grupları arasında ön plana çıkan Çepniler yapmıştır. Daha XIII. yüzyılın ortasından itibaren Orta Karadeniz’in önemli liman kentlerinden biri olan Sinop’a doğru hareket eden Çepniler, burayı Karadeniz savunma hattının merkezi müstahkemi ve ana askeri üslerinden birine dönüştürmüşlerdir. Böylece Trabzon Rum Devleti’ne karşı tazyiki arttırarak onlarla uzun soluklu bir mücadeleye girişmişlerdir. Zamanla bir kısmı Sarı Saltuk’la birlikte Kırım’a bir kısmı ise Trabzon Rum Devleti’nin sınırlarının doğuya çekilmesiyle Ordu-Giresun hattına göçtü. Buna rağmen Sinop ve havalisindeki Çepni varlığının gücü XV-XVI. yüzyılda da devam etmiştir. Bölgeye ait Osmanlı tahrir kayıtları bölgedeki Çepni varlığını güçlü bir şekilde ortaya koymaktadır. Bu çalışmada Çepnilerin Sinop merkezli gaza faaliyeti kısaca ele alınacak olup temelde Osmanlı tahrir defterlerindeki bilgilerden hareketle Sinop ve havalisinin Türkleşme sürecinde Çepnilerin rolü ele alınacaktır.

Batılı Hıristiyanların, XI. Yüzyılın sonlarında Haçlı Seferleriyle başlayan, Selçuklularla doğrudan temasları, Türkiye Selçuklu Devletinin yıkılışına kadar kesintisiz temas devam etmiştir. Genelde Hıristiyan Latinler veya Haçlılar olarak literatürde anılan Batılı Hıristiyanların, Selçuklu Türkleriyle ilişkileri sadece askerî nitelikte olmayıp, diplomatik, ekonomik, sosyal, dinî, kültürel yönlerinin olduğu da göz ardı edilmemelidir. Diplomatik, ticarî, siyasi temasların bu kültürel etkileşime uygun zemin oluşturduğu anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, Haçlı Seferleriyle birlikte Çukurova, Antakya, Maraş ve Urfa gibi yörelerde uzun süre Hıristiyan Batılılar varlık göstermiş olsalar da bıraktıkları izler, savunma amaçlı kaleler başta olmak üzere daha ziyade mimari alandadır. Türk-İslam kaynaklarında genellikle Frenk olarak adlandırılan Batılılarla Selçuklu Türklerinin yoğun temasları sonucunda, belirleyici olmasa da bazı kültürel etkileşimlerin yaşandığı görülmektedir. XIII. Yüzyıl boyunca, karşılıklı temas ve etkileşimin bir sonucu olarak, Selçuklu devlet teşkilatında, Batı kökenli bir unvan olan Kondistabl adlandırmasına rastlıyoruz. Selçuklu ordusunda hizmet eden Frank ücretli askerî birliklerin bu unvanın Selçuklular tarafından benimsenmesinde etkili olduğu düşünülebilir. Bu araştırmamızda, Batılıların "Connetable" unvanının Selçuklu Türklerince hangi şartlar altında benimsendiği, kimler için ve ne maksatla kullanıldığını tespit etmeye çalışacağız.

Karadeniz'in tek tabii limanı olan Sinop, ilk çağlardan beri önemli bir askerî ve ticarî merkez konumunda olmuştur. Bizans döneminde Trabzon'dan gelen İpek yolu ticaretinin önemli bir noktası olan şehir sonraki dönemlerde de bu önemini devam ettirmiştir. 1085 yılında Karatekin tarafından Büyük Selçuklu hâkimiyetine alınan Sinop, kısa bir süre sonra tekrar Türklerin elinden çıkmıştır. Şehir, 1214 yılında I. İzzeddîn Keykâvûs tarafından Selçuklu hâkimiyetine girmiş ve Türk-İslam beldesi haline getirilmesi için yoğun çalışmalar yapılmıştır. Sinop, Türkiye Selçukluları döneminde de askerî ve ekonomik önemini devam ettirmiştir. Güneyde Antalya ve Alanya limanları ile kuzeyde Sinop limanının Selçukluların eline geçmesi devleti ekonomik yönden önemli bir merkez haline getirmiştir. Sinop, Selçukluların kuzey ülkelerine karşı plânladıkları askerî harekâtların da merkezi olmuştur. Nitekim I. Alâeddîn Keykûbâd döneminde yapılan Suğdak Seferi buradan icra edilmiştir. Şehir coğrafî konumu nedeniyle Trabzon Rum Devleti'nin vazgeçemediği bir yer olmuştur. Kösedağ savaşından sonra Türkiye Selçuklularının zayıflamasıyla burası tekrar Trabzon Rum Devleti'nin eline geçmiştir. Şehir 1277 yılından itibaren Pervaneoğulları, Candaroğulları, İsfendi-yaroğulları ve Kızıl Ahmediler'in hâkimiyetinde kalmıştır. Beylikler döneminde Sinop'ta Türk-İslam kültürü yerleşmeye devam etmiştir. 1461 yılından itibaren Osmanlı hâkimiyetine giren şehir bu dönemde de askeri ve ticari önemini büyük ölçüde korumuştur. Bu çalışmada Sinop'un Ortaçağ tarihi ile ilgili bir bibliyografya denemesi yapılmıştır. Ortaçağ Sinop tarihi ile ilgili ayrıntılı bir bibliyografya çalışması mevcut değildir. Çalışma bu alandaki eksikliği doldurmayı hedeflemektedir. Çalışmada sadece Sinop üzerine yapılan müstakil çalışmalar değil aynı zamanda Ortaçağ Sinop'u hakkında bilgi verilen çalışmalar da değerlendirilmiştir.

Ankara’nin Malazgirt Meydan Savasi’ndan sonra Turk hakimiyetine girdigi ve 1101 tarihli Hacli Seferine kadar Turk hakimiyetinde kaldigi bilinmektedir. 1101 yilinda sehir Haclilar tarafindan ele gecirilmis ve Bizans’a verilmistir. Boylece sehirdeki ilk Turk hakimiyeti Malazgirt’ten sonra baslamis ve 1101 yilina kadar devam etmistir. Bu makalede sehrin Turk hakimiyetine kadar gecirdigi siyasi, idari ve fiziki surec kisaca aciklanarak bir giris yapilmis, Ankara sehri ile ilgili calismalarda sehrin ilk Turk fatihi ve Turk hakimiyetinin baslangic zamani hakkindaki gorusler degerlendirilmistir. Bizans kaynaklari ile Danismendname’deki veriler isiginda Ankara’nin 1073 yilinin ilk ceyreginde Turk hakimiyetine girmis oldugu ve sehrin ilk Turk fatihinin ya tek basina ya da Danismend Gazi ile birlikte Artuk Bey oldugu ortaya konularak, Ankara tarihinin karanlik bir bahsi aydinlatilmaya calisilmistir.

The Black Sea Region had been settlement for a lot of nation throughout history. Samsun was a strategic importance city in the region and according to archeological data Tekkeköy cave settlements are the oldest settlements in Samsun. In respect of Hittite documents the region had named Yukarı El and now it is known for The Gashkas were the first residents of the region. Following The Gashkas, Cimmerians had beginned authority in the Samsun and in this period the city was named Enete and this name was the first known name of the city. After Cimmerians Scythians had dominated the city. This period coincides with the period when the colonists of Miletus began to come to the city. Colonists were constituted numerous colonies in The Black Sea coastline. One of those were Amisos Colony and colony had enabled come into prominence trade capacity of the city also denominated the city. Amisos had established in the strategic geography. Because of this reason various political circles paid attention to the city and so in Hellenistic Kingdoms, Pontos Kingdom and Roman periods has occured some struggles. Amisos has continued its development throughout the Middle Age too. With the Seljuqs habitation in the Anatolia, Turks had tried to arrive the Black Sea in this period. As a result of this interest, a new city had established in the east side of Amisos and the sources had named this city as a Muslim Samsun. Muslim Samsun has been stayed under Turkish administration since its establishment. But Ottomans had reunited Amisos and Muslim Samsun under a single flag. At the same time they had extinguished the beyliks in Samsun and arounds. So had installed unity of control. When searching that what kind of pattern Samsun was in the Middle Age, it is possible to use lots of sources. One of them is Islamic sources make a big contribution to clear up history of the city. It is possible to follow political, geographical and commercial statuses of Samsun in the Middle Age Islamic sources.

The Black Sea Region had been settlement for a lot of nation throughout history. Samsun was a strategic importance city in the region and according to archeological data Tekkeköy cave settlements are the oldest settlements in Samsun. In respect of Hittite documents the region had named Yukarı El and now it is known for The Gashkas were the first residents of the region. Following The Gashkas, Cimmerians had beginned authority in the Samsun and in this period the city was named Enete and this name was the first known name of the city. After Cimmerians Scythians had dominated the city. This period coincides with the period when the colonists of Miletus began to come to the city. Colonists were constituted numerous colonies in The Black Sea coastline. One of those were Amisos Colony and colony had enabled come into prominence trade capacity of the city also denominated the city. Amisos had established in the strategic geography. Because of this reason various political circles paid attention to the city and so in Hellenistic Kingdoms, Pontos Kingdom and Roman periods has occured some struggles. Amisos has continued its development throughout the Middle Age too. With the Seljuqs habitation in the Anatolia, Turks had tried to arrive the Black Sea in this period. As a result of this interest, a new city had established in the east side of Amisos and the sources had named this city as a Muslim Samsun. Muslim Samsun has been stayed under Turkish administration since its establishment. But Ottomans had reunited Amisos and Muslim Samsun under a single flag. At the same time they had extinguished the beyliks in Samsun and arounds. So had installed unity of control. When searching that what kind of pattern Samsun was in the Middle Age, it is possible to use lots of sources. One of them is Islamic sources make a big contribution to clear up history of the city. It is possible to follow political, geographical and commercial statuses of Samsun in the Middle Age Islamic sources.

The Black Sea Region had been settlement for a lot of nation throughout history. Samsun was a strategic importance city in the region and according to archeological data Tekkeköy cave settlements are the oldest settlements in Samsun. In respect of Hittite documents the region had named Yukarı El and now it is known for The Gashkas were the first residents of the region. Following The Gashkas, Cimmerians had beginned authority in the Samsun and in this period the city was named Enete and this name was the first known name of the city. After Cimmerians Scythians had dominated the city. This period coincides with the period when the colonists of Miletus began to come to the city. Colonists were constituted numerous colonies in The Black Sea coastline. One of those were Amisos Colony and colony had enabled come into prominence trade capacity of the city also denominated the city. Amisos had established in the strategic geography. Because of this reason various political circles paid attention to the city and so in Hellenistic Kingdoms, Pontos Kingdom and Roman periods has occured some struggles. Amisos has continued its development throughout the Middle Age too. With the Seljuqs habitation in the Anatolia, Turks had tried to arrive the Black Sea in this period. As a result of this interest, a new city had established in the east side of Amisos and the sources had named this city as a Muslim Samsun. Muslim Samsun has been stayed under Turkish administration since its establishment. But Ottomans had reunited Amisos and Muslim Samsun under a single flag. At the same time they had extinguished the beyliks in Samsun and arounds. So had installed unity of control. When searching that what kind of pattern Samsun was in the Middle Age, it is possible to use lots of sources. One of them is Islamic sources make a big contribution to clear up history of the city. It is possible to follow political, geographical and commercial statuses of Samsun in the Middle Age Islamic sources.

Şeyhli ve Peçin'i ziyaret etmiştir. Bu ziyareti esnasında Menteşe kitabelerini bizzat yerinde incelemiştir. Aldığı notları Arapça, Farsça ve Osmanlı Türkçesi ile kendi Defter'ine kaydetmiştir. Merhum Yinanç, bilindiği gibi, bu Defterler'e sadece Menteşe kitabelerini değil, bununla beraber hemen hemen tüm Anadolu İslami kitabelerini kaydetmiştir. Bu defterler henüz yayımlanmamıştır. Eğer bu defterler bir bütün halinde yayımlanırsa, Anadolu'nun Türk-İslam tarihi üzerine yeni bilgiler elde edilebilir. Bir örnek teşkil etmesi açısından, biz, Peçin ve Milas'ta keşfettiği ve bizatihi okuduğu kitabeleri yayınlıyoruz. Kuşkusuz bu notlar, hem Anadolu hem de Menteşeoğulları tarihi açısından değerlidir. Bu inceleme ziyareti esnasında Yinanç, Menteşe oğulları ile ilgili iki önemli keşifte bulunmuştur. Bunlardan birincisi, Milas Selahaddin Camii kitabesinde okunamayan ismi, Selahaddin Akçin olarak okumasıdır. Bu zat, Menteşeoğlu Orhan Bey'in saltanatı devrinde Milas naibi olarak görev yapmıştır. İkincisi de, Peçin'de bulunan Menteşeoğlu Ahmed Gazi Bey'in mezar kitabesinde geçen ve bu hanedana ismini veren Menteşe Bey'in babasının ismini, Beğ-Karı olarak okumasıdır. Bu okuyuş yeni ve doğrudur. Zira bu kitabeler üzerinde çalışmış olan başka akademisyenler, bu ismi, farklı şekillerde, Kara, Kuru, Kuri, Kır Bey ve Baykara şeklinde okumuşlardır. Mevcut birkaç delil dikkate alınırsa, Beğ-Karı okuyuşunun daha kabul edilebilir olduğu anlaşılmaktadır.

O Z E T Anadolu’nun Firat ve Dicle ile sulanan topraklari gecmisten gunumuze bircok uygarliga ev sahipligi yapmistir. Kalintilari gunumuze gelen uygarlik izleri arasinda, bolgede Roma hakimiyetini de algilatanlar giderek artmaktadir. Son zamanlarin onemli kazilarindan biri olan Kortik Tepe kazilari da bolgede Roma varliginin algilanmasi acisindan bazi bulgular vermistir. 2008 yili kazilarinda bir mezarda ortaya cikarilan ve Constantius II donemine ait oldugu algilanabilen sikkelerden olusan bulgulari konuyla baglantili bilinenlere katkida bulunanlar acisindan onem arz etmektedirler. Uygarliklarin cesitli cografyalardaki varligini algilama acisindan diger bulgularin yani sira sikkelerin de onemi buyuktur ki, bu durum Roma Imparatorlugu icin de gecerlidir. Augustus doneminden itibaren imparatorluk ile ilgili konular sikkeye hakim olmaya baslamistir. Principatlik ilerlemeye baslayinca, sikke tiplerinde sivil yasamdan sahneler azalmaya, buna karsin askeri konularda gozle gorulur bir art...

Öz: Köklü bir tarihe sahip olan Antalya, bir liman kenti olarak kurulduğu andan günümüze kadar önemini ko-rumuştur. Konumu itibariyle sahip olduğu önemden ötürü de tarih boyunca pek çok gücün hâkimiyeti altına girmiştir. Bu minvalde, Türkiye Selçukluları da Antalya vasıtasıyla Akdeniz havzasında sürdürülen uluslararası ticarete müdahil olabilmek için Antalya'yı fetih girişi-minde bulunmuşlardır. Bu sebeple belirli dönemlerde Antalya'ya giden yol üzerinde bulunan yerleşim-ticaret merkezlerini ele geçiren Türkiye Selçukluları, II. Kılıç Arslan zamanında ilk kez Antalya'yı kuşatmışlardır. An-cak bu ilk kuşatma fetihle sonuçlanmamıştır. Antalya'nın Türkiye Selçukluları tarafından fethi daha sonraki dö-nemde gerçekleşmiştir. Şehrin Türkiye Selçuklu hâkimi-yetine girişi adı geçen sultanın oğlu ve halefi olan I. Gıya-seddin Keyhüsrev'in ikinci saltanatı sırasında-1207 yı-lında kuşatma, abluka ve fetih olmak üzere-üç aşamalı olarak gerçekleşmiştir. Antalya'nın fethiy...

devletin ekonomik bakımdan daha da güçlenmesi için Anadolu'nun Karadeniz ve Akdeniz'e kıyısı olan önemli limanlarının alınmasının bilincindeydi. Sinop tabii bir limana sahip olması dolayısıyla çok eski dönemlerden itibaren önemli bir yerleşme yeri olmuştur. Şehrin Kırım'ın tam karşısında yer alması da önemini ayrıca arttırmıştır. Burası Türkiye Selçuklularının Akdeniz ve Karadeniz'e hâkim olma amaçlarını gerçekleştirmek için almak istedikleri en öncelikli limanlardan birisi olmuştur. Trabzon Rum İmparatorluğu'nun Canik çevresindeki Müslümanlara karşı olumsuz tutumu buranın ivedi olarak alınmasında etkili oldu. Kuşatma öncesinde esir alınan Trabzon Rum İmparatoru şehrin tesliminde önemli rol oynadı. Sultan İzzeddîn Keykâvus, esir edilen Trabzon Rum İmparatoru'na fetihten sonra hil'at giydirdi. Ona hediyeler verdi. Rum İmparatoru da hükümdarın hâkimiyetini tanıdığının bir göstergesi olarak Sultanın atının yuları elinde ve gâşiyesi omuzunda bir müddet yürüdü. Selçuklu Sultanı, Abbâsî Hâlîfesine fethin müjdesi olarak fetihnâme ile birlikte hediyeler gönderdi. Selçuklu ülkesinde fetih onuruna eğlenceler düzenlendi. Sultan, şehrin imarı için görevlendirmeler yaptı. İzzeddîn Keykâvus zamanında fethedilen şehir imar faaliyetleri ve buraya göçün teşvik edilmesi ile kısa zamanda Müslüman Türk beldesi haline geldi. Türkiye Selçukluları daha önce Akdeniz kıyısında önemli bir liman olan Antalya'yı almakla güney ticaretini kontrol altına almayı düşünmüşlerdi. Sinop'un alınmasıyla Karadeniz ticaretinin güvenliği sağlanmış; Kırım başta olmak üzere Karadeniz'in kuzeyi ile canlı ticârî ilişkilerin yolu açılmıştır. Antalya ve Sinop limanlarının Selçuklular tarafından fethi ile Kıbrıs'tan Kırım'a kadar olan alanda ticaretin kendi lehlerine olmasının yolunu da açmışlardır. Bu çalışmada bilimsel etik kuralları çerçevesinde döneme ait birinci elden kaynaklar ve tetkik eserler kullanıldı. Çalışmada Gâşiye'nin hâkimiyet alâmeti olarak kullanılması ve fethin önemini gösteren fütüvvetnâme konusu ele alındı.

Mübarlıü'd-din Halifet Gazi Danişmendli emirlerinden iken bu devletin yıkılışından sonra Türkiye Selçukluları'nın hizmetine girmiştir. Hali/et Gazi bu devlete idarı, asker, ve kültürel yönden hizmetler vermiştir. Doğum tarihi ue yeri bilinmeyen Halı/et Gazl'nln babasının adı Tulf, dedesinin adı ise Türkan-şah'tır. O, Sinop Sahtl Muhafaza Emirliği ile Amasya ve Erzurum valilikleri yapmıştır. 1232 yılında ordu komutanı olarak atandığı Gürcistan seferinde şehit düşmüş ve cesedi Amasya'ya getirilerek burada kendi adıyla anılan türbesine defnedilmiştir.

The Seljuk State of Turkey, the first comprehensive state established in Anatolia, is a Turkish state that has come to the forefront in terms of culture, development and civilization. During the reign of this state, Anatolia has experienced one of its most comfortable periods in terms of economy and culture. The Seljuks of Turkey achieved many political and cultural achievements in their own time. When their power was at its peak, Anatolia became the center of attraction of the world, a center of science, culture and trade.
In a period of about two hundred and fifty years, with the Turkification of Anatolia and the establishment of the Islamic culture, a deep-rooted culture and zoning formations have emerged. With the fusion of Turkish and Islamic cultures, religious life, mosques, cupolas, mausoleums, dervish lodges, lodges and hospitals that constitute religious institutions emerged. Apart from these, architectural features have started to emerge in artistic fields. He is engaged in artistic activities such as tile making, calligraphy, painting, decoration, carpet, rug, fabric, glasswork, metalworking in decorating the walls of the mosque. During the same period, scientific inventions and studies contributed to the Anatolian Seljuk cultural structure.
Alaaddin Keykubat, one of the most famous rulers of this period, created many works such as mosques, palaces, social complexes and guesthouses. The tiles adorning the walls of the palace and the miniatures on it are among the most beautiful examples of Seljuk art. The Sultan is also in Kayseri, 5 km from the city. He had the Keykubâdiyye Palace built in the west, and a magnificent palace bearing his name in Konya. Seljuk rulers established caravanserais in rural areas for caravans to travel safely and comfortably. Keykubad also built two magnificent caravanserais, one of which is famous as Sultan Inn between Konya-Aksaray and the other between Kayseri and Sivas. A hospital called Şerefşah on the Alaiye-Antalya road, Alara Inn between Konya and Antalya, and Dârüşşifâ-i Alâiyye in Konya was built by him. There are mosques named after them in some cities of Anatolia.
The ruler's appreciation of science, the protection of scholars, scientists and craftsmen, as well as the attraction of the state's economic power and the rise of prosperity, paved the way for scholars escaping from the horrors of the Mongol invasion to flock to Anatolia.
Keywords: Anatolia, Culture, Reconstruction, Alaaddin Keykubat

Anadolu'da kurulan ilk geniş kapsamlı devlet olan Türkiye Selçuklu Devleti özellikle kültür, imar ve medeniyet bakımından ön saflara çıkan bir Türk devletidir. Bu devletin hükümranlığı devrinde Anadolu, ekonomik ve kültürel yönden en rahat dönemlerinden birisini yaşamıştır. Türkiye Selçukluları zamanında kendi zamanına göre siyasi ve kültürel açıdan birçok başarılara imza atmıştır. Onların gücünün zirvede olduğu dönemde, Anadolu dünyanın çekim merkezi haline gelmiş, bir bilim, kültür ve ticaret merkezi olmuştur. Yaklaşık iki yüz elli yıl gibi bir sürede Anadolu'nun Türkleşip İslam kültürünün yerleşmesiyle köklü bir kültür ve imar oluşumları ortaya çıkmıştır. Türk ve İslam kültürlerinin kaynaşmasıyla, dini hayat , dini kurumları oluşturan cami, kümbet, türbe , tekke, zaviye ve darüş şifahaneler ortaya çıkmıştır. Bunların dışında sanatsal alanlarda mimari özellikler ortaya çıkmaya başlamıştır. Cami duvarlarını süslemede çinicilik, hattatlık, nakkaşlık, resim, süsleme, halı, kilim, kumaş, cam işçiliği, maden işleyiciliği gibi yapılan sanatsal faaliyetlerde bulunmaktadır. Aynı dönem zarfında bilimsel icatların ve çalışmaların Anadolu Selçuklu kültür yapısına katkıları olmuştur. Bu dönemin en ünlü hükümdarlarından olan Alaaddin Keykubat, birçok cami, saray, külliye, misafirhane gibi eserler ortaya çıkarmıştır. Sarayın duvarlarını süsleyen çiniler ve üzerindeki minyatürler Selçuklu sanatının en güzel örnekleri arasında yer alır. Sultan ayrıca Kayseri'de şehrin 5 km. batısında Keykubâdiyye Sarayı'nı inşa ettirmiş, Konya'da da kendi adını taşıyan görkemli bir saray yaptırmıştır. Selçuklu hükümdarları, kervanların güven içinde ve rahatça seyahat etmeleri için kırsal yerlerde kervansaraylar kurmuşlardır. Keykubad da biri Konya-Aksaray, diğeri Kayseri-Sivas arasında Sultan Hanı adıyla meşhur olan iki muhteşem kervansaray inşa ettirmiştir. Alâiye-Antalya yolu üzerinde Şerefşah, Konya-Antalya arasındaki Alara Hanı, Konya'da Dârüşşifâ-i Alâiyye adlı bir hastahane yine onun tarafından yaptırılmıştır. Anadolu'nun bazı şehirlerinde kendi adıyla anılan camiler bulunmaktadır. Hükümdarın ilme değer vermesi, alim, bilim adamlarını ve sanatkarları koruması, devletin ekonomik gücünün ve refahın yükselmesinin sunduğu cazibe yanında, Moğol istilasının dehşetinden kaçan alimlerin Anadolu'ya akın etmelerine zemin hazırlamıştır.

İkta sözlük anlamı olarak "kesmek, ayırmak" anlamına gelmektedir. İslam Ansiklopedisi, Sadi Kucur'a göre; "Selçuklu tarihinde Nizamülmülk'ün kurduğu kaynaklarda yazsa da bu sistemi ilk kuran devletin Büveyhiler olduğunu" söylemektedir. Selçuklular'da ikta sisteminin Sultan Melikşah'ın saltanatının ikinci yılından itibaren uygulamaya konulduğu ve on beşinci yılından itibaren ülkede yaygınlık gösterdiği anlaşılmaktadır. Bu sistem belirli topraklara ait devlet gelirlerinin, hizmet ve maaşlarına karşılık olarak askerlere ya da sivil devlet adamlarına tahsis edilmesiydi. Emirler ve devlet adamlarına ait iktalar, görevde bulundukları sürede geçerli olup, bunlardan herhangi birisi görevden uzaklaştırılırsa ona tahsis edilen iktası geri alınırdı. İkta sahipleri ona tahsis edilen gelirden fazlasını alamazdı. İmparatorluk toprakları "has", "ikta" ve "haraci topraklar" olmak üzere üçe ayrılmıştır. "Has" topraklar, sultanın mülkü olup, bu toprakları işleyenlerden toplanan vergiler "ihtiyat-ı hazineye" yatırılırdı. "İkta" topraklar "hassa ordusu" ile taşrada oturup seferlere asker götürerek katılanlara dağıtılırdı. Ayrıca devlet büyüklerine, saray kadınlarına ve diğer hanedan mensuplarına da topraklar "ikta" edilirdi. "İkta" bir kimseye belli bir görev karşılığında verilmişse de, görevden ayrıldığında toprak da elinden alınırdı. "İkta" topraklar irsi yollarla başka birisine geçmez, ölüm veya görevlerinden ayrılma/uzaklaştırılma durumlarında "ikta beratları" yenilenirdi. Coşkun Can Aktan'a göre: "Selçuklularda ikta sahipleri bütün ihtiyaçlarını (at, silah, yiyecek, içecek vb.) bizzat kendi iktalarından sağlıyorlardı. Savaşlarda yararlılık gösterenlere ikta vermek suretiyle taltif ediliyor, yine büyük hizmeti geçen askerlerin mevcut iktaları da artırılırdı. İktaların dağıtım işi daha ziyade cülus, yani padişahın tahta çıkması zamanlarında veya zafer dönüşlerinde yapılırdı.

Günümüz itibariyle Selçuklu tarihyazımı belli bir seviyeye ulaşmıştır. Bu aşamaya gelmeden önce çeşitli safhalardan geçmiştir. Alanın uzmanı araştırmacılar tarafından bazı dönemlerde bu gelişmeler incelenmiştir. Fakat bazı düşünce hareketleri ve akımların alana katkısı üzerinde detaylı durulmamıştır. Avrupa’da Alman Tarih Okulu ve Fransız Annales Okulu gibi büyük tarih ekolleri kuram ve ideolojilerle şekillenmiştir. Türkiye’de ise Selçuklu tarihçiliğinin başlangıcında da böyle bir durum söz konusudur. Bu araştırmada, Anadoluculuk hareketinin Selçuklu tarihçiliğine ve bunun muhtelif disiplinlerle olan ilişkisine katkısı yedi önemli isim etrafından anlatılmaya çalışılmıştır. Her biri farklı uzmanlıklarla tanınan bu bilim adamlarının ortak yönü Anadolucu olmalarıdır. Öncelikle Anadoluculuk hareketi üzerinde genel hatlarıyla durulmuş, sonraki kısımda ise bu hareketin örnek alınan müntesiplerinin alana katkıları Anadoluculuk çerçevesinde ele alınmıştır. Böylece Selçuklu tarihçiliğinin ve Anadoluculuk düşüncesinin birbiri ile olan özgün bağının ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.

This research deals with the analysis of ewers’ form of the Seljuk period in Kashan. These ewers are now being kept in Metropolitan Museum of Art. Apparently, these ewers possess a sign system and have hidden meanings. The purpose of this research is to discover these meanings using structuralism semiotics approaches. In this study, theories of structuralism figures such as Saussure, Strauss and Jacobsen have been employed. Saussure distinguished langue and parole. Langue is a system of signs and special rules that creates a particular language. The personal use of language is parole. Strauss studied Saussure’s Linguistic Principles on narratives. By studying myths and getting help from linguistics methods, he came to believe that a myth must have a structure similar to language. For this reason, myths can be considered similar to parole. Then he tried to find the langue of each of the myths. In this study, based on the theory of "langue" and "parole", ewers have been considered as texts whose langue is hidden in their parole. In order to understand the meaning of these dishes, one must find the smallest unit of meaning. By studying the ewers and using the commutation test, it becomes apparent that their langue is in their body. The most important part of these dishes is their body and that removed, other components will be meaningless and passive.
Roman Jacobsen believes that Language units are related to each other with binary oppositions. These binary oppositions create meaning. The Meaning of "dark" depends on the meaning of "bright". So searching for oppositions in the body of ewers, "open-close" and "up-down" meanings were perceived. The comprehendible meaning is that these dishes are suitable for storing, filling and emptying foods and drinks. Actually ewers’ Langue that has not changed over the time is related to their function.
Next, the relationship between the components was examined to realize ewers parole. In this part of the study, one of the dishes has been selected for the case study.
In this analysis, first the sign system of components was studied followed by checking the relationship among these components. In order to realize the components and read meaning, the "Code theory" has been used. In semiotics, artworks can be considered as a text which consists of signs; and in order to be able to understand their meaning, we must know their code or communication contracts. Only in the context of codes, the signs have meaning. Codes create a relationship between the signifier and signified. Given that the relationship between signifier and signified is optional, so in order to know the meanings of the signs, we must know their contracts and codes. Jacobsen was from among those structuralism linguists who insisted that production and interpretation of texts depend on the codes or conventions.
In this study, we focused on perceptual codes (A kind of interpretive code that is related to Gestalt psychology). But if necessary, we will use other codes related to the visual arts to interpret the meanings of visual messages. Meaning could not be built from combination of the basic elements signs; but largely they depend on the specific sensory devices that are the same in all human beings. In fact, our perception makes the meaning of the visual messages. Some theorists believe that our daily perception world be possible with codes. According to Gestalt psychology, there are features in human visual perception that can create the perceptual codes. Artists and interpreters of artworks accepted Gestalt principles as rules for the production and interpretation of visual artworks. But, of course, these rules are not conclusive; there are many contracts and codes to produce and interpret works of art which are related to specific context of art field.
Components that are known in the form of ewers are: line, volume, color, texture, positive and negative spaces and Motifs. Their relationships were studied to understand the meaning of ewer. According to the types of volumes that have shaped the ewers, a balanced, stable and non-active composition from the type of symmetry is created; According to perceptual codes, their meaning is order, balance, poise, stability and without excitement. Symmetry composition is boring in a long time. The sense of stillness and uniformity is decreasing by shape and position of handle and by cause of pressure to visual perceptual system.
Another identifiable component in this combination is turquoise blue and ultramarine color that matches with spherical body. And according to the psychology of color codes, it means Gnostic intuition, calm and supernatural world. Blue gives calming effect to our psyche. Texture and positive and negative patterns and spaces mean contrast and are against uniformity. And finally the meanings perceived are balance, symmetry, poise, calmness and movement.

Sillyon, Karahisar-ı Teke in Islamic period, has a very ancient history. Throughout the history, the city was seen as an important base to be seized thanks to its geopolitical and strategic importance as well as its fortified structure that protects commercial roads and ports. In this context, it was captured by the Turks at the beginning of the thirteenth century; although it was lost several times, the Anatolian Seljuk Sultanate, the Tekeoğulları Emirate, and the Ottoman State succeeded in keeping the place in their hands. Many cultural properties, especially architectural works, pointing to the presence of Islam here, have survived. Again, the numismatic findings from the ancient city of Sillyon collected during the surveys conducted in 2009-10 and 2018-2019 may also provide us with some information about the Turkish-Islamic past. A total of 58 coins were collected, and 18 of them are Islamic. In this study, firstly, the history of the city from the conquest by the Seljuk Turks to the early phases of the Ottoman period will be evaluated. Then, it will be attempted to read and identify these Islamic coin finds, which areof bronze, largely worn and covered with a corrosion layer. It will be attempted to derive conclusions from legible and datable coins.

İnsanlar yaşamları boyunca birlikte hareket edip beraber yaşamışlardır. Zamanla bu durum coğrafi nedenler ile beraber önce kabile sonra ise yavaş yavaş beylikten imparatorluğa kadar çıkmıştır. Bu ilkel yaşamdan geçiş ile insanlar bulunduğu bölgeyi yönetme yoluna gitmişlerdir. Bunun içinde bu bölgelere önemli devlet adamlarını göndermişlerdir. Büyük toprak parçası olan imparatorluk yıllar içinde eyaletlere vilayetlere ayrılarak merkezin yönetme gücünü artırmıştır. Bizde bu bölümde Selçuklu devletinde devletin yönetim yapısını ve buna mukabil eyalet yönetimini ele aldık ve onların sistematik biçimde nasıl işlediğini ne görevler yaptığını anlatmaya çalıştık.

At the beginning of the 14th century, one of
the centers in the Mediterranean has been
occupied by a reputable statesman,
Turcoman Dündar Bey, whom took the
advantage of the change of thrown of the
neighboring principality, İlhanlı. Depending
on the declaration of the pilgrims of
721/1321, it was known that Hamidoğulları,
an independent principality, remained in the
region between Antalya and Konya, yet after
the Seljukians influence, told by Ebu’l-Feda,
one of the localities was in power.
Surrounded by well-built walls and having
two gates, one from the sea, the other from
the land, on his way to see the surroundings,
the ruler of Antalya was captured by
Hamidoğulları Turcomans (by al-Tarakimin
Bani al-Hamid), and Feleküddin Dündar Bey
occupied the city.1 This article examines the
Mediterrenean conquer in the 14th century
and its influence on the neighboring regions
and states.
Keywords:
Yunus Bey
Zincirkıran Mehmed
Korkuteli
Kıbrıs

Özet

Maraş, Anadolu Selçuklu devletine bağlı bir vilayetti. Maraş bölgesi Selçuklu sultanı tarafından Emir Hüsameddin Hasan’a ve kendisinden sonra da oğullarına ikta edilmişti. Selçuklular Maraş’ta bir Uç Beyliği kurdular. Bu emirin torunu,  Nusreteddin Hasan Bey uzun yıllar Selçuklu sultanına bağlı olarak Maraş’ı idare etti. Selçuklular Maraş’ta Kilikya Ermenileri ve Antakya Haçlılarına karşı bir uç beyliği kurdular. Nusreteddin Hasan Bey’in iki oğlu da sırasıyla Muzaffereddin ve İmadeddin 1258’e kadar Maraş emirliğinde bulundular. 1240 yılında Baba İshak adlı Türkmen dervişi Maraş’ta da etkili olan bir isyan çıkardı. 1254 yılında ise Maraş ve Elbistan şehirleri arasında yaşayan Ağaçeri Türkmenleri ayaklandı. Bu iki ayaklanma Maraş bölgesini siyasi, sosyal ve ekonomik yönden etkiledi. 1258 yılında Kilikya Ermenileri Maraş’ı işgal ettiler. Moğollarla işbirliği yapan Ermeniler Türklere karşı bölgede birçok saldırılar yaptılar. Mısır’da kurulan Memluk Devleti, Moğollar ve Ermenilere karşı Anadolu’ya birçok seferler yaptı. Memluk Ordusu 1277’de Elbistan’da Moğol ordusunu hezimete uğrattı.

Abstract

TURKEY SELJUKIDS TIMELY BORDER PRINCIPALITIES OF MARASH (1071-1258)

Marash province was ruled under the Suljuki.  The Seljuki Sultan granted the rights of the rule of Marash to Emir Hüsamettin Hasan and latter his sons inherited the rule of the province. Seljuks established a border principality Marash. Descenting from the same family, Nusreteddin Hasan Bek ruled the Marash for a long time. His sons Muzaffereddin and Imameddin respectively ruled the province until 1258. Beginning with 1240, this family’s rule was seriously challenged by Turkoman revolts.  In 1240 Dervish Ishak revolted in the city of Marash and in 1254 Ağaçeri Turkoman tribes, who lived between Marash and Elbistan, started another revolt.  Especially, these two revolts seriously influenced the political, economic and social life of the region. Weakened by the revolts, Marash was taken by Cilician Armenian Principality by 1258.  The Armenians who collaborated with occupying Mongol troops in the region, launched attacks against the Turks.  Memluki state in Egypt successfully carried out military campaigns in Anatolia against the Mongols and the Armenians.  In 1277, the Memluki forces defeated the Mongol detachment in Elbistan.
Keywords: Marash, Nusreteddin Hasan, Baba Ishak, Ağaçeri, Seljukis, Memluks, Mongols, Armenians

Türkiye’de Selçuklu tarihçiliği çeşitli safhalara ayırılabilir. Başlangıç safhasının tarihçileri arasında yer alan M. Fuad Köprülü, M. Halil Yinanç gibi müelliflerin yaptıkları çalışmalarla Selçuklu tarihçiliğinin şekillenmesi adına önemli adımlar atılmıştır. Fakat bu dönemde dikkat çeken husus müstakil bir Selçuklu tarihçiliğinin henüz ortaya çıkmamış olmasıdır. Bu çalışmada Selçuklu tarihçiliği üzerine yapılan müstakil çalışmaları etkileyen çeşitli faktörler üzerinde durulmuştur. Özellikle Anadoluculuk hareketinin Selçuklu tarihyazımına nasıl bir etkiye sahip olduğu açıklanmaya çalışılmıştır. Bu hareketin içerisinde yer alan ve esas mesleği hekimlik olan F. Nâfiz Uzluk’un neşrettiği kaynaklar ve tercüme ettikleri eserlerle Selçuklu tarihi, kültür ve medeniyetinin yazımına nasıl ve ne tür katkı sağlamış olduğu incelenmiş, F. Nâfiz Uzluk’un araştırmalarının Selçuklu tarihçiliğinin gelişimine etkisi ele alınmıştır.

I. Gıyaseddin Keyhüsrev’in 1211 yılında Alaşehir savaşında şehit düşmesiyle Konya’da bulunan Selçuklu ileri gelenleri, tahta I. İzzeddin Keykavus’un çıkmasını uygun buldu. İktidarının ilk yıllarında taht mücadeleleriyle uğraşan Keykavus Sinop ve Antalya’yı fethetti. Bu sırada, Kilikya Ermeni Kontu II. Leon, Haçlılar ile işbirliğine girerek Selçukların
güney ticaret yolunu tehdit etmeye başlamıştı. Bunun üzerine Leon’u cezalandırmak isteyen Keykavus, Leon üzerine sefere çıktı. Kösidere ve Gökerin yoluyla Ermeni topraklarına giren Keykavus sırasıyla Çinçin ve Haçin kalelerini fethetti. Sonrasında Geben kalesi önlerine gelen
Selçuklu ordusu İzdi (Andırın ile Geben arasında bir yer) kırsalında Konstantin komutasında ki Ermeni ordusunu mağlup etti. 1218 yılında çıkacağı Halep seferi için Elbistan'ı üs olarak kullanan Keykavus Halep seferinde başarısız olmuştur. Bu çalışmada, esas olarak Keykavus’un Ermeni ve Halep sırasında Maraş civarında ki faaliyetleri ele alınmıştır.

Öz: Köklü bir tarihe sahip olan Antalya, bir liman kenti olarak kurulduğu andan günümüze kadar önemini ko-rumuştur. Konumu itibariyle sahip olduğu önemden ötürü de tarih boyunca pek çok gücün hâkimiyeti altına girmiştir. Bu minvalde, Türkiye Selçukluları da Antalya vasıtasıyla Akdeniz havzasında sürdürülen uluslararası ticarete müdahil olabilmek için Antalya'yı fetih girişi-minde bulunmuşlardır. Bu sebeple belirli dönemlerde Antalya'ya giden yol üzerinde bulunan yerleşim-ticaret merkezlerini ele geçiren Türkiye Selçukluları, II. Kılıç Arslan zamanında ilk kez Antalya'yı kuşatmışlardır. An-cak bu ilk kuşatma fetihle sonuçlanmamıştır. Antalya'nın Türkiye Selçukluları tarafından fethi daha sonraki dö-nemde gerçekleşmiştir. Şehrin Türkiye Selçuklu hâkimi-yetine girişi adı geçen sultanın oğlu ve halefi olan I. Gıya-seddin Keyhüsrev'in ikinci saltanatı sırasında-1207 yı-lında kuşatma, abluka ve fetih olmak üzere-üç aşamalı olarak gerçekleşmiştir. Antalya'nın fethiyle birlikte Tür-kiye Selçukluları Akdeniz kıyısında bir liman şehrine sa-hip olmuş, devletin siyasi ve ekonomik olarak yükselişi hızlanarak devam etmiştir. Bu çalışmada Antalya'nın Türkiye Selçukluları tarafından fethinin ayrıntıları ortaya koyulacak ve bu durumun sonuçları Selçuklu tarihi öze-linde değerlendirilecektir. Abstract: With a very long history, Antalya has since its foundation as a port city maintained its importance. Its importance due to its position, is shown by the fact it has been dominated of many powers throughout history. The Seljuks of Turkey attempted to conquer the city through which they would become involve in the international trade in the Mediterranean basin. Over time , capturing the centers along the road to Antalya, the Seljuks of Turkey, surrounded the city itself for the first time in the reign of Sultan Kilij Arslan II. However, this first Seljuk siege did not result in conquest. It was subsequently was captured by the Seljuks as a result of three distinct phases: surrounding, blockade and the conquest in 1207 during the second reign of Ghiyath al-Din Kaykhusraw I, the son and successor of Sultan Kilij Arslan II. With the conquest of the city the Seljuk Sul-tanate obtained a port city on the Mediterranean coast, which accelerated the economic and political rise of the Seljuk state. This study concerns the detail of the conquest of Antalya by the Seljuks, and evaluates the consequences and results of this conquest in respect to Seljuk history. Anahtar Kelimeler: Antalya • I. Gıyaseddin Keyhüsrev • Türkiye Selçukluları • Rumlar • Latinler

1071 yılından sonra Anadolu’nun Türkleşmesi için uzun mücadeleler verilmiştir. Bizans’a karşı girişilen mücadeleler ve akabinde Haçlı Seferleri, Türklerin Anadolu’daki mücadelesinin temel noktasını teşkil etmiştir. 1176 yılında gerçekleşen Miryokefalon Savaşı neticesinde Bizans’ın beli bükülmüş ve Diyâr-ı Rum olarak adlandırılan Anadolu toprakları için ‘’Türkiye’’ (Turkhia, Turquia) kavramının kullanılması sürekli hale gelmiştir.  Bu süreçten sonra Türkiye Selçuklu Devleti hızla ivme kazanmış, 1220-1237 yılları arasında hüküm sürmüş olan I. Alâeddin Keykubat devrinde en parlak yıllarını yaşamıştır. Bu parlak devir uzun sürmemiş,  I. Alâeddin Keykubat’ın ölümünden sonra tahta geçen II. Gıyaseddin Keyhüsrev’in başarısız siyaseti, devletin her kademesine işlemiştir. 1243 yılında Moğollar ile gerçekleşen Kösedağ Savaşı neticesinde Türkiye Selçuklu Devleti için yıkılış süreci de başlamış oldu. Bu çalışmada, Anadolu halkının Moğol tahakkümüne nasıl karşı koymaya çalıştığını, yıkılmaya yüz tutmuş bir devletten sıyrılıp, yaşamış oldukları bölgeleri korumak için beylik düzeyine nasıl eriştiklerine ve Moğol hâkimiyetinin Anadolu'da nasıl sona erdiğini sizlerle paylaşmayı amaç edindik.

ÖZET
Fırat’ın yukarı havzasında, jeopolitik açıdan önemli bir mevkiide konumlanan Erzincan şehri, Baycu Noyan önderliğindeki Moğollarla Türkiye Selçuklu Devleti arasında 1243 yılında yapılan ve Selçukluların yenilgisiyle sonuçlanan Kösedağ Savaşı sonucunda Moğol hâkimiyetine girdi. Moğol istilasından olumsuz etkilenen kentin kale surları tahrip edildi ve tarihî yapılarının büyük kısmı zarar gördü. Sadece Kemah ve Tercan bu yıkımdan kurtulabildi. Tebriz merkezli İlhanlı Devleti’nin kurulmasından sonra Erzincan kısa sürede eski müreffeh günlerine geri döndü. Doğal servet kaynakları ve milletlerarası büyük kervan yolu sayesinde kalkındı. Karahisar’da çıkarılıp işletilen şap madeni ve imal edilen buharin kumaşları sayesinde sanayi ve ticaret çok gelişti. Kent, hububat, meyve ve üzüm yetiştiriciliği ile tarımsal alanda da üst sıralarda idi. Öyle ki 1336 yılında İlhanlı Devleti hazinesine 332.500 dinar vergi vererek on bir Anadolu şehri içerisinde ikinci sırada yer aldı. Ebû Said’in Venedikliler ile 1320’de imzaladığı ticaret antlaşmasına göre Avrupalı tacirlerin Anadolu’daki uğrak yerlerinden biri olan kentte Ahîler de oldukça etkindi. Kent, İlhanlı döneminde sadece ekonomik ve ticarî açıdan değil, kültürel açıdan da öne çıktı. Mevlevîliğin Anadolu’daki önemli merkezlerinden biri olarak yetiştirdiği Mevlevî şahsiyetler ile ün yaptı. Bu çalışmada İlhanlı Devleti döneminde yeni bir kimliğe bürünen kentin bu durumunu nesnel bir bakış açısıyla ortaya koymaya çalışacağız. 
Anahtar Sözcükler: Erzincan, İlhanlılar, kültür, Mevlevîlik, ticaret.

ABSTRACT
The city of Erzincan; which is located in a very important geopolitical position on the upper basin of the Euphrates, came under the control of the Mongols after the Battle of Kösedağ; which was fought between Anatolian Seljuk Sultanate and the Mongols who were led by Baycu Noyan in 1243 and concluded with the defeat of the Seljuks. The war-worn city’s walls were also blasted and most of its historical buildings were damaged. Only Kemah and Tercan could elude this destruction. After the foundation of the Tabriz-centered Ilkhanid Empire, Erzincan quickly returned to its prosperous days. It developed with the help of its natural resources and its big international caravan road. With the help of the alum mine which was being mined and processed in Karahisar and the buharin fabric, the city’s trade and industry could also develop. It was also in a leading position in terms of agriculture with its cereals, fruits and viniculture. By paying 332.500 dinars of tax to the İlkhanid treasure in 1336, it was ranked as the second among eleven Anatolian cities. According to the trade agreement which was signed between Ebu Said and Venetians in 1320, the Ahi Order was also very influential in the city which was among the haunts of European traders in Anatolia. The city became prominent; not only in terms of economy and trade, but also in terms of culture, in the İlkhanid times. By being one of the important centers of Mevleviyeh, it also became famous for the Mevlevis raised in that city. In this study, we will try to explain the city’s situation in the İlkhanid times, when the city was given a new image objectively.
Keywords: Erzincan, Ilkhanid, culture, Mevlevi Order, trade.