Polish military history

Jego biografia przypadła na okres szczególny; zmierzch starego dziewiętnastowiecznego świata związanego z porządkiem wiedeńskim z 1815 r., Przymierzem Trzech Czarnych Orłów i początkiem nowej ery – globalnych konfliktów zbrojnych, „nowoczesnych” totalitaryzmów, ludobójstwa, ale i dalszego postępu cywilizacyjnego i – co ważne – niepodległego bytu Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1918-1939.

NR 02 (059) KWARTALNIK WRzesIeń 2012 str. 34 Eksploatowane w poszczególnych rodzajach sił zbrojnych systemy wspomagania dowodzenia mają ograniczoną zdolność wymiany informacji. Implementacja standardu wymiany danych LINK przegląd wojsk lądowych Zakładka: Kwartalniki na portalu: www.polska-zbrojna.pl DOŚWIADCZENIA 87 2012/02 Istotny element mjr PAWeł ChABIeLsKI Centrum Przygotowań do Misji zagranicznych ealizacja zadań w ramach Międzynarodowych Sił Wsparcia Bezpieczeństwa w Afganistanie, których cechą wspólną jest zależność siły militarnej, polityki (dyplomacji) oraz współpracy cywilno-wojskowej (CIMIC) 1 , stanowi ogromne wyzwanie dla polskiego rządu. Związane jest to bez wątpienia z podjęciem wysiłku ekonomiczno-militarnego, jakim obarczona jest ta operacja NATO. Przedsięwzięcia realizowane w ramach dążenia do wspólnego celu, mające stworzyć warunki umożliwiające osiągnięcie stabilizacji w regionie, rozwiązywanie sytuacji konfliktowych lub kryzysowych, wymuszanie (wsparcie) pokoju, przywrócenie stanu sprzed kryzysu, udzielenie wsparcia władzom cywilnym, zapewnienie pomocy humanitarnej lub wsparcie działań humanitarnych 2 , stanowią Przygotowanie personelu zespołu specjalistów PRT Ogromne znaczenie dla kreowania wizerunku naszego kraju jako państwa od lat zaangażowanego w proces stabilizacji sytuacji w Afganistanie ma działalność elementów współpracy cywilno-wojskowej. R FOT. arTur weber 1 T. Szubrycht: Analiza podobieństw operacji militarnych innych niż wojna oraz działań pozwalających zminimalizować zagrożenia asymetryczne. "zeszyty Naukowe amw", Gdynia 2006, rok XlVii, nr 1 (164), s. 136. 2 ibidem, 136. przegląd wojsk lądowych Zakładka: Kwartalniki na portalu: www.polska-zbrojna.pl DOŚWIADCZENIA 88

The organization of machine gun companies in a Polish infantry regiment during the mobilization of 1939. The article discusses in detail the logistical aspects of forming a subunit, its armament, and horse-drawn vehicles. Illustrations by Krzysztof Haładaj.

W historii polskich formacji granicznych 13 września 1945 r. jest datą mającą wymiar historyczny. W tym dniu bowiem, powołano do życia formację graniczną pod nazwą Wojska Ochrony Pogranicza (WOP). Formacja ta do końca grudnia 1945 r. przejęła od jednostek taktycznych Wojska Polskiego ochronę granic na zachodzie i południu, przystępując jednocześnie do działań mających na celu przejęcie ochrony nad dotychczas niestrzeżonymi granicami państwa na północnym-wschodzie i wschodzie oraz na wybrzeżu. Ochrona granic państwa w okresie czerwiec -grudzień 1945 r. przez taktyczne jednostki WP była bowiem rozwiązaniem doraźnym, wynikającym przede wszystkim z międzynarodowej sytuacji politycznej i stosunków politycznych z Czechosłowacją. Takiego stanu nie można było utrzymywać przez dłuższy okres, jako że jednostki wojskowe nie były przygotowane do pełnienia służby granicznej zarówno pod względem wyszkolenia specjalistycznego, jak i strukturalno-organizacyjnym. Ponadto zniknęły główne przesłanki tego stanu rzeczy, tj. racja stanu mająca zaakcentować polskie prawa do granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej, jak też groźba zajęcia terenów w rejonie Głubczyc, Raciborza i Kotliny Kłodzkiej przez Czechosłowację w ramach programu tzw. "Czeskiego Śląska" 1 . Dodatkowym impulsem, mającym zmienić istniejący system ochrony granic, były działania zmierzające do reorganizacji sił zbrojnych, wynikające z konieczności przejścia z etatów wojennych na etaty okresu pokojowego. Kolejnym czynni-1

,Krater-jako-rodzaj-obiektu-archeologicznego-Archeolog-na-miej scu-katastrofy-bomb.html Avro Lancaster z Royal Air Force, styczeń 1944 r. (domena publiczna) ARTYKUŁ Krater jako rodzaj obiektu archeologicznego. Archeolog na miejscu katastrofy bombowca z okresu II wojny światowej OKRES HISTORYCZNY (1939-1945) II wojna światowa

Artykuł powstał na podstawie dokumentów zgromadzonych w Archiwum Jugosławii oraz innych ważnych źródeł i literatury dotyczących pomocy wojskom jugosłowiańskim w trakcie wojny kwietniowej (niemieckiej agresji na Jugosławię w 1941 r.). Przedmiotem analizy jest ryzykowna próba przedarcia się do Jugosławii przez ZSRR, podjęta przez polskich pilotów, mechaników lotniczych i inżynierów, wcześniej walczących w wojnie zimowej po stronie Finlandii. Pokazane zostały także ich dalsze losy w okresie II wojny światowej, jak i ich krótkie biografie.

Reakcje w Gruzji na wybuch powstania styczniowego* 1 Zarys treści: W artykule ukazano odzew, który wywołały w Gruzji informacje o wybuchu w Królestwie Polskim powstania styczniowego. W tym kontekście omówiono wiadomości dotyczące powstania, pojawiające się w prasie ofi cjalnej prezentującej stanowisko rządu, a także wiadomości publikowane w czasopismach wydawanych przez gruzińską elitę intelektualną. Oprócz tego przytoczono archiwalne świadectwa świadczące o zbieraniu w Tyfl isie pieniędzy na rzecz powstańców, które miano przekazać ich przedstawicielowi w Odessie.

W okresie zimnej wojny istniało wiele miejsc objętych tajemnicą państwową, które mają dziś bardzo szczątkową dokumentację lub nie posiadają jej wcale. Do grupy tej zaliczają się także trzy magazyny amunicji atomowej, powstałe w Polsce w końcu lat 60. XX wieku. Materialne pozostałości tych kompleksów oraz historyczny kontekst ich funkcjonowania są głównym tematem niniejszej książki . Obiekty te zbudowano w ramach przedsięwzięcia o kryptonimie "Wisła" w Dobrowie (Podborsku) w pobliżu Białogardu (obiekt 3001), Sypniewie (Brzeźnicy-Kolonii) koło Jastrowia (obiekt 3002) i Grochowie (Templewie) nieopodal Trzemeszna Lubuskiego (obiekt 3003). Decyzję o ich utworzeniu podjęto w związku z realizacją spójnego strategicznego planu. Jego główne wytyczne i założenia są wyartykułowane w odtajnionych dokumentach archiwalnych. Ułatwia to w pewnym stopniu zrozumienie roli jaką magazyny specjalne miały odegrać w przyszłym europejskim konflikcie zbrojnym. W świetle umów zawartych pomiędzy ZSRR i PRL w miejscach tych przechowywano taktyczną broń jądrową, przeznaczoną dla jednostek polskich wojsk rakietowych, artylerii i lotnictwa. Obiekty "Wisła" były jednym z elementów rozległego systemu składowisk broni nuklearnej, które według identycznego wzoru powstały z inspiracji Związku Radzieckiego również w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Ramy chronologiczne i tematyczne tej książki, w częściach poświęconych losom kompleksów "Wisła", obejmują okres od podjęcia decyzji o ich budowie w połowie lat 60. XX wieku do dziś. W celu zarysowania szerszego kontekstu polityczno-historycznego w niektórych rozdziałach tej monografii odwołuję się również do czasów wcześniejszych.

Niniejsza publikacja to jedenasty tom naszego cyklicznego wydawnictwa pod tytułem „Człowiek a historia. Ludzie i wydarzenia”. Otwarta formuła spotkań pod tą samą nazwą, które organizujemy tradycyjnie w połowie maja już od przeszło dwudziestu lat w uczelni w Piotrkowie Trybunalskim, obecnie Akademii Piotrkowskiej, sprawia, że tematyka zaprezentowana w niniejszej książce jest niezwykle różnorodna.
W związku z tym postanowiliśmy podzielić proponowane treści na kil-ka działów. W pierwszym z nich, historycznym, znalazły się opracowania podejmujące zagadnienia dotyczące m.in. związków rodzinnych Marka Antoniusza, wizerunku chrześcijan w podstawowych muzułmańskich zbiorach tradycji, udziału Polaków w procesach negocjacyjnych pomiędzy państwem moskiewskim a chakaskim Hongorajem na Syberii. Nie zabrakło również prezentacji osiągnięć ośrodka wrocławskiego zajmującego się badaniami nad staropolską spuścizną kazań pogrzebowych czy poradników tzw. dobrej śmierci. W sekcji dziewiętnastowiecznej z kolei podejmowane są m.in. tematy związane ze starożytnymi inspiracjami Napoleona Bonaparte, wizerunkiem Hiszpanii w wybranych pismach polskich twórców doby rozbiorów, czy relacjami z wojen lat siedemdziesiątych XIX wieku, przygotowanymi przez jednego z amerykańskich korespondentów wojennych. Znalazło się tu-taj też bardzo ciekawe opracowanie z zakresu historii społecznej, dotyczące rozwoju ruchu rowerowego w miastach zaboru pruskiego na przełomie XIX i XX wieku. W dziale dwudziestowiecznym możemy z kolei zapoznać się z wybranymi wątkami życia Fritza Habera, omówieniem polityki Władysława Sikorskiego wobec koncepcji unii z Czechosłowacją, a także historycznymi analizami wybranych przekazów filmowych i prasowych z lat trzydziestych.
Dział historii wojskowości to z kolei trzy interesujące analizy dotyczą-ce kolejno: znaczenia szabli w wojskach autoramentu narodowego w XVII wieku na podstawie wybranych materiałów pamiętnikarskich, bardzo udane i wprowadzające wiele nowych wątków opracowanie kariery Aleksandra Korwina Gosiewskiego, a także przyczynek do poznania dziejów rozwoju gier wojennych. Dział „Historia Pamięci” to teksty odnoszące się do zachowania dziedzictwa żydowskiego na przykładzie miast województwa kujaw-sko-pomorskiego oraz analiza wspomnień wybranych Sybiraków. Autor osta-tniego artykułu wykorzystał nigdzie niepublikowane dotąd materiały, zebrane dzięki zastosowaniu metod tzw. historii mówionej. W kolejnym dziale zna-lazł się esej z zakresu historii prawa, którego Autorka próbuje wykazać związki pomiędzy współczesnymi dokumentami konstytucyjnymi wielu krajów a filozofią polityczną św. Tomasza z Akwinu. Podobny, eseistyczny charakter mają również artykuły zgromadzone w ostatnim dziale, pt. „Etyka i kultura”, gdzie możemy m.in. zapoznać się z materiałami dotyczącymi sposobu reinterpretacji nowych form tekstów kultury, jakimi są gry.
Mamy nadzieję, że chociaż część z zaprezentowanych w niniejszej publikacji artykułów zainteresuje szerokie grono Czytelników i tegoż też życzymy naszym Autorom.

Instrukcja służby Korpusu Ochrony Pogranicza, wstęp i oprac. Paweł Skubisz, Warszawa 2010.

Publikacja przedstawia dziewięć opracowanych dokumentów, zdeponowanych aktualnie w Archiwum Straży granicznej w Szczecinie, a dotyczących zasad ochrony granicy II Rzeczpospolitej. Zbiór ten poprzedza merytoryczny wstęp na temat działalności KOP. Do najważniejszych opublikowanych dokumentów należy "Instrukcja służby KOP" z 1928 roku, która szczegółowo określała najważniejsze pojęcia, tj. granica i jej rodzaje, kordon sanitarny, znaki graniczne i oznaczenie granicy, pas neutralny, punkty przejściowe, czy drogi celne. Równocześnie w dokumencie przedstawione zostały zadania dla żołnierzy KOP pełniących służbę graniczną, w myśl których KOP ochraniał wschodnie rubieże Drugiej Rzeczpospolitej pod względem politycznym, celnym, bezpieczeństwa i wojskowym na linii z ZSRS, Litwą, Łotwą i na części granic z Niemcami oraz Rumunią. Na podstawie instrukcji służby z 1928 r. żołnierze Korpusu pełnili służbę w bezpośredniej bliskości linii granicznej. Zdecydowanie mniej uwagi poświęcając wewnętrznej części pasa granicznego. Zmieniło się to wraz z wprowadzaniem pierwszej istotnej poprawki w ramach  "Uzupełnienia instrukcji służby KOP" w 1937 roku, kiedy wprowadzono tzw. system patrolowo-wywiadowczy. Miało to duże znaczenie dla ograniczania w pasie przygranicznym i na Kresach Wschodnich II RP przemytu, dywersji, szpiegostwa, agitacji komunistycznej oraz nielegalnego przekraczania granicy. Wydatnie uskuteczniło działania żołnierzy KOP w terenie i o wiele lepiej zabezpieczało Polskę przed działalnością sowieckich i litewskich służb specjalnych.

., wstęp do wyd. polskiegos. 9-57). Wstęp do wydania polskiego, w: William "Billy" Mitchell, Uskrzydlona obrona. Rozwój i możliwości współczesnych sił powietrznych pod względem ekonomicznym i wojskowym, red. nauk. K. Fudalej, T. Zawadzki, tłum. Anetta Brol-Przybyło, Warszawa 2024, s. 9-19. Zeitschriften vor dem Zweiten Weltkrieg, "Militärgeschichtliche Zeitschrift" 2020, t. 79, nr 1, s. 65-84. Skromne początki. Czołgi, obrona przeciwpancerna i armia niemiecka podczas I wojny światowej, "Przegląd Historyczno-Wojskowy" 2020, nr 1, s. 62-101. Niemieckie oddziały samochodów pancernych podczas I wojny światowej, w: Militaria Pomorskie. Zbiór studiów, t. 14, red. W. Bartoszek, Ł. Nadolski, Bydgoszcz 2020, s. 51-61. Rozkaz czy zadanie?dwie filozofie dowodzenia. Befehlstaktik czy Auftragstaktik: centralizacja i ścisła kontrola czy decentralizacja i wykorzystanie inicjatywy podwładnych, w: Sun Zi i jego Sztuka wojny. Filozofia i praktyka oddziaływania na bieg zdarzeń, red. P. Plebaniak, Warszawa 2020, s. 484-498. Znaczenie współpracy z Armią Czerwoną dla rozwoju niemieckiej broni pancernej przed 1933 rokiem, "Studia z Dziejów Wojskowości" 2019, t. VIII, s. 25-57.

Artykuł przedstawia wieloaspektowy udział 76. Lidzkiego Pułku Piechoty  im. Ludwika Narbutt a w życiu lokalnej społeczności Grodna i regionu w latach 1922–1939. Opisany został wpływ działalności omawianej jednostki wojskowej na takie rzeczy, jak: kultura, pamięć historyczna, sport, charytatywność czy bezpieczeństwo

T he Battle of Ogóły took place on 8 July 1945, between the 1st Prague Infantry Regiment of the Polish “People’s” Army and a group of anti-communist partisan units from the Białystok region, codenamed “Piotrków”. It was the largest such engagement in the Białystok region and one of the largest during the anti-communist uprising in Poland. Despite surprising the partisans in their own camp and having a significant numerical advantage, the communist forces failed to destroy the “Piotrków” Group. This article analyses the causes, course, and consequences of the battle, based on numerous preserved participant accounts, supplemented by archival materials deposited in the Central Military Archives and the archives of the Institute of National Remembrance.

recenzja wspomnień tłumacza Błękitnej Dywizji Испанская грусть: Голубая дивизия и поход в Россию, 1941–1942 гг.: воcпоминания В. Я. Ковалевского, под редакцией О. И. Бейды, Ш. М. Нуниеса Сейшас, изд. Нестор-История, Санкт-Петербург 2021, с. 208.

Wspomnienia o Amalii, która urodziła się w 1925 roku w Dulczy Wielkiej, w gminie Radomyśl Wielki, na Podkarpaciu. Opisane są losy kobiety z rodziny wielodzietnej, jej trudy i marzenia o edukacji. Żyła w miejscu, gdzie zachowała się przepiękna kultura ludowa, tradycje i obyczaje. Po drugiej wojnie światowej wyjechała na Ziemie Zachodnie, do wsi Sosnowa, w powiecie Ząbkowice śląskie. Potem wraz rodziną wyjechała na Kujawy, w okolice Kruszwicy. Pisała wiersze, organizowała życie społeczne i kulturalne w społecznościach wiejskich.

W dniu 15 maja 2025 roku ukazał się raport Międzynarodowego Instytutu Studiów Strategicznych (IISS) na temat kosztów rozbudowy europejskich zdolności obronnych na wypadek utraty wsparcia Stanów Zjednoczonych. Raport o wymownym tytule Defending Europe Without the United States: Costs and Consequences wpisuje się w debatę nad luką w europejskiej obronności. Niniejszy komentarz zarysuje ten problem w szerszym kontekście.

The article presents an in-depth look at the issue of the operational goals of the 10th Army and their implementation, largely through the Częstochowa area, but also at the very beginning of the preparations for aggression against Poland. A close look at the German preparations for war with Poland allows us to move their beginning to late autumn of 1938, with political decisions in this respect invariably being made after 25 March 1939. This enables the creation of a study that combines both of these issues within the scope of one problem. With one of them resulting from the other, inextricably linked by a series of cause-and-effect events, with the gradual narrowing of the research area to one of the operational units subordinate to the command of German Army Group South (10th Army).

The article introduces Lieutenant Colonel Józef Olszyna-Wilczyński in the Polish and Latvian campaign conducted in winter 1920. Then, this officer commanded 3 Infantry Brigade Legions and at the same time as was Acting Commander of 1 Infantry Brigade Legions and Infantry Division, which belonged to Edward Rydz-Śmigły.During this campaign Lt. Col. Olszyna-Wilczyński commanded Grupa Przełomowa (the Breakthrough Group), which mainly carried out attacks. On 3 January he conquered Daugavpils. In the first ten days of January Gen. Rydz-Śmigły gave J. Puriņša`s Latvian Group under Lt. Col. Olszyna-Wilczyński’s command.For the Polish and Latvian campaign, conducted under very harsh conditions, he was held in high regard by the division commander Gen. Rydz-Smigly and the commander of the Lithuanian and Belarusian Front Gen. Stanislaw Sheptytsky. For conquering Daugavpils, at Stefan Dąb-Biernacki’s request, he was decorated second time with the Cross of Valour. At the beginning of February 19...

The author presents the figure of Colonel Edward Czopór. This officer originally served in the Russian Army and as its soldier took part in World War I. In November 1918 he joined the Polish Army. In the years 1924-1928 he served in educational establishments, where he was promoted to colonel. Then he commanded an artillery regiment. From 1932 until the outbreak of war he served in leadership positions in the ordnance branch.

W ostatnim okresie wzrosła liczba prac poświęconych oficerom przedwrześniowego Wojska Polskiego. Ich znakomita część dotyczy generalicji oraz oficerów starszych-politykach 1 . Znacznie mniejsze zainteresowanie biografów budzą oficerowie młodsi, siłą rzeczy niezajmujący eksponowanych stanowisk w strukturach armii. Prezentowany materiał ma na celu przybliżyć sylwetkę absolwenta toruńskiej Szkoły Podchorążych Artylerii, por. Tomasza Neugebauera, który pod skrzydła "Boga wojny" trafił spod kresowej, chłopskiej strzechy 2 . Za sprawą swoich niepospolitych cech charakte-1

Antoni Borowski, polski samorządowiec, po powrocie z niewoli do kraju we wrześniu roku 1945 organizował polską administrację na Ziemiach Zachodnich. Pełnił m.in. funkcje burmistrza Jastrowia (1945-1946) i Wałcza (1946-1947) oraz urzędnika magistratu w Bystrzycy Kłodzkiej. W 1950 odwołany z zajmowanego stanowiska z przyczyn politycznych.

The book describes the participation of soldiers from Polish military units involved in peacekeeping missions and operations conducted in conciliation commissions (Korea, Vietnam, Laos, Cambodia, Nigeria) and in UN missions: UNEF II in Egypt, UNDOF in Syria and UNTAG in Namibia, as well as in the international humanitarian operation conducted in Ethiopia. Poland was the only country behind the Iron Curtain whose army was so involved in operations conducted abroad. The book is accompanied by numerous photographs, diagrams and maps./W książce opisano udział żołnierzy wchodzących w skład polskich oddziałów zaangażowanych w misjach i operacjach pokojowych prowadzonych w komisjach rozjemczych (Korea, Wietnam, Laos, Kambodża, Nigeria) oraz w misjach ONZ: UNEF II w Egipcie, UNDOF w Syrii i UNTAG w Namibii oraz w międzynarodowej operacji humanitarnej prowadzonej w Etiopii. Polska była jedynym państwem zza żelaznej kurtyny, którego wojsko było tak zaangażowane w operacjach prowadzonych za granicą. Książkę opatrzono licznymi fotografiami, diagramami i mapkami.

W książce opisano przyczyny powoływania operacji pokojowych a także zadania, struktury oraz działania polskich kontyngentów wojskowych w latach 1990-1999. To okres od odzyskania suwerenności do roku, kiedy Polska stała się członkiem Sojusz Północnoatlantyckiego. Pracę opatrzono licznymi diagramami, mapkami i fotografiami/The book describes the reasons for establishing peacekeeping operations as well as the tasks, structures and activities of Polish military contingents in the years 1990-1999. This is the period from regaining sovereignty to the year when Poland became a member of the North Atlantic Alliance. The work is accompanied by numerous diagrams, maps and photographs.

Pod koniec II Rzeczpospolitej Stronnictwo Ludowe należało do głównych sił politycznych. Ostro krytykując rządzących krajem, deklarowało gotowość do najwyższych ofiar w obronie zagrożonej ojczyzny. Zdecydowanie najsilniejsza regionalna organizacja ugrupowania istniała w Małopolsce 1 . Zajęcie ziem polskich przez III Rzeszę i ZSRR oraz masowe represje najeźdźców uniemożliwiły dalszą działalność naczelnych władz Stronnictwa 2 . Jednak już w 1939 r. w wielu rejonach kraju aktywiści podjęli próby odbudowy struktur ugrupowania. W Małopolsce 5 grudnia 1939 r. powstało Okręgowe Kierownictwo Ruchu Ludowego w Krakowie. Obejmowało swym zasięgiem działania Polskę południową od Śląska po rzekę San 3 . Do odbudowy jednolitych władz centralnych Stronnictwa doszło w lutym 1940 r. Na czele ugrupowania stało Centralne Kierownictwo Ruchu Ludowe-1 Podstawowymi opracowaniami na temat ruchu ludowego w Małopolsce w czasie hitlerowskiej okupacji i jego relacji z AK, pozostają oparte na bogatej bazie źródłowej książki A.

Biografia Antoniego Janasa (1903–1984) – policjanta II RP, żołnierza Armii Andersa i uczestnika bitwy o Monte Cassino. Oparta na dokumentach archiwalnych i źródłach rodzinnych publikacja ukazuje jego losy od rodzinnego Czajkowa po emigrację w Anglii. Tekst powstał z okazji 40. rocznicy jego śmierci.

Pierwsze plany wyzwolenia Białegostoku były tworzone przez polskie podziemie niepodległościowe tuż po klęsce Wojska Polskiego w kampanii wrześniowej. Zostały one sonkretyzowane dopiero w kilka miesięcy po zajęciu miasta przez Niemców, na przełomie 1942 i 1943 roku. Rok później kontynuowano prace koncepcyjne w ramach przygotowań do Akcji „Burza”. W Białymstoku przygotowania do „Burzy” nadzorowali Władysław Kaufman - inspektor Inspektoratu AK Białystok i Czesław Hakke - dowódca Obwodu AK Białystok-miasto, którzy musieli stawić czoła bardzo trudnym warunkom lokalnym. W wyniku niekorzystnej sytuacji militarnej w lipcu 1944 r. w Białymstoku w ramach Akcji „Burza” w zasadzie nie doszło do działań zbrojnych. Zmobilizowani w mieście żołnierze brali udział w walkach na terenie okolicznych miejscowości w szeregach oddziału partyzanckiego utworzonego przez Okręg AK powiatu białostockiego.

Despite the fact, that it has been over 160 years since the end of the Civil War, this conflict is still causing some emotions among the historians. It is mainly due to its complex character. The war was conducted simultaneously on several levels, and each one was an additional source of emotions. This article will focus on one of them in particular-i.e. in what way the race relations affected the behaviour of black soldiers during the Civil War, and to what extent we should consider discrimination as a contributing factor in cases of violation of army regulations. This issue will be investigated by analysing the proceedings of General Courts-Martial of the 9 th Corps of the Army of the Potomac.

Polska emigracja polityczna na Południu, podobnie jak jej odpowiednik na Północy, także podjęła wysiłek utworzenia "polskich" oddziałów. Największą inicjatywą tego rodzaju była próba utworzenia Brygady Polskiej podjęta przez Kacpra Tochmana. Zanim jednak przedstawię losy samej jednostki, warto przybliżyć nieco sylwetkę Tochmana, który był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli emigracji polistopadowej. Urodzony 6 stycznia 1799 r. w Łętowni 1 (powiat leżajski, obwód rzeszowski), Kacper Tochman wychował się w Warszawie, gdzie po ukończeniu prawa na Uniwersytecie Warszawskim podjął praktykę adwokacką. Jeszcze przed wybuchem powstania listopadowego zaangażował się w działalność polityczną i związał się z Towarzystwem Patriotycznym.

Rok 1917 w Rosji zapisał się wydarzeniami, które niewątpliwie miały ogólnoświatowy zasięg i znaczenie. Napisano wiele prac poświęconych wydarzeniom rewolucyjnym. jednakże ciężko doszukać się takich opracowań, w których ukazani zostali jeńcy wojenni. Wprawdzie tacy historycy jak Dariusz Radziwiłłowicz czy Stefan W. Wojstomski, poruszali temat Korpusu Czechosłowackiego, działającego w owym czasie na terytorium Syberii, jednakże prace te nie dają pełnego obrazu sytuacji wszystkich zniewolonych żołnierzy. W badaniu danej problematyki bardzo przydatne wydają się być wszelkiego rodzaju pamiętniki-zarówno samych jeńców wojennych, jak też osób działających wśród nich. jedną z nich była Elsa Brändström-urodzona w 1888 r. w Piotrogrodzie, córka szwedzkiego attaché Edvarda Brändströma i Anny Wilhelminy Eschelsson. Dorastała zarówno w Rosji, jak w Szwecji. W Sztokholmie ukończyła kurs nauczycielski. W 1908 r. powróciła do Rosji. W chwili wybuchu I wojny światowej ukończyła szkolenie dla pielęgniarek. Swoją działalność wśród jeńców rozpoczęła w 1914 r. jako pielęgniarka w jednym z moskiewskich szpitali, a następnie jako przedstawicielka Szwedzkiego Czerwonego Krzyża. Szacuje się, że od chwili rozpoczęcia Wielkiej Wojny do końca roku 1917 r. w niewoli rosyjskiej przebywało ok. 2,4 mln żołnierzy. 90% z nich pochodziło z armii austro-węgierskiej. Wśród nich połowa była Słowianami (Polacy, Rusini, Czesi, Słowacy, Serbowie, Chorwaci i Słoweńcy), zaś Austriacy i Węgrzy stanowili jedną czwartą. Drugie miejsce pod względem liczby zniewolonych żołnierzy zajmowała armia niemiecka do niewoli dostało się ok. 168 tys. jeńców. uwięzionych zostało również ok. 50 tys. Bułgarów i Turków 1.

Kazimierz Smogorzewski was a correspondent for Gazeta Polska [Polish News- paper] in Berlin from 1933 to 1939. He began his work under the conditions of the maturing Polish-German agreement. He lived to see the signing of the 1934 Declaration of Nonvio- lence and the crisis that resulted in the invasion of Poland in 1939. During a brief thaw in the Polish-German relations, as the only Polish journalist, he was to conduct an interview * Artykuł powstał w ramach projektu pozakonkursowego pn. „Szkoła Orłów” Programu Ope- racyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, Europejskiego Funduszu Społecznego, realizowanego w latach 2019–2022. Dzieje Najnowsze, Rocznik LVII – 2025, 1 PL ISSN 0419-8824 http://doi.org/10.12775/DN.2025.1.03 62 Mateusz P. Adamczyk with Adolf Hitler (which years later turned out to be a mystifi cation). His texts were always faithful to the course set by Foreign Minister Józef Beck, to whom he owed his position. Before 1934, he repeatedly wrote unfl atteringly about the actions of the National Socia- lists. During the detente period, he tried to limit his criticism as much as possible. Even before the German withdrawal from the non-aggression pact with Poland in April 1939 and Beck’s May speech in the Polish parliament, he adjusted his rhetoric and wrote in a strongly pompous tone

In the run-up to independence uprising, from October 1861 to June 1862 thanks to permit the authorities of the United Kingdom of Italy and the intervention of Giuseppe Garibaldi functioned in Genoa and Cuneo Polish Military School was closed due to diplomatic pressure by the partitioning powers. Over the course of several months was the theoretical preparation of the January Uprising leadership cadre, and 15 graduates covered the self-command of the guerrilla armed parties. 4 of them belonged to the most prominent commanders for the entire war, also 4 can be regarded as promising. One showed just to be average, two were clearly weak. In two cases, it is difficult to set a clear assessment. For two commanders, former soldiers of the Austrian army were disappointing in the field. The Italic episode was an added element of military knowledge. The most significant was the individual’s charac-teristics, although it certainly proved to be a useful body of knowledge transmitted by the emigration of well-prepared teachers cadet school.

Dlaczego samolot lata? Dlaczego szpital ma pacjentów? Bo ktoś za to płaci Odnajdywanie analogii pomiędzy sektorami gospodarki w celu transpozycji najlepszych praktyk i osiągania dzięki temu przewagi konkurencyjnej jest uznaną praktyką. W transporcie lotniczym, jak w rzadko której dziedzinie, można znaleźć mnóstwo podobieństw do opieki zdrowotnej.

The aim of this article is to reconstruct the ideological discourse used to justify the situation in which the Polish United Workers' Party found itself on the eve of martial law - the significant increase in the role of the military in the communist system. Parallel to the generals' “seizure” of more and more power in the state, a propaganda offensive to justify this process was underway. With its help, an image of the Polish soldier was created as both a patriot and a defender of socialism, ready to support the people's government in any need and with great sacrifice. The reconstruction of the aforementioned discourse covered two groups of texts: a strictly military message, controlled by the Main Political Board of the Polish Army and reaffirming soldiers in their exceptional role, and party content, aimed at explaining the new balance of power to the PZPR apparatus. Such a compilation provides a good opportunity to analyse a specific ‘ideology of martial law’ - a set of contents, references and ideas which were to fulfil the role of a ‘positive programme’ of General Jaruzelski's government, and which were attempted to be disseminated (as it seems - with little success) for most of the first half of the 1980s.

The  article  is  devoted  to  the  study  of  the  development  and  main  trends  of  modern  Ukrainian  historiography  of  the  Polish-Ukrainian  Alliance  of  1920.  The  source  base  of  the  study  are  monographs,  articles,  and  dissertations  of  Ukrainian  historians  in  the  period  from  1991  to  2022.  The  methodological  basis  of  the  study  is  the  principles  of  the  Cambridge  School  of  Intellectual  History,  which  can  be  generally  characterized  as  a  contextualist  method  of  interpretation,  which  places  the  main  emphasis  on  historical  conditions  and  the  intellectual  context  of  the  discourse  of  a  given  historical  era.  These  principles  are  especially  relevant  for  the  mentioned  issue  given  its  political  sensitivity,  which  has  not  disappeared  to  this  day.  As  a  result,  the  political  context  at  the  time  of  the  creation  of  the  text  can  significantly  influence  the  research questions and interpretations of the researchers. The  author  notes  that  since  Ukraine  regained  its  independence  in  1991,  Ukrainian  scholars  have  rejected  the  Soviet  paradigm  of  the  history  of  the  Polish-Soviet  war  and  have  largely  adopted  the  interpretive  schemes  of  emigration  historiography.  In  this  narrative,  in  contrast  to  the  Soviet  one,  S. Petliura, when signing the agreement with Poland, was guided by Ukrainian national interests. However, Ukraine became a hostage to the selfish interests of  Poland,  which  eventually  betrayed  its  ally.  However,  as  the  author  proves,  the  interpretive  model  that  depicts  the  Polish-Ukrainian  Alliance  as  the  resultant force of Polish and Ukrainian interests and resources is beginning to dominate  Ukrainian  historiography.  The  aspect  of  uniting  for  the  common  struggle against Bolshevism began to come to the fore. A significant role in this process  is  played  by  the  possibility  of  contacts  between  Ukrainian  historians  and Polish colleagues, the essential filling of many factual gaps and, not least, the geopolitical situation of Ukraine.

Краснодемська І. Ставлення українського й польського... Після закінчення Першої світової війни, результатом якої стало падіння Австро-Угорської та Російської імперій, відновилися або створювалися нові держави, серед них УНР і Річ Посполита. Найкращі репрезентанти польського і українського політикумів намагались виробити програми національного визволення і заснування самостійних держав. Але різне сприйняття польською та українською елітами історичних та політичних реалій зумовило поглиблення українсько-польських суперечностей. Ситуація була доволі непростою, коли поляки виступили як противниками, так і соратниками українського національно-визвольного руху. У 1918-1919 рр. вони провадили збройну боротьбу проти Західноукраїнської Народної Республіки й Української Галицької Армії, а у 1920 р. допомогли УНР у протиборстві з радянською Росією. І упродовж всього XX ст. напруженість стосовно питань українсько-польського союзу не слабшала. Нині в польсько-українських стосунках, які є найбільш динамічними з-поміж взаємин України з іншими сусідами, спостерігається якісно новий етап розвитку. Україна і Польща відновили добросусідські відносини та, попри суперечливі проблеми минулого, є Annotation. The article describes the state of scholarly research of the history of the Ukrainian-Polish Military and Political Alliance of 1920. It studies the problems of Ukrainian-Polish relations in 1919-1920, in particular the specifics of negotiations between Ukraine and Poland during that period, the main moments of preparation and conclusion of the Warsaw Pact between the Ukrainian People's Republic and the Commonwealth in April 1920. Attention is drawn to the reaction of various Ukrainian and Polish political forces to the signing of Pilsudski-Petliura Pact. The sociopolitical preconditions, the main events of the Ukrainian-Polish-Soviet War of 1920 are reconstructed, and the relevant role of S. Petliura and J. Pilsudski is highlighted. The cooperation between Ukraine and Poland in the struggle against Bolshevist aggression is analyzed, as well as the contradictions that arose then in the relations between the two peoples. The attitude of the two state leaders towards the events that took place in Ukraine in 1919-1920 is singled out. The results of the Ukrainian-Polish-Soviet confrontation for Poland and Ukraine and its influence on Ukrainian-Polish mutual understanding in the future are comprehended.

Tematyka pozornie znana i oczywista -w praktyce niemal brak badań. Dla Francuzów epizod -w dodatku mało chwalebny, dla Anglosasów -także epizod, i to w dodatku nie ich własny, ale francuski. Dla Polaków część bardzo nośnego mitu o "zdradzie Zachodu". Mit ten na emigracji pomagał koić poklęskową traumę, w okresie PRL stanowił jeden jeszcze dowód, że Zachód jest zły, niemoralny -i zgoła niemądry, a prawdziwych przyjaciół szukać należy gdzie indziej. Dziś ta ostatnia teza jest oczywiście niezbyt aktualna (nawet jeśli tych "prawdziwych przyjaciół" wielu szuka nadal) -cała reszta jednak ma się całkiem dobrze. Dlaczego -tu już każdy z państwa szukać może odpowiedzi na własną rękę.

Opracowanie zawiera 366 tekstów, które mają dwojaki charakter – idiograficzny bądź problemowy. Pierwsze z nich to zwięźle opisane zjawisko; drugie zaś zasługują na odrębne analizy oraz drobiazgową inwentaryzację zawartości cytowanych mediów. Porządek książki wyznacza kalendarz, obejmujący 77-letnią historię szczecińskich mediów i dziennikarstwa, czyli dotyczą lat 1945–2022. Opracowanie odnosi się do tekstów 241 tytułów prasowych; przekazów 11 stacji radiowych, zawierających 109 audycji oraz reportaży; 9 kanałów telewizyjnych i wyemitowanych tam 90 programów oraz reportaży telewizyjnych; 8 stron internetowych oraz blogów. Szczecińskim mediom okresu Polski Ludowej poświęcono 218 wpisów, a funkcjonującym po 1989 roku – 148 tekstów.

Artykuł odnosi się do kwestii związanych z wdrażaniem ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej w zakresie szkoleń z zakresu OL i OC w odniesieniu do struktur Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP. W artykule odniesiono się do pojęć ochrony ludności, obrony cywilnej oraz odporności społecznej a także zapisanej w ustawie logiki budowania bezpieczeństwa powszechnego.

Little is known and studied of the military personal records of Karol Wojtyła from the Kriegsarchiv in Vienna, which would allow an accurate account of his curriculum vitae and map out the main steps in the course of his military service. Analysis of the above records leads to the conclusion that Karol Wojtyła Sr., John Paul II’s father, was for 18 years a professional soldier in the service in the Austro-Hungarian Army, in the 56th Infantry Regiment called the Wadowice Regiment. Later he became an officer in the Polish Army in the reborn Republic of Poland. Throughout his military service he enjoyed a very good reputation and his superiors described him as diligent and honest, valued for his ability to communicate in German.

Throughout his military career, Jacek Boratyński served in one formation – the winged hussars (husaria). Between 1666 and 1676, he was a companion (towarzysz) in two hussars’ banners (companies): initially in one of Aleksander Michał Lubomirski, Voivode of Krakow, then after 1668 in that of Jan Sobieski, Grand Marshal and Grand Crown (Polish) Hetman (since 1674 King John III). In 1676 he became lieutenant in the hussars’ banner of Jan Gniński, Voivode of Chełmno (since 1682 Crown Vice-Chancellor). In this capacity, as an officer of Polish lancers, he took part in Gniński’s mission to Istanbul (1677–1678) and in the relief operation of Vienna in 1683. He was part of the group of soldiers that were under patronage of Grand Crown Hetman Stanisław Jabłonowski. Between 1676 and 1696 (exact date unknown), Boratyński was one of the commanders in charge of the hetman’s cavalry regiment (pułk). Thanks to military service and patronage, especially of Gniński, he received land office ranks: first Cupbearer (cześnik) of Sanok, then Deputy Cupbearer (podczaszy) of Żydaczów. His military service offers a perfect benchmark for biographical studies of other crown officers of the same rank.

jacek (Hiacynt) Boratyński – żydaczów Cup-bearer and Hussars’ Lieutenant during the Polish-Ottoman Wars in the 2nd half of the 17th century. Study of the profession of the soldier – summary

Through the whole of his military career, Jacek Boratyński served with one formation – win-ged hussars (husaria). Between 1666 and 1676 he was a companion (towarzysz) in two hussars’ banners (companies): initially in one of Aleksander Michał Lubomirski, voivode of Cracow, then after 1668 in the one of Jan Sobieski, grand marshal and grand Crown (Polish) hetman (and since 1674 king as Jan III). Then in 1676 he became lieutenant in the hussars’ banner of Jan Gniński, voivode of Chełmno (since 1682 Crown vice-chancellor). In such capacity, as officer of Polish lancers, he took part in Gniński’s embassy to Istanbul (1677–1678) and in relief of Vienna in 1683. He was part of the group of soldiers that were under patronage of grand Crown hetman Stanisław Jabłonowski. Between 1676 and 1696 (exact date unknown) Boratyński was one of the commanders in charge of hetman’s regiment (pułk) of cavalry. Thanks to military service and patronage, especially from Gniński’s side, he received land office ranks – first cup-bearer (cześnik) of Sanok, then deputy cup-bearer (podczaszy) of Żydaczów. His military service is very good benchmark for biographical studies of other Crown officers of the same rank.