Russian Muslims

Öz XIX. yüzyıl sonları XX. yüzyıl başlarında Avrupa'daki demokratikleşme hareketlerinin de etkisiyle Rusya ve Osmanlı gibi imparatorluklarda çarın ya da sultanın yetkilerini kısıtlamak için çeşitli faaliyetler cereyan etmiştir. Rusya coğrafyasında bu faaliyet lerin bir sonucu olarak 1905 yılında meşrutiyetin ilanı ile beraber kısmî özgürlük ortamı doğmuştur. Bu hava, Azerbaycan'da kendisini hissettirmiş, başta basın-yayın ve eğitim olmak üzere, pek çok alanda faaliyetler artmıştır. Bu dönem pek çok aydın halkı bilinçlendirmek ve eğitmek amacıyla önemli çalışmalar yapmıştır. Bu isimlerden birisi çok yönlü bir kişilik olan Sultan Mecid Ganizâde'dir. Azerbaycan edebiyatının mihenk taşlarından biri olan Sultan Mecid Ganizâde (1866-1937) eğitimci kimliği ile tanınmış olmasına rağmen roman, hikâye, tiyatro, şiir gibi birçok alanda eserler vermiştir. Ders kitapları kaleme almış ve sözlük çalışmaları yapmış olan yazarın başka dillerden çevirileri de mevcuttur. Tiyatroya önem veren Ganizâde, Neriman Nerimanov (1870-1925) ve Habib Bey Mahmutbeyov (1864-1928) ile birlikte Azerbaycan'da tiyatro topluluklarında faal olarak çalışmış, genç yeteneklerin sahneye çıkmasına öncülük etmiştir. Yaklaşık elli yıl eğitim alanına emek veren yazar, arkadaşı Habib Bey Mahmutbeyov ile birlikte ilk Rus-Azerbaycan Mektebi'ni kurmuş, öğretmenlik, okul müdürlüğü, müfettişlik, sözlük komisyon üyeliği gibi eğitim camiasında farklı görevlerde bulunmuştur. Stalin dönemi devlet terörünün kurbanlarında biri olan Ganizâde, rejim muhalifi olduğu suçlamasıyla tutuklanıp 1937 yılında kurşuna dizilerek idam edilmiştir. Bu çalışmada, çağdaş Azerbaycan edebiyatının gelişimindeki önemli isimlerden biri olan Ganizâde'nin roman ve hikâyelerindeki "kadın" teması üzerinde durulacak, yazarın edebî eserlerinde kadın karakterleri nasıl konumlandırdığı incelenecektir.

This paper examines the instrumentalization of Islam and Sufism by Russia in the political and social construction of modern Chechnya. It traces the historical legacies of competing Islamic traditions—from the pacifist teachings of Kunta-Haji al-Iliskhānī to Imam Shamil’s militant Sufi resistance—through the Soviet era and into the post-Soviet Chechen wars. The analysis demonstrates how Russian authorities have exploited intra-Islamic divisions, manipulating Wahhabism as a security threat while promoting state-sanctioned Sufism to consolidate control. Particular attention is given to the Kadyrov regime’s “separatism-lite” governance, which merges political power with Qadiriyah Sufi authority while simultaneously enforcing authoritarian religious conformity. This study argues that the Kremlin’s strategies—memory politics, religious co-optation, and securitization of Wahhabism—offer short-term stability but exacerbate generational divides, radicalization, and long-term instability. By situating Chechnya’s religious dynamics within broader patterns of state–faith relations, the paper reveals how religion functions not only as a spiritual practice but also as a contested site of identity, legitimacy, and resistance in the North Caucasus.

Makedonya’da bulundugu siralarda Ittihat ve Terakki Cemiyeti saflarina katilan Hafiz Hakki Bey, II. Mesrutiyet’in ilaninda buyuk yararliliklar gosterdi. Bu sebepledir ki kisa zamanda Ittihat ve Terakki Cemiyetinin en onemli simalarindan biri haline geldi. 31 Mart Isyaninin bastirilmasinda da etken bir isim olan Hafiz Hakki Bey, ordunun genclestirilmesinden sonra 11 Ocak 1914’de Genelkurmay Ikinci Baskanligina atandi. 2 Agustos 1914’de ise seferberligin ilan edilmesiyle olusturulan Karargâh-i Umumi ’de Reis-i Sanilik makamina getirildi. Hafiz Hakki Bey’in bu makamda bulundugu sure boyunca temel mesaisi Almanlarin biran once Osmanli Devleti’ni savasa sokmaya yonelik cabalarina mani olmakti. 2 Agustos’ta seferberligin ilan edildigi gun ayni zamanda Almanya ile bir gizli ittifak antlasmasi imzalanmisti. Bu antlasma geregi Osmanli Devleti’nin derhal Almanya yaninda savasa girmesi gerekiyordu. Fakat Osmanli Devleti’nin seferberlik hazirliklarinin tamamlanmadigini ileri suren Hafiz Hakki B...

Meryem Rahmet Pataşova, Osmanlı ve Kuzey Türkleri arasındaki ilişkilerin en yoğun yılları olarak kabul edilebilecek bir dönemde, Balkan Savaşları sırasında kendisini gösteren Rusyalı Müslüman Türk kadınlarındandır. Hakkında çok kısıtlı bilgiler bulunsa da savaş yıllarında adına sıkça rastlanılmakta, İstanbul’da kaldığı beş aylık sürede gösterdiği faaliyetleri ve savaş sonrasında yayımlanan gözlem ve değerlendirmeleriyle Osmanlı Devleti hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Yazdıkları, aynı din ve millete mensubiyetin bir sonucu olarak Rusya Türkleri için Osmanlı Devleti’nin ne anlama geldiği sorusunu cevaplamaktadır.

Selime Yakubova, Rusya Türkleri arasında kadın hakları savunuculuğu ile tanınmış, bu alanda lider olarak ortaya çıkmış aydınlar arasında yer almıştır. Faaliyetlerini, toplumsal ve siyasi baskıların arasında, kadın sorununa dair henüz tam anlamıyla olgunlaşmamış fikirlerin çevrelediği bir ortamda yürütmüştür. Buna rağmen Rusya’daki Müslüman Türk kadınlarının modern dünyaya intibahında önemli rol oynamayı başarmıştır.

Özet Rusya, Kafkasya'yı işgal politikası sonucunda Azerbaycan'da hakimiyet kurmasıyla Azerbaycan toplumu üzerinde bir baskı siyaseti takip etmeye başladı. Rusya'nın bölge halkını aldığı kararlardan haberdar etmek için resmi bir yayın organı olarak kullandığı ilk gazete olan Tiflisskie Vedomosti (Tiflis Haberleri) basın konusunda Rusya tarafından atılmış bir adımdı. Azerbaycan'da başlayan kültür hareketleri sonucundaki ilk milli adım ise Hasan Melikzade Zerdabi tarafından çıkarılan Ekinci gazetesi oldu. Ekinci'den sonra çıkmaya başlayan Ziya, Ziya-yı Kafkasiyye, Keşkül, Şark-ı Rus ve İrşad gazeteleri Azerbaycan basın tarihi için bir dönüm noktası teşkil etti. Rusya tarafından 1905'e kadar sıkı bir takibat ve sansüre uğrayan, bu yüzden uzun ömürlü olamayan Azerbaycan basını için kırılma noktası 1905 Rus Devrimi oldu. Bu tarihten sonra 1920 yılındaki Rus işgaline kadar geçen süre içinde Azerbaycan basını gözle görülür bir canlanma yaşadı. 1920 işgalinden sonra ise 1980'e kadar geçen süreçte basın yeni bir takibat ve sansüre uğrarken kontrollü olarak çıkan gazeteler devletin resmi yayın organı haline geldi. Azerbaycan basını konusunda bilgi vermek amacıyla gerçekleştirilen bu çalışmanın amacı dönemin önde gelen gazete, dergi ve fikir adamlarını incelemektir.

Türk-Tatar hukukçu, tarihçi, dilci, sosyolog ve siyasetçi Sadri Maksudi; Rusya Türkleri arasında, kabaca on dokuzuncu yüzyıl ile yirminci yüzyılın ilk çeyreği arasına tarihlendirilmesi mümkün olan Ceditçilik olarak adlandırılan modernleşme hareketlerinin en canlı döneminde faaliyet gösteren aydınlardan biri olarak ortaya çıktı. Devrin diğer isimleri gibi hem modernleşmenin gerekleri doğrultusunda hareket etti hem de bizzat onun kaynakları arasında yer aldı. Bu özelliği ile çok yönlü bir aydın profili çizen Maksudi, 1905 Rus Devrimi sonrasında Çarlık Rusya’da meydana gelen siyasi değişimlerin de şekillendirdiği bir ortamda Rusya Türklerinin kültürel ve siyasi hayatına yön verirken, hayatının diğer evresini oluşturan Türkiye’deki yıllarında da yeni Türk devletinin farklı kurumlarında hizmetlerde bulundu. Böylece o, Türkiye ve İdil-Ural eksenindeki faaliyetleriyle “Türk dünyası” kavramına karşılık gelen isimler arasında yer almış oldu.

Tarihçi, siyasetçi ve fikir adamı Zeki Velidi Togan, seksen yıllık ömrüne yüzlerce eser sığdırmış bir isimdir. Bugün Türkiye'de, Togan bibliyografyası üzerine çalışmalar yapılmakla birlikte bu sürecin henüz sonuçlanmadığını söylemek mümkündür. Bu çalışmada, Zeki Velidi Togan'ın ilk kalem tecrübeleri sayılabilecek yazıları üzerinde durulmaktadır. Bu kapsamda Petersburg'da yayımlanan İl gazetesindeki toplam on iki adet çalışmasının (1913-1914) tanıtımı ve incelenmesi yapılacaktır. Şimdiye kadar Türkiye'de konu edinilmeyen bu çalışmaların alanın ilgililerine sunulması ve Togan bibliyografyasına küçük de olsa bir katkı yapılması amaçlanmaktadır.

Актуальность. Увеличение мобильности людей в современном мире порождает ряд новых проблем и усиливает уже имевшиеся проблемы в сфере взаимодействия культур и религиозных конфессий. Относительно однородные по культурно-религиозному фону области и территории становятся поликонфессиональными и поликультурными. Современные люди оказываются не столько укоренены в традиционных конфессиях, сколько сами выбирают конфессию или даже конструируют свою собственную религию, опираясь на элементы различных конфессий. В этих условиях актуальным представляется анализ индивидуальных траекторий развития религиозности и факторов, на них влияющих.
Цель. Качественное описание и типологизация траекторий индивидуального религиозного и духовного развития человека в условиях конфессионального и культурного разнообразия.
Методы. Исследование проведено в рамках качественной методологии. Для сбора данных использовалсяметод полуструктурированного интервью. Предложено сочетание анализа макро- и микродинамики индивидуальной религиозности с опорой на теорию стадий развития веры Дж. Фаулера, религиозных стилей Х. Страйба и модели изменений религиозности К. Райха. Анализ проводился в жанре исследования отдельных случаев с последующей их типологизацией. Интерпретации случаев триангулировались сопоставлением точек зрения на материал, предложенных исследователями с различными позициями относительно религиозных конфессий.
Выборка. Всего проведено, расшифровано и проанализировано более 40 полуструктурированных интервью с верующими, относящими себя к разным веткам христианства и ислама. Из них к описанным в статье типам принадлежат 9 молодых людей в возрасте от 20 до 38 лет (M = 27,8 SD = 5,8; 6 женщин, 3 мужчин). Результаты. В статье описаны два (из четырех, выделенных на базе общей выборки) типа динамики индивидуальной религиозности: «религия как индивидуальный выбор» и «религия по наследству». К первому типу относятся респонденты, наследующие из семьи лишь отдельные элементы религиозной традиции (у наших респондентов — православия) и выбирающие конфессию, далекую от образа жизни ближайшего окружения (родителей, друзей). Их общей чертой является дистанцирование от сверстников в период детства и юности, динамика их индивидуальной религиозности связана с поиском иной средыи своей «экзистенциальной территории», «духовного дома». Ко второму типу относятся респонденты, воспитанные в религиозных семьях. Динамика их индивидуальной религиозности обусловлена переплетением психологических факторов (необходимости сепарации от родителей, преодоления инфантильных проекций) и собственно религиозного (духовного) поиска. Проанализированы особенности, характерные для каждого из двух типов динамики индивидуальной религиозности.
Выводы. Предложенная методология типологического исследования позволяет раскрывать общие психологические факторы, определяющие траектории развития, не теряя из вида духовную составляющую поисков. Описанные два типа динамики индивидуальной религиозности открывают возможность концептуализации путей духовного развития в контексте связанных друг с другом процессов освоения традиции и сепарации от нее.

Проблемы постмиграции в современной немецкоязычной литературе (о книге "Literatur der (Post-) Migration. Komplexitäts-und Identitätsfragen der deutschsprachigen Literatur im globalisierten Zeitalter", 2023)
The author examines the volume „Literatur der (Post-) Migration. Komplexitäts- und Identitätsfragen der deutschsprachigen Literatur im globalisi erten Zeitalter“, published in 2023 by a research team led by Susanna Regazzoni at the University of Ca’ Foscari in Italy. The volume is based on articles by con temporary researchers of German literature on migration, who study the topic in the context of global issues. Philologists carry out a scholarly search for aesthetic possibilities and philosophical meanings that go beyond linguistic and geograph ical boundaries. German scholars are united in their observation of the nature of literature written after migration. These are detailed linguistic studies and radical aesthetic experiments that raise questions about our cultural reality and recreate a complex picture of the world and society.

The Tsarist administration launched a large-scale missionary activity in the Volga-Ural region following the occupation of the Kazan Khanate. Although coercive methods were used in the early years of this process, which was carried out as a state-church partnership, the failure to achieve the desired results led to new methods. In this context, especially the nineteenth century witnessed the emergence of new educational practices aimed at redefining the role of education within society. Under this new missionary program, two primary objectives were pursued in the Volga-Ural region. The first was to suppress the activities of Muslim communities, particularly the Tatars; the second was to prevent the Islamization of non-Russian populations by promoting their Russification and conversion to Orthodox Christianity. To achieve these goals, a variety of instruments were employed, including the establishment of missionary schools and societies, the provision of education in local languages accompanied by translation efforts, the comprehensive training of missionaries, and the publication of materials grounded in Orthodox doctrine. One of the publications that emerged within this scope was “Pravoslavnii Blagovestnik”. This article examines the struggle of the Russian missionary movement with the Muslim Tatars in the Russification and Christianization activities of the non-Russian peoples in Volga-Ural through the publication organ of the Russian Orthodox Missionary Society, “Pravoslavnii Blagovestnik” magazine. This study will demonstrate that the missionary program—implemented through the collaboration of the state and the Church—ultimately failed to achieve its intended goals. Instead, Tatar society, and by extension the Islamic faith, emerged as a formidable alternative in the Volga-Ural region. By exerting influence over the surrounding non-Russian populations in areas such as language, culture, education, the press, and the economy, the Tatars effectively facilitated the transformation of these communities into “Muslim Tatars”.

The fact that South Africa supported 36 higher education institutions before 1994 was among the most obvious manifestations of the cancerous social engineering of apartheid. Ever since the passage of the infamous Extension of Universities Act of 1959, which enforced racial segregation on university admissions and staffing, a veritable plethora of institutions were either built or reshaped to accommodate specific racial and language groups. The Bantustans or ‘homelands’ those particularly cruel and obnoxious fictions of apartheid had their own institutions of higher education. In South Africa as a whole (as we know it today), English-speaking whites had the universities of Cape Town, Natal, Rhodes, and the Witwatersrand. The University of South Africa (Unisa) operated through the medium of distance education. Afrikaans-speaking whites had the universities of Stellenbosch, Pretoria, Rand Afrikaans, Orange Free State and Potchefstroom. The University of Port Elizabeth was officially bi...

Árminius Vámbéry and the Modernization Process of the Idel-Ural Turks Öz İdil-Ural bölgesi, on dokuzuncu yüzyıldan yirminci yüzyılın ilk çeyreğine kadar uzanan süreçte, günümüzde "Ceditçilik" olarak adlandırılan modernleşme hareketlerine sahne olmuştur. Bu kapsamda ortak edebî Türk dili, mektep ve medreselerin ıslahı, Rus idaresi karşısında eşit vatandaşlık talebi, kadın hakları, dinde reform ve siyasi temsil gibi pek çok alanda köklü dönüşümler yaşanmıştır. Modern dünyaya her yönüyle bir uyanış anlamı taşıyan bu süreci, Macar Türkolog Árminius Vámbéry de yakından takip eden Avrupalı ilim adamları arasında yer almıştır. Ünlü şarkiyatçı, Ceditçi hareketin öncülerinden İsmail Bey Gaspıralı, Rızaeddin Fahreddin ve Muhammed Fatih Kerimî gibi isimlerle iletişim hâlinde olmuş; Tercüman, Vakit, Şura, Kazan Muhbiri, Yıldız gibi Tatar süreli yayınlarını düzenli olarak takip etmiştir. Söz konusu gazete ve dergilerde Türk ve İslam dünyasına dair makaleleri yayımlanmış, eserleri tanıtılmış, hatta belirli konularda fikirlerine başvurulan bir rehber kişiliğine bürünmüştür. Ayrıca Vámbéry, Rusya Türklerini Batı kamuoyuna tarafsız biçimde tanıtan neredeyse tek şarkiyatçı olarak özel bir saygı ve güven kazanmıştır. Dolayısıyla onu, Ceditçi hareketin kaynakları arasında yer alan ve Batı etkisini temsil eden bir figür olarak değerlendirmek yerinde olacaktır. Bu makalede Árminius Vámbéry'nin Rusya Türklerine olan ilgisi, özellikle İdil-Ural Türkleriyle kurduğu yakın bağlar ve aydınlar üzerindeki etkisi ele alınmakta; modernleşme sürecini nasıl değerlendirdiği, bu sürece hangi yönleriyle katkı sunduğu ve İdil-Ural aydınları nezdinde ne anlam ifade ettiği sorularına cevap aranmıştır. Çalışmanın sonunda, Macar âlimin Tatar modernleşme hareketini hem Türk hem de İslam dünyası nezdinde öncü ve örnek bir konuma yerleştirdiği, modernleşme sürecini bütüncül biçimde ele aldığı ve farklı alanlardaki gelişmeleri birbirini etkileyen dinamikler olarak gördüğü, son olarak da Tatar aydınları tarafından yalnızca siyasi ve millî açıdan değil, fikrî bir rehber olarak da kabul edildiği ortaya konacaktır.

What is meant by entrepreneurship, innovation and economic growth is often not clear or very idiosyncratic. This paper starts with a discussion of the nature of entrepreneurship and its relation to innovation. The second section provides an overview of theory and empirical research on the relation between entrepreneurship, innovation and economic growth. The paper continues with a study on entrepreneurship and innovation in the Netherlands in an international and historical perspective. After these conceptual, theoretical and empirical investigations, we turn to policy issues.

İslam dininin beş temel ibadetinden biri de maddi ve fiziksel gücü yeten Müslümanların hac ibadetini yerine getirmesidir. Müslümanlar, haccın farz kılındığı ilk dönemden itibaren bu ibadeti yerine getirmişlerdir. Ancak Osmanlı Devleti’nin son yıllarında ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk çeyreğinde, devletin hac organizasyonuna doğrudan müdahil olmadığı görülmektedir. Bunun başlıca sebeplerinden biri, hac yollarının güvenli olmamasıydı. Arap dünyasında siyasi istikrarın sağlanamaması, kabileler arasındaki çatışmaların sürekliliği ve sömürgeci devletlerin bölgedeki askeri faaliyetleri hac yolculuğunu ciddi riskler barındıran bir süreç hâline getirmiştir. Cumhuriyet döneminde de benzer güvenlik sorunları devam etmiş, buna ek olarak devletin hac yolculuğu yapacak kişilere döviz sağlayamaması resmi organizasyonların yapılamamasına neden olmuştur. Bu nedenle hac ibadetini yerine getirmek isteyenler, çoğu zaman pasaport almadan, kaçak yollarla veya farklı ülkeler üzerinden Mekke’ye ulaşmaya çalışmışlardır. II. Dünya Savaşı’nın ardından çok partili siyasi hayata geçişle birlikte, muhafazakâr kesim hükümet üzerinde baskı kurarak hac ibadetine resmi izin verilmesini ve gerekli düzenlemelerin yapılmasını talep etmiştir. Bunun sonucunda 1947 yılında devlet, hac yolculuğu yapmak isteyenlere pasaport verilmesini sağlamış ve döviz temini konusunda kolaylıklar getirmiştir. Ancak hac mevsiminde ortaya çıkan kolera salgını, hem hükümet yetkililerini hem de hac yolculuğuna çıkan vatandaşları çeşitli zorluklarla karşı karşıya bırakmıştır. Türk basını, başlangıçta hac konusuna büyük bir ilgi göstermemiştir. Ancak kolera salgınının patlak vermesi ve hacıların yurda dönüş sürecinde yaşanan sıkıntılar, gazetelerin dikkatini çekmiştir. Özellikle Akşam ve Cumhuriyet gazeteleri, hac yolculuğuyla ilgili gelişmeleri en detaylı şekilde aktaran yayın organları olmuştur. Hacıların dönüş süreci, karantina uygulamaları ve yolculuk esnasında yaşananlar bu gazetelerde ayrıntılı şekilde ele alınmıştır. Bu çalışmada, 1947 yılı hac organizasyonu Türk basınında nasıl ele alındığı bağlamında incelenecektir. Hac ibadetinin öncesinde ve sonrasında yaşanan gelişmeler, dönemin gazetelerinin haberleri temel alınarak değerlendirilecektir. Çalışmada arşiv belgeleri, dönemin basın materyalleri, telif ve tetkik eserlerden yararlanılmıştır.

İslam dininin beş temel ibadetinden biri de maddi ve fiziksel gücü yeten Müslümanların hac ibadetini yerine getirmesidir. Müslümanlar, haccın farz kılındığı ilk dönemden itibaren bu ibadeti yerine getirmişlerdir. Ancak Osmanlı Devleti'nin son yıllarında ve Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk çeyreğinde, devletin hac organizasyonuna doğrudan müdahil olmadığı görülmektedir. Bunun başlıca sebeplerinden biri, hac yollarının güvenli olmamasıydı. Arap dünyasında siyasi istikrarın sağlanamaması, kabileler arasındaki çatışmaların sürekliliği ve sömürgeci devletlerin bölgedeki askeri faaliyetleri hac yolculuğunu ciddi riskler barındıran bir süreç hâline getirmiştir. Cumhuriyet döneminde de benzer güvenlik sorunları devam etmiş, buna ek olarak devletin hac yolculuğu yapacak kişilere döviz sağlayamaması resmi organizasyonların yapılamamasına neden olmuştur. Bu nedenle hac ibadetini yerine getirmek isteyenler, çoğu zaman pasaport almadan, kaçak yollarla veya farklı ülkeler üzerinden Mekke'ye ulaşmaya çalışmışlardır. II. Dünya Savaşı'nın ardından çok partili siyasi hayata geçişle birlikte, muhafazakâr kesim hükümet üzerinde baskı kurarak hac ibadetine resmi izin verilmesini ve gerekli düzenlemelerin yapılmasını talep etmiştir. Bunun sonucunda 1947 yılında devlet, hac yolculuğu yapmak isteyenlere pasaport verilmesini sağlamış ve döviz temini konusunda kolaylıklar getirmiştir. Ancak hac mevsiminde ortaya çıkan kolera salgını, hem hükümet yetkililerini hem de hac yolculuğuna çıkan vatandaşları çeşitli zorluklarla karşı karşıya bırakmıştır. Türk basını, başlangıçta hac konusuna büyük bir ilgi göstermemiştir. Ancak kolera salgınının patlak vermesi ve hacıların yurda dönüş sürecinde yaşanan sıkıntılar, gazetelerin dikkatini çekmiştir. Özellikle Akşam ve Cumhuriyet gazeteleri, hac yolculuğuyla ilgili gelişmeleri en detaylı şekilde aktaran yayın organları olmuştur. Hacıların dönüş süreci, karantina uygulamaları ve yolculuk esnasında yaşananlar bu gazetelerde ayrıntılı şekilde ele alınmıştır. Bu çalışmada, 1947 yılı hac organizasyonu Türk basınında nasıl ele alındığı bağlamında incelenecektir. Hac ibadetinin öncesinde ve sonrasında yaşanan gelişmeler, dönemin gazetelerinin haberleri temel alınarak değerlendirilecektir. Çalışmada arşiv belgeleri, dönemin basın materyalleri, telif ve tetkik eserlerden yararlanılmıştır.

As easy as it is to think about, evaluate and follow the process of modernisation from the postmodern world with the benefits of modernisation, centuries ago it would have been quite difficult to imagine that everything traditional would be destroyed by putting rational, worldly, individual factors at the forefront. The fire of modernisation was lit in the West on the axis of art, philosophy, political and social events, and its result illuminated the other end of the world. The winds of change have signalled survival for some societies and the construction of a new identity for others. Modernisation has been developed by people to serve humanity. The superiority of reason, the central positioning of the individual, the increasing population as a result of the social welfare resulting from the replacement of religion with a secular perspective, industrialisation and public awareness are examples of the concept. Although the definition of modernisation has been handled through different evaluation points, its beginning is accepted to be the 16th century. However, it is difficult to say the exact starting point and chronology for modernisation, since the main goal of the human being, who is the main actor of the phenomenon of modernisation, has been on development and progress since the first day, revealing the necessary change inherent in the nature of progress. As a concept, modernism represents development, evolution and transformation from one point to a better point. The success of modernism can be judged by the rate of its power of influence and regulation in the daily lives of human communities. From this point of view, the process that comes to mind when evaluating the emergence of modernism is positive phenomena such as industry, technology, economy, geographical discovery and artistic breakthroughs, which are the outputs of European-type modernism. European-type modernisation, which prioritises positive science and human reason, serves human and social dignity in terms of its outputs, and all words that contain modernism such as "modernisation/modernism" etc. have been identified with good and prosperity in meaning. For this reason, when modernism is mentioned, the new is accepted instead of the old, and what is based on observation and experiment is accepted instead of the sacred. The aim of the study is to examine the developments in the cultural, social, economic and finally political dimension of the modernisation movement of Russian Muslims, which we consider in the category of non-western societies, between 1850-1917, based on the example of Crimea and Azerbaijan. The purpose of determining the subject of the study as Crimea and Azerbaijan is to determine whether Crimea and Azerbaijan, which show geographical differences on the basis of Russian Muslims living scattered within the borders of Russia, show diversity in the modernisation process. At the same time, from the general framework, it is known that Kazan, Crimea and Azerbaijan are pioneers in the modernisation process. In this context, in the first part of the study, while explaining the historical process of the modernisation adventure of western societies, alternative Russian, Turkish and Japanese modernisation in the category of non-western societies were discussed. At the same time, it is necessary to know Panslavism in terms of the ideas that form the infrastructure of the nationalism process of Russian Muslims. The second part of the study consists of the occupation of Crimea by Tsarism, the reforms of Tsarism in the region, the national awakening movement of Crimean Muslims, and the historical process of Jadidism. In addition, the life and thoughts of the representatives of the generation of Crimean Muslim intellectuals, the activities of the political factions established in the later political process are included. In the third part of the study, the occupation of Azerbaijan and the process afterwards, its social structure, cultural, educational, economic and political dimensions of modernisation were evaluated by the generation of intellectuals. The fourth part of the study consists of the political activities of Russian Muslims, especially the Duma processes, congresses and congresses organised.

Rusya 19. Yüzyıl başlarından itibaren ele geçirdiği Güney Kafkasya'dan sonra 1864 yılında Kafkasya'nın kuzeyine de hâkim olabilmiştir. Kuzey Kafkasya'da özellikle 1763 yılından başlayıp 1864'te sona eren mücadelede Kafkas halkları mağlup olmuşlarsa da yaklaşık yüz yıl boyunca her açıdan kendilerinden üstün bir düşmana karşı mücadele etmişlerdir. Kafkas halklarının birlikberaberlik gösterdikleri bu süreçte, bunu sağlayan, toplumun kenetlenmesinde bir nevi çimento vazifesi gösteren bazı unsurlar bulunmaktaydı. Bu unsurların başında din gelmekteydi. Müridizm hareketinin Kafkas toplumunun birlikteliğini sağlaması ve imamların Ruslara karşı yürütülen mücadelede liderlik etmeleri bunun bir örneği olarak gösterilebilir. Öte yandan Kafkasya'nın Rusya tarafından ele geçirilmesiyle, Kafkasya'daki dini yapıyı kontrol etmek ve yönetmek de Rusya için hayati bir mesele olmuştur. Bu amaçla Rusya, Müslüman topluma doğrudan ve dolaylı müdahalelerde bulunmuştur. Bunlardan biri 5 Nisan 1872 tarihinde çıkarılarak, Kafkasya'nın güneyindeki Müslüman Şii grupların dini yapı ve idarelerinin yetkileri ve çalışma usullerinin belirlendiği kararname olmuştur. Söz konusu kararname ile aynı zamanda Kafkasya'daki Şii toplumunun Sünni Müslümanlar ile mevcut ilişkilerinin çerçevesi çizilmiştir. Nizamname bu yönüyle hem ilgi çekici hem de oldukça önemlidir. Kararname 1917 yılına kadar yürürlükte kalmıştır. Bu çalışmada ne yapılacağına gelindiğinde kısaca şunlar söylenebilir: 1872 yılında Rusya tarafından çıkarılan, yukarıda bahsi geçen, nizamnamenin bölge Müslümanlarının gündelik hayatına ve Rusya devletiyle olan ilişkilerine etkisini ortaya koymaktır. Kafkasya'nın tamamına hâkim olan Rusya, bölge Müslümanlarının dini hayatına ne ölçüde müdahale etmişti? Nizamnamedeki bazı hükümler farklı mezheplere mensup olan insanlar arasında nasıl bir etki oluşturmuştu? Rusya'nın bu konuda koyduğu kurallar İslam Hukuku ile örtüşmekte miydi? Sorularına cevap aranacaktır.

P i e t e r H o l t r o p a n d c. H e n d r i k S l e c h t e (e d s .) , Foreign Churches in St. Petersburg a n d th eir Archives, 1703-1917 [B rill's Series in C h u rc h H is to ry ‫.]وت‬ Brill, Leiden/BD StD n 2 0 0 7 , xiv + 2 2 6 p p. ISBN

В статье рассматривается положение мусульманских общин Сибири в контексте политики аккультурации, проводимой Российской империей. Работа подготовлена на основе анализа нормативно-правовых документов. На основе анализа исторических источников установлено, что проводимые в российском государстве во второй половине XIX – начале XX в. реформы были направлены на включение мусульманского населения страны в социокультурное пространство империи. Попытки постепенного внедрения русской культуры и уклада жизни в инородческой среде должны были способствовать процессу взаимодействия мусульманского населения Сибири с русскими переселенцами. Система образования стала одним из инструментов проведения политики аккультурации в отношении мусульманских народов Сибири. Попытки внедрения русской культуры были предприняты также и через реорганизацию хозяйственного уклада мусульманских общин. Авторы приходят к выводу, что проводимые властями реформы вызывали волну недовольства со стороны мусульманского населения. Русская православная церковь также не смогла решить вопрос о смене мусульманами идентичности. Все предпринимаемые меры по оказанию поддержки новокрещенным не способствовали массовому переходу в православие.

This paper studies the concepts of statehood, governance and the ideal ruler in the Golden Horde
literature through a synthesis of political thought, philosophy, religious ethics and poetry presented
in a poem by Qutb named Husraw and Shirin (written in 1342). The first part of the paper provides
an overview of the Golden Horde civilization and suggests that its intellectual culture accumulated
the all-inclusive scholarly, literary and scientific achievements of that time with the most advanced
scholarly and educational centers. The following parts provide a general idea about Qutb and his
Husraw and Shirin, including its plot and main ideas. The last part analyses the concepts of statehood
and an ideal ruler that are depicted in the poem within the framework of governance in Islam. The
paper finds that, by referring to a famous love story between Husraw and Shirin, Qutb was able to
address the needs of his era and society, and created an original composition through an intense
creative processing of literary material that was available to him. Given the fact that the Golden
Horde is among the less studied periods of Islamic history and intellectual thought, this paper is
expected to contribute to the field positively.

Сущность и стратегии масскультурного продвижения идеологии, предлагаемой апологетами современного славянского язычества, являются объектами активного изучения отечественного религиоведения и лингвистики.
При этом на сегодняшний день остается сравнительно малоизученным лингвокоммуникативный аспект механизмов продвижения вышеуказанной идеологии, в частности применения агрессивной риторики как способа популяризации родноверческой идеологии в российском массовом сознании ее носителями и создателями. Особенного внимания в этом плане заслуживает творческое наследие А. А. Добровольского как основоположника и ключевого идеолога указанного движения.
Целью настоящей статьи является исследование комплекса языковых
средств дискредитации православия как ключевого конкурента современных славянских язычников в процессе продвижения родноверческой идеологии в публицистическом творчестве А. А. Добровольского.
Основными методическими инструментами реализации данной цели выступают метод функционально-семантического анализа и прагмасемантический метод.
В ходе исследования было установлено, что религиозная публицистика А. А. Добровольского имеет выраженную политическую дискурсивную направленность. Это обусловливает использование автором характерных для данного дискурса манипулятивных стратегий, включая стратегию дискредитации в отношении ключевых социокультурных и политических противников (РПЦ и православия). Концептуальной основой ее использования в рассматриваемом случае является традиционное для популистских идеологий противопоставление вида «свой — чужой», где в содержательное поле «чужого» (еврейства) включается и православие, позиционируемое А. А. Добровольским как насильственно внедренная на Руси итерация иудаизма.
Рассматривается состав и функциональные особенности комплекса представленных в публицистике А. А. Добровольского приемов манипулирования информацией, база которого формируется за счет таких приемов, как стигматизация, инверсия, контраст, подмена данных, осмеяние. Посредством данного речевого инструментария в его работах активно и последовательно создается негативный образ православия как принципиально чуждой и вредоносной для русского этноса религии, дискредитируются сторонники РПЦ, а также легитимизируется идея о необходимости активной борьбы с соответствующим учением и его апологетами. Делается вывод о том, что подобный подход, сочувственно принятый отдельными слоями современного российского общества, в условиях нашего государства недопустим

Azerbaycan’da modern tiyatronun dogusu Turkiye’de oldugu gibi Avrupai hayat tarzinin etkisiyle gelisme gostermistir. Bu etki ilk olarak Tiflis’te daha sonra da XIX. yuzyilin sonlarina dogru petrol sanayiinin gelismesine paralel olarak Baku’de kendini gosterir. Turk Dunyasinin ilk tiyatro yazari Mirza Fetali Ahundzade, yazdigi tiyatrolariyla Azerbaycan tiyatrosunda buyuk bir atilim gerceklestirir. Ahundzade’den sonra Azerbaycan tiyatrosunda ikinci buyuk isim olan Necef Bey Vezirov da gerek ele aldigi konularla gerekse yeni suretlerle Azerbaycan tiyatrosunun ilerlemesinde cok onemli rol oynamistir. Azerbaycan’in ilk tek perdeli piyeslerinin yaninda Azerbaycan’in ilk trajedisi olan “Musibet-i Fahreddin”i de 1896’da o kaleme almistir. “Musibet-i Fahreddin”in konusu iki zengin aile arasinda yasanan kan davasi olarak gorulse de yazar piyeste cahilligi on plana cikararak ictimaȋ hayatta bunun sonuclarini gozler onune serer. Vezirov, eserde eski kanunlarin getirdigi problemlerden kurtularak...

Данное научное издание публикует материалы ежегодной Международной научной конференции «Социология религии в обществе Позднего Модерна», проходящей в Белгородском государственном национальном исследовательском университете, и другие научные тематические материалы. Статьи, публикуемые в нём, представляют спектр актуальных теоретико-методологических и исследовательских направлений, формирующих предметное поле современной социологии религии на стыке с некоторыми смежными социогуманитарными дисциплинами. Издание предназначено для социологовисследователей, религиоведов, философов, историков, политологов, культурологов, теологов, преподавателей и студентов социологических и религиоведческих специальностей.

- The Common Literary Turkish Issue Among Russian Muslims: A Study On Sırat-ı Müstakim Magazine -
After the Russian Muslims had to gradually come under the rule of Tsarist Russia, they faced various problems in the fields of language and literature, both because the area on which they were settled for hundreds of years spread over a very wide geography and because of some sanctions imposed by the dominant state in education, religion and socio-cultural fields. In this study, the situation that existed of the Russian Muslims in the field of language and literature in the last periods of the Tsarist Russia and their thoughts, efforts and initiatives in this field were examined through the Sırat-ı Müstakim magazine. In the first place, language and literature were mentioned and the solution proposals presented by the authors of Sırat-ı Müstakim magazine for the simplification and improvement of the common literary Turkish issue were discussed with the criticisms they brought and the reasons they determined. Then, the importance of education in common literary Turkish and the implications of this issue on the life of the press were conveyed. Five articles determined in the magazine on the aforementioned issues were subjected to descriptive analysis, which is one of the qualitative research methods, and the efforts and opinions of Russian Muslims on the subject were determined and interpreted within the scope of the above-mentioned scope. As a result, problems arising from the dialect differences of the Russian Muslims forced them to bring them together in a common language, although broad reforms were proposed and some legal initiatives were made in this direction, the nationalist attitudes of the Tsarist Russia prevented many of them.

The restoration of war-ravaged Ukraine's infrastructure and the industrial complex on the post-Soviet economic system basis is non-perspective. Foreign experience demonstrates a close connection between economic development and education. These circumstances determine the relevance of studying the STEM education potential for the post-war Ukraine economic development type transformation. The research methodology is formulated by generalizing and synthesizing known scientific approaches. According to the national accounts systems, the GDP formation levels and the defining such levels elements that characterize their qualitative properties are determined. The economic development type is determined according to the coordinates of the national macro-system institutional-economic model. The approbation results of the proposed methodological approach are given in graphic form.
The proposition that STEM education has a positive effect on economic development is theoretically substantiated. The practical experience of introducing STEM education to change the economic development type in Thailand and Ukraine is analyzed.The scientific statesmen's task is to initiate a change in post-war Ukraine's economic development type on an innovative basis. The educational scientists' task is to develop and introduce STEM tools not only in general preschool and secondary education but also in professional and higher education in accordance with economic development programs.

Islam has been a greatly professed religion in the Soviet Union for many centuries. However, despite years of reprisal and persecution in the Soviet Union by the Czar Russian policies, communist designs, and repressive policies under Lenin, Stalin, Gorbachev Islam has managed to preserve its spirit as a way of life that culturally defined every facet of the believer's existence. This was especially true of Islamic lifestyle rituals including, fasting, feasting, pilgrimages, polygamy, and the handing out of alms. In retrospect, the Soviet campaign against Islam had proved to be only partially successful. It managed to curb Islamic activity and perhaps contained Islamic sentiments in the region but it was far from eradicating the Islamic faith. Now Muslims enjoy freedom in practicing their religious obligations in Russia as protected and accommodated by the state constitutionally and legally. Islam is enjoying rebirth and revival in Russia with multiple impacts on Muslims in Russian society. This study will try to explore socio-demographic facts about the Muslim population in Russia, constitutional and legal protection to religious freedom of Muslims in Russia, Islamic revivalist movements, and their impacts on the Muslim community in Russia.

Tianjin was the third most important center of the Russian emigration youth movement in China after Harbin and Shanghai. The appearance of the first youth organizations in the mid-1920s was caused by the activation of the social and political life of the emigrant colony and the fears of the older generation of emigrants of the internationalization of Russian youth. The Tianjin units of the National Organization of Russian Scouts and the society “Russian Sokol” were the most popular youth organizations of the Russian Tianjin in the second half of the 1920s-1930s. The Japanese occupation of Northern China and the concentration of the administration of the emigrant colony in the hands of pro-Japanese circles led to attempts to establish full control over youth organizations and unite them on a single anti-communist basis. This led to the decline of the emigrant youth movement, which finally disappeared during the Great East Asian War.

Mirza Fethali Âhundzâde, Komediler (Temsîlât), Haz. Yrd. Doç. Dr. Yavuz Akpmar, Ege Üniv. Edebiyat Pak. Yay. No : 46, İzmir 1988, 322 s. Mirza Pethali Âhundzâde gerek düşünceleri ve gerekse eserleriyle modern Âzerî edebiyatının teşekkülünde öncülük etmiş önemli isimlerden biridir. Rusya'nın Azerbaycan'ı 1805'ten itibaren 1828'e kadar işgal ettiği devrede doğup büyümüş, Rus eğitim kurumlarında yetişmiş ve Rus devlet dairelerinde vazife almış birisi olarak Âhundzâde, sahip olduğu kültürel ve edebî formasyonun sonucu, içinde yaşadığı Âzerî toplumunun gelenekten gelen değerlerine, inanç ve düşüncelerine ters düşmüş, Rus aydın ve edebiyatçılarıyla yakın temasları neticesinde edindiği fikirler ve bu yolla açıldığı Batı edebiyatından aldığı estetik zevk ve düşünceler doğrultusunda Âzerî edebiyatının ve sosyal değerlerinin değişmesine çalışmış, toplumun yerleşik inanç, örf ve âdetlerini eserlerinde ısrarla tenkit etmiştir. Bu bakımdan, XIX. asırda yalnız Azerbaycan'da değil, bütün Türk ve İslâm dünyasında kendisini gösteren yenileşme (Batılılaşma) hareketleri içinde Mirza Pethali'nin mühim bir yeri vardır. 
---
Mirza Fethali Akhundzade, **Comedies (Plays)**, ed. Assistant Professor Dr. Yavuz Akpınar, Ege University Faculty of Literature Publications No: 46, Izmir 1988, 322 pages. Mirza Fethali Akhundzade is one of the prominent figures who played a pioneering role in the formation of modern Azerbaijani literature with his thoughts and works. Born and raised during the period when Russia occupied Azerbaijan from 1805 to 1828, educated in Russian institutions, and employed in Russian state offices, Akhundzade, as a result of his cultural and literary formation, found himself at odds with the traditional values, beliefs, and thoughts of the Azerbaijani society he lived in. Through his close interactions with Russian intellectuals and literati, he acquired ideas and aesthetic tastes from Western literature, which he used to advocate for changes in Azerbaijani literature and social values. He persistently criticized the entrenched beliefs, customs, and traditions of the society in his works. In this respect, Mirza Fethali holds a significant place not only in Azerbaijan but also within the modernization (Westernization) movements that manifested in the entire Turkish and Islamic world in the 19th century.

Aннотация. В работе предпринята попытка дать понимание религиозности казахов в сравнении с турками как народом, близким по истории, происхождению, языку и религии. Анализ основан на эмпирическом описании репрезентативных данных, собранных Всемирным обзором ценностей в 2018г. в обоих странах. Предметное поле работы очерчено рассмотрением религии как ценности, показаны сходства и различия у казахов и турков в понимании религии и ее смыслов. Предложена типологизация двух групп как верующих, турки определены в качестве практикующих (devout or practicing Muslim), а казахи номинальных (nominal or nonpracticing Muslim) мусульман. В статье показаны такие факторы, формирующие религиозный ландшафт в Казахстане, как радикальный исламизм, религиозный ренессанс как часть национального возрождения и трактовка роста религиозности как результата «запоздалой» модернизации .

В 2022 г. исполнилось 100 лет со дня принятия статуса Якутской автономной ре спублики. Среди тех, кто принимал участие в подготовке ее создания, стоял у истоков якутской национальной государственности в форме автономии был Георгий Семенович Ефимов, член Якутгубревкома, затем перешедший на сторону повстанцев и возглавив ший контрреволюционное Всеякутское областное народное управление (ВЯОНУ). Родился Г.С. Ефимов в 1882 г. в Дулгалахском наслеге Верхоянского округа Якут ской области, скончался, по не подтвержденным данным, в начале 1960х гг. в Китае. В 1912 г. он был учителем и заведующим Абагинского училища, участником первого съезда якутов. В 1914-1915 гг. работал в Образцовой школе Якутской учительской се минарии, в 1917-1919 гг. учился и окончил словесноисторическое отделение Томского учительского института. Состоял вольнослушателем юридического факультета Томско го университета. После революции Ефимов преподавал в мусульманской учительской семинарии, был заведующим отделами народного образования, советского управления и юстиции Якутгубревкома, Якутского подотдел Сибирского совета по делам национальностей (Сибнац). Активное участие принимал он в работе комиссии по разработке проектов Конституции ЯАССР, «Декларации прав, обязанностей трудящихся ЯАССР», «Поло жения об автономии Якутской республики», был членом комиссии по административно му и экономическому районированию ЯАССР. Весной 1922 г. в Якутии началось контрреволюционное восстание. 2-12 марта в селе Чурапча был создан руководящий орган мятежников-Всеякутское областное народное управление (ВЯОНУ), который возглавил Ефимов. В его состав вошли так же А.И. ГоворовЛенский (заместитель председателя), члены М.

игровые методы нахождения сообществ в академическом Вебе. Аннотация. Исследуется задача нахождения сообществ в графе, представляющем собой фрагмент академического Веба, вершинами которого являются сайты научных организаций, а дугами-гиперссылки. Предлагается новый подход, основанный на методах коалиционной теории игр, применение которого приводит к устойчивому коалиционному разбиению. Для этого определяется функция предпочтения для любой пары вершин в графе, и тогда нахождение стабильного разбиения сводится к нахождению максимума потенциальной функции. Описан реализованный алгоритм поиска стабильного разбиения, даны оценки его сложности. Делается сравнение предлагаемого метода с двумя известными методами нахождения сообществ, в том числе эффективность нового метода показывается на разбиении на сообщества фрагмента Веба, состоящего из официальных сайтов Сибирского и Дальневосточного отделений РАН. Ключевые слова: веб-пространство, граф, сообщество, модулярность, коалиционная теория игр.

Russia's war against Ukraine is indeed “bolstered” with spiritual motivations by the leadership of the Russian Orthodox Church; however, other faith communities in the country are also backing the war, most notably the Islamic community. This study hypothesises that while the current Orthodox-Islamic alliance has deep roots in Russian history, it is not necessarily the result of historical experience.
Furthermore, Russia's historical dealings with Muslims show that religious diversity has by no means strengthened secularity over long stretches of Russian history—Russian diversity management often came (and still comes) without a religion-neutral platform of understanding. This is problematic from a Western perspective because the human right to freedom of conscience is deeply inscribed in our ideas of a “rule-based world order”. Against the comparative backdrop of non-Western societies (e.g., India), “conservative diversity management” based on an intersection of ideas shared across religions and traditional patterns of behaviour does not seem at all unusual.

Çalışmamızın esas gayesi, Türkiye ve Azerbaycan tarihçiliğinde az araştırılan bir konu olan Çarlık yönetiminin Azerbaycan’da uyguladığı Ruslaştırma, Hıristiyanlaştırma politikalarını incelemek, bu bağlamda devletin himayesinde misyonerlik çalışmalarını sürdüren Rus Ortodoks Kilisesi’nin Kuzey Azerbaycan’daki faaliyetlerine ışık tutmaktır.

This article examines how Volga-Ural Muslims narrated their encounters with the sacred spaces visited during the hajj. It examines nine accounts hajj composed from the 1690s to the 1940s, to consider how changes in international politics, Russia’s domestic politics, and the culture of Islamic learning within the VolgaUral Muslim community led to writers to revise narratives of why the sacred spaces of Mecca were sacred, how best to experience the power of these sacred spaces, and how these sacred spaces fit into the local culture of Volga-Ural Islam under Russian and Soviet rule.

Анализируются практики конструирования пространства, характерные для пропаганды радикального исламизма. Исходя из предположения о мифологической природе идеологии джихадистов (хадис о Дабике, распространяемые джихадистской пропагандой материалы о глобальном заговоре против мусульман), авторы данной статьи считают возможным утверждать наличие особых черт пространственного измерения, присущего джихадистской пропаганде и исламистскому мировосприятию. Авторы выявляют наиболее яркие черты, присущие категории пространства радикального исламизма: четкое разделение на категории сакрального/профанного и неразрывная связь «чужого» пространства с образом врага, ряд географических маркеров, обрамляющих пространство радикального исламизма. Также выявляются приемы конструирования сакральных пространств радикального исламизма: убеждение в необходимости совершения мистического путешествия-трансформации, противопоставление Дуньи и Ахирата, создание виртуальных пространств воображения. На примере исследования практик конструирования пространств нескольких акторов радикального исламизма делается вывод о сложении определенного канона пространственно-временной картины мира радикального исламизма.

Following the revisionist approach of the last decade, this article invites to further contextualize the nature of changes in Russian Muslim communities in late imperial Russia through the analysis of the religious discourse of the bilingual Russian Muslim "Perevodchik-Terjiman" newspaper. This newspaper was published in two languages, Russian and so called common Turkic, from 1883 to 1918 in Bakhchysarai by a prominent Russian Muslim educator Ismail Gasprinskii (1851-1914). By comparing its parallel Russian and Turkic narratives, we explore how the "Terjiman" represented Islam and Russian Muslims for Muslim and non-Muslim audiences and how it correlated with the representations of their status in late-imperial Russia. As in his argumentation both in Russian and Turkic Gasprinskii used quotations from the Quran and Hadith, it seems that newspaper's editors, from one hand, sought to speak the same language as their target audience (Muslims) and thus convey their views in a more comprehensible way, and on another hand, emphasized the cultural otherness of Muslims in the Empire.

ABSTRACT
At the beginning of the 20th century, a gift sent by General Haji Zeynelabidin Taghiyev, the head of the "Baku Muslim Society" and "Nesr-i Maarif Society" from Baku/Azerbaijan reached the Ottoman Sultan and Islamic caliph II Abdulhamid Han. The gift - the 3-volume "Tafsir of the Holy Qur'an" (Keşfü`l Hakaik), prepared specially with H.Z. Taghiyev’s efforts in 1907 on the occasion of the Ottoman Sultan Abdulhamid II’s "32nd Enthronement Anniversary" and decorated with diamonds, was taken to Istanbul by Ahund Yusif Talibzade. Ahund Yusif Talibzade was a member of the Baku Charitable Society and the editor of the “Taze Hayat” newspaper.
In the Prime Ministry Ottoman Archives there are 4 documents related to the subject: the letter by General Hacı Zeynelabidin Taghiyev to the Ottoman Sultan Abdulhamid II, which started with the words “Veli nimet-i cihan efendimiz hazretleri”; the Power of Attorney; the letter to the Office of the Grand Vizierate, and the reply from the Office of the Grand Vizier regarding the acceptance of the letter. The letter that General Taghiyev wrote to Istanbul was an appeal to the Ottoman Sultan with a petition about providing moral support to the Muslims. In the letter, it was stated that the Muslims of Baku and the Ottoman state wanted to establish more frequent relations and that all Russian Muslims are in need of these relations. In the document, it is shown that 30 million Russian Muslims cannot easily find religious literature and books and that sending teachers for the Muslims of Russia (Baku) with the aim of improving education in Turkic (Azerbaijani Turkic) language can have a very good effect on the subject.
Unfortunately, there was no document in the Archive regarding the decision of the Ottoman court on the application of the "Cemiyet-i Hayriye". However the works related to the subject contain information about Turkish teachers, books in Turkish and religious literature being sent to Azerbaijan in the studied period. This aid sent by the Ottoman government was of great important for the Muslims of Azerbaijan, who were deprived from living their national, religious and cultural lives adequately. Thus, the first steps towards the establishment of the closer relations with the Ottoman government were made, and this initiative can be considered as an inspirational mean for the Azerbaijani people for the further social and cultural awakening and development.

В 1898 году на территории Северо-Восточного Китая был основан Харбин — станция Китайско-Восточной железной дороги. В будущем ей предстояло стать русскоязычным центром КВЖД, пристанищем для русских эмигрантов и огромным китайским мегаполисом, а еще городом, население которого в XX веке жило в условиях постоянной смены политических режимов. Исследование историка и религиоведа Ксении Родионовой объединило истории тех, кто стал в этом городе меньшинством среди русскоговорящего христианского населения, — католиков и протестантов. Конфессиональное разнообразие и управление им — центральная тема книги. На основе обширной базы архивных документов автор показывает трансформацию религиозной политики на территории Маньчжурии и историю христианских общин Харбина. Ксения Родионова — кандидат исторических наук, научный сотрудник Центра исторических исследований НИУ ВШЭ в Санкт-Петербурге, дальневосточница, родившаяся и выросшая на границе с Китаем.