Polish Art and Architecture

The author explores the origins and Templar-related themes present in Polish literature and art from the medieval period through to contemporary popular culture, highlighting both European connections and unique meanings that appear exclusively in Poland.
While initial interest in the Templars was linked to the affiliation of Polish elites with Scottish Rite Freemasonry, which traced its roots back to the Crusades, and subsequently to the Romantic legend of the curse of the last Grand Master, Jacques de Molay, as well as the popularity of Walter Scott’s novels, the motif of the knights bearing the red cross on a white mantle took on a distinctly original significance after the partitions of Poland. It became a personification of the nation’s political plight, as reflected in the works of Słowacki and Krasiński.
Since the 1930s, the Templars have appeared regularly in Polish historical novels, fiction, and adventure literature. Their mass popularity was cemented by the 1966 novel Pan Samochodzik i templariusze [Eng. Mr. Car and the Knights Templar], which was adapted for film twice. The mysterious origins, poorly documented history, and controversial trial of the Templars have made them excellent material for portraying both villainous and heroic characters in mass culture today.

Marc Chagall and Reuven Rubin embody opposite poles of Jewish modernism: Chagall, the fractured immigrant painting exile and memory in Paris, and Rubin, the rooted immigrant sanctifying Zionist rebirth in Palestine. Together, they reveal migration as both rupture and redemption, exile and homecoming, showing how Jewish modernism reimagined tradition in diaspora and homeland.

Zaproponowana przez twórców wystawy Tożsamość. 100 lat polskiej architektury periodyzacja dziejów polskiej architektury po roku 1918 z podziałem na okresy 1918−1939, 1939−1956, 1956−1970, 1970−1989 i 1989−2018 budząc wątpliwość stanowi punkt wyjścia do refleksji, przeglądu innych periodyzacji dziejów architektury tego czasu oraz przedstawienia własnych propozycji w tym zakresie.

W niniejszej publikacji cztery dzieła architektury powstałe w Polsce w XXI wieku zostały zestawione parami w dwa kierunki w architekturze dobrane pod kątem zbiorów łączących je cech. Główny temat publikacji uzupełniają wstępne rozważania na temat możliwych pól analizy architektury powstającej w Polsce w XXI wieku.

In 1927, construction commenced on the Cathedral of Christ the King in Katowice, the capital of the diocese which had been established two years earlier. The design of the cathedral was by Zygmunt Gawlik. Concurrently, Xawery Dunikowski, in collaboration with the architect, initiated the conceptualisation of sculptural embellishments for the façade. The results of the study were presented in the form of a plaster model in 1931. The central part of the main façade of the temple was to be occupied by figures of Saints Cyril and Methodius, flanked by groups of Silesian people and knights. In this concept, which was never realised, the figures of the Thessalonian brothers were particularly emphasised, despite the fact that they were not the patrons of the church or the diocese. The reasons for this solution can be found in the meanings condensed in the Cyril and Methodius myth, interpreted both in the Upper Silesian context and in a broader context, related to the unionist congresses organised in Moravian Velehrad and the efforts to restore unity between Rome and the Christian East. The apostles of the Slavs symbolised respect for the 'authentic' culture of the people and appeared in this role in the narratives of Slavic nationalism, resisting German pressure. In the case of the project to decorate the façade of the Katowice Cathedral, an equally significant reason for including the figures of Cyril and Methodius was the papacy's policy, which viewed the Polish-Lithuanian Commonwealth as a base for its eastern mission, with the strategic objective of resolving the schism. In this context, the brothers from Thessaloniki symbolised the unity of the Church under the authority of the Bishop of Rome.

In 1926, the parish of the Immaculate Conception of the Blessed Virgin Mary, encompassing the city centre of Katowice, was under the administration of Fr Emil Szramek, a prominent figure in the intellectual milieu of the capital of the autonomous province of Silesia. The parish priest, who presented his vision of the Upper Silesian community, its place in Poland and Europe, in his essay "Silesia as a sociological problem", was also the initiator of the new painting decoration of the Katowice church. The Marian cycle of canvases, commissioned from Józef Unierzyski, in conjunction with the polychromies and stained-glass window designs crafted by Adam Bunsch, serve to convey the concepts articulated within the text by Father Szramek. The medium of painting was utilised by the parish priest to address a community that was both nationally diverse and, to a significant extent, distanced from being defined in national categories. The painting was employed to legitimise the region's association with Poland and the emergent hierarchies, particularly the standing of the group of Pro-Polish priests to which the commissioner himself belonged. The subjects were depicted as the successors of the patron saint Jack, the patron saint of the Katowice Diocese, and as being close to the people, thus authentic and faithful to the "true self" of the nation. A significant place in the painted vision of the community was also given to the young Polish-Upper Silesian intelligentsia, symbolically reconciled with the intelligentsia of Małopolska. The painted decor of the Katowice church suggests that the Upper Silesian people were a community that, due to its dynamism and religious fervour, was believed to possess the ability to "sanctify the statehood", thereby becoming the vanguard of the Polish nation, to which providence had assigned the role of a bulwark of Christianity. The Catholic Church evolved into a space for the nationalisation of the faithful in the Polish spirit, a transformation that was facilitated by the artistic initiatives of the priests.

Tekst omawia okoliczności posługi duszpasterskiej braci dominikanów z konwentu w Płocku w diecezjalnej parafii Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Tłuchowie (Ziemia Dobrzyńska) i prezentuje ich życiorysy. Liczne grono płockich braci kaznodziejów, na chwilę przed kasatą klasztoru i tuż po niej, podejmowało się wielu dzieł duszpasterskich w parafiach diecezji płockiej. Za zgodą wyższych przełożonych zakonu oraz władzy diecezjalnej eksklaustrowani bracia zamieszkiwali głównie w wiejskich parafiach lub w kapelaniach pełniąc posługę kapłańską, de facto spełniając rolę wikariuszy parafialnych, wspomagających miejscowych proboszczów . W większości przypadków pełnili rolę promotorów bractw religijnych, choć zdarzało się, że otrzymywali administrację w wakujących placówkach. W parafii Panny Marii w Tłuchowie na przełomie XVIII i XIX wieku pracowało pięciu płockich dominikanów.

The Kilim Rug Design at the School of Decorative Arts and Artistic Industry in Cracow during the Inter-War Period. The article contains a discussion of the activity of the kilim rug design atelier at the Textile Department (Weaving Department) of the State School of Decorative Arts and Artistic Industry in Cracow (State Institute for Fine Arts). It analyses the kilim-making course curriculum, demonstrates how students gained practical training in this field, states the characteristics of the students' work, determines the concept of a kilim as adopted at the Cracow school, and discusses the ways in which the kilim-making atelier was promoted. In addition, the article traces the connections of the State School of Decorative Arts and Artistic Industry in Cracow with other kilim-making ateliers, as well as with other schools training students in this field. Another area of interest are the further professional paths of the graduates. The most essential source of knowledge about the kilim rug design at the Cracow school are the archival materials held in the Central Archives of Modern Records

Praca stanowi monograficzne opracowanie architektury Świątyni Miłosierdzia i Miłości w Płocku wraz z zespołem klasztornym, obiektu powstałego między 1911 a 1914 wg projektu Jana M. Michała Kowalskiego z zespołem. Istotną część rozważań stanowi analiza formy, stylu i treści, mająca na celu próbę odpowiedzi na pytanie o powody nietypowości założenia pod względem architektonicznym. Kluczowym wątkiem interpretacyjnym jest przy tym kontekst Dzieła Wielkiego Miłosierdzia, zbioru objawień danych założycielce mariawityzmu, Feliksie (Marii Franciszce) Kozłowskiej – a podstawowym wnioskiem, iż architektura zespołu świątynno-klasztornego stanowi odzwierciedlenie tożsamości mariawickiej i najważniejszych założeń doktryny ruchu. Manifestowy charakter obiektu można przy tym rozpatrywać w kilku wymiarach, biorąc pod uwagę fakt powstania w określonym miejscu, czasie, skali oraz formie. W dyskusji na temat stylu najważniejszym wątkiem pracy jest natomiast próba dekonstrukcji rozumienia architektury Świątyni jako neogotyckiej, szczególnie wobec jego bezkompromisowości w dotychczasowej literaturze przedmiotu.

Słowa kluczowe:

Świątynia Miłosierdzia i Miłości w Płocku, mariawityzm, ikonografia architektury, historyzm romantyczny, Jan Maria Michał Kowalski

This article presents the life and work of Zofia Czarnocka-Kowalska (1919–1979), a key artist involved in the reconstruction of post-war Warsaw. As the chief visual designer of the Old Town Route, she had a significant impact on the shaping of the capital’s landscape.
This aligns with a broader trend of feminist reflection in art history, initiated by Linda Nochlin, which draws attention to the underappreciation of female artists and the lack of documentation of their achievements.
The principal objective of the present study is to show the manner in which Zofia Czarnocka-Kowalska combined the principles of socialist realism with modern artistic and conservation thinking, as well as an avant-garde approach to the arrangement of monuments. This analysis enables us to restore the memory of the forgotten artist’s work.
The research is based on archival studies, including documents and press publications from the 1950s and 1960s, as well as accounts of individuals who were contemporaries of the artist – her colleagues and students. An important component of the analysis is a focus on the preserved decorative elements in the historic centre of Warsaw.
The research showed that Zofia Czarnocka-Kowalska was at the forefront of experimentation with modern forms within a historical setting, thereby introducing the concept of harmonious coexistence between the ‘old’ and the ‘new’. Her designs demonstrated her skilful reconciliation of socialist realist guidelines with an understanding of the authenticity of the work in the context of contemporary conservation theory. Examples
of mosaics and sgraffito on tenement houses in Warsaw’s Old and New Towns represent an innovative form of conservation thinking, combining the city’s post-war identity with contemporary art. The article provides a valuable insight into the role of women in shaping
the aesthetics and conservation thinking of post-war Poland and Czarnocka-Kowalska deserves a permanent place in the history of Polish monumental art.

Keywords
Zofia Czarnocka-Kowalska, conservation arrangement, conservation thinking, sgraffito, mosaic

This source edition includes the inventory of the Jesuit college in Minsk, issued on the turn of 1773 and 1774 in the aftermath of the suppression of the Society of Jesus. The inventory includes a description of the college building, a library catalogue, a pharmacy inventory and a detailed description of the land estates.

Studia E ckie 15 (2013) nr 1 O RZECZPOSPOLITEJ SZTABI SKIEJ, HISTORII I PRACY DUSZPASTERSKIEJ -WSPOMNIENIA KSI DZA JAKUBA RÓ KOWSKIEGO JAKO DOKUMENT CZASÓW nie mija 80 lat od ukazania si w Warszawie, w 1933 roku, niewielkiej ksi ki autorstwa ksi dza Jakuba Ró kowskiego Trzydzie ci lat mego pasterzowania w parafii sztabi skiej. Publikacja ta zosta a przypomniana w roku 1991 przez ksi dza Edwarda Anuszkiewicza, który wyda j ponownie w omy. O ile o ksi dzu Jakubie Ró kowskim 1 mo na odnale pojedyncze informacje w Internecie na stronach po wi conych Sztabinowi lub w nielicznych artyku ach -w prasie katolickiej 2 , to o spisanych przez niego wspomnieniach wiadomo ci jest zdecydowanie mniej, a warto przybli posta i autora, i jego publikacji. Autora -chocia by ze wzgl du na istotn rol , jak odegra w yciu katolickiej spo eczno ci Sztabina w latach 1901-1941, mi dzy innymi poprzez budow i pó niejsz odbudow ko cio a, a spisanych przez niego wspomniejako dokumentu ycia tej spo eczno ci i licznych zmian oraz zawirowa historycznych, które przechodzi a w pierwszych trzech dekadach XX wieku.

Polsko-angielski przewodnik towarzyszący wystawie "Artystka. Anna Bilińska 1854–1893". Publikacja zawiera wybór dzieł prezentowanych na ekspozycji wraz z komentarzami oraz ilustrowane kalendarium życia i twórczości. Esej wprowadzający omawia malarstwo Bilińskiej i najważniejsze wątki jej biografii.

Katalog towarzyszący wystawie monograficznej "Artystka. Anna Bilińska 1854–1893". To pierwsze tak wyczerpujące opracowanie dorobku Bilińskiej – polskiej malarki, przedstawicielki realizmu akademickiego, tworzącej głównie w Paryżu. Jej spektakularna kariera przypadła na okres, w którym kobiety dopiero wchodziły w świat profesjonalnej sztuki. Publikacja obejmuje katalog wszystkich prac artystki (w tym zaginionych i wzmiankowanych) oraz ilustrowane kalendarium jej życia i twórczości. Tom otwierają teksty Agnieszki Bagińskiej, Renaty Higersberger, Rachel Mader i Agnieszki Morawińskiej omawiające dzieło i biografię Bilińskiej w rozmaitych aspektach.

This paper attempts to interpret the 'Portrait of Sculptor George Grey Barnard in His Atelier' (State Museum of Pennsylvania, Harrisburg, USA), one of the most eminent American sculptors. With the help of archive materials, it was possible to reconstruct the history and reception of this work painted by Anna Bilińska in Paris in 1890 on commission from Barnard’s patron, the millionaire Alfred Corning Clark. The circumstances of the work’s creation served as a starting point for an analysis of the sculptor’s relationship with his patron and the ways in which the artist’s life and work are mythologized in relation to American values: nature, innocence, virility and strength. The model of Barnard’s canonical work, 'The Struggle of the Two Natures in Man' (1894, Metropolitan Museum of Art, New York), played an important role in the development of American sculpture. Bilińska created an image that glorified her sitter’s beauty and physical strength. By comparing her model to Michelangelo, she placed the American sculptor – a new figure at the time – in the context of art history. The painting fits in with the paragone tradition – the rivalry between painting and sculpture, between Bilińska and Barnard. The painter reversed gender relations in the creative process, transforming the man into an object of artistic and sexual desire.

CENTURYAt the end of the 18th century the parish of Dobrzechów was one of the wealthi-est parishes in the Strzyżów deanery of the Kraków diocese. In the 19th century it was managed by many distinguished parish priests. For those whose work took place in the first half of the 19th century the testaments and accounts document-ing the splendour of funerals have been preserved in the collections of the Noble Court in Tarnów, nowadays stored in the Archiwum Narodowe in Kraków. The presented paper is a source edition of the testaments of Rev. Wojciech Atteński, Rev. Franciszek Ksawery Jabłonowski, Rev. Florian Winkler, and Rev. Jan Rylski.

Jacek Kowalski, Wespazjana Kochowskiego Arx felicitatis. O frontispisie Niepróżnującego próżnowania, w: Pisanie i czytanie architektury, red. Agata Stankowska, Katarzyna Szewczyk-Haake, „Literatura i sztuka” t. 7, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2024, s. 99-120, ISBN 978-83-7654-556-1, eISBN 978-83-7654-560-8

Odkrycia najczęściej są dziełem przypadku. W naszej historii też tak było. Podczas kwerendy archiwalnej poświęconej historii powstania Muzeum w Białymstoku natrafiłam na korespondencję Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Władysława Paszkowskiego, z dnia 25 lutego 1949 roku, do Wojewódzkiego Wydziału Kultury i Sztuki w Krakowie, w której prosi o "ułatwienie odnalezienia zbiorów z Muzeum Białostockiego, które ob. Kalwaryjska w 1942 r. wywiozła do Krakowa z Białegostoku". W piśmie tym Władysław Paszkowski pisał, że "ob. Kalwaryjska" według jego wiedzy przebywała w tym czasie w Krakowie, podkreślał również, iż "eksponaty" te stanowiły własność "byłego Muzeum Białostockiego" 1 . Kilka stron dalej w przeglądanych aktach znalazłam odpowiedź "na pismo Nr KS/21/40/49" z 9 września 1949 roku, w której doktor Józef Dutkiewicz, Konserwator Zabytków Województwa Krakowskiego "zawiadamia uprzejmie, iż Ob. Kalwaryjska przebywa obecnie w leczeniu w Sanatorium zagranicznym, w skutek czego nie można uzyskać wyczerpujących danych w sprawie zbiorów Muzeum w Białymstoku", dodając dalej, że dyrekcja Państwowych Zbiorów Sztuki "poinformowała tut. Wydział, iż jest w posiadaniu kilku obrazów podworskich z terenu woj. białostockiego", sugerując bezpośredni kontakt w tej sprawie z Naczelną Dyrekcją Muzeów i Ochrony Zabytków, która "dysponuje" tymi obrazami 2 . Na tym korespondencja się kończy. Nie wiadomo, czy białostocki konserwator kontynuował poszukiwania obrazów. Jak można sądzić, w tym czasie pamięć o "byłym Muzeum" w mieście była wciąż żywa. Władysław Paszkowski pisał o "doniesieniach", choć nie mógł zidentyfikować tajemniczej postaci "Obywatelki Kalwaryjskiej".

Losy skarbów Hochbergów . Zamek Książ -Fuerstenstein, pałac Czettritzów jako miejsce ukrycia sreber i klejnotów Hochbergów. Powojenne losy wyposażenia zamku Książ. Tajemniczy konwój z klejnotami księżnej Daisy opuszcza Wałbrzych. Zmierzch imperium gospodarczego i współpraca Hochbergów z Hitlerem.

We invite submissions for the tenth issue of Elementy. Sztuka i Dizajn, an academic journal published by the Publishing House of the Academy of Fine Arts in Krakow.

The launch of ChatGPT on 30 November 2022 by OpenAI can be seen as a symbolical entry into a brand new era of the research into and application of artificial intelligence, but also a technological and cultural transformation, or a fundamental civilisational “phase transition,” as Jacek Dukaj put it. While every sector of social infrastructure has been affected by it, we intend our discussion to centre on the effect of AI and algorithms on the changes occurring in art and design and in contemporary culture in the broad sense. The expansion of AI has been observed in all the iterations, forms and media of art: pictorial, sound, audiovisual, new-media and project-based. Material and immaterial. The development of AI technologies based on neural networks and machine learning algorithms is radically changing the face, status, methods and tools of contemporary creative practices, as well as their complex conditioning, in a relatively short time.

We expect papers written from multiple perspectives: explorations of the art that is made with algorithmic and generative procedures as well as theoretical, aesthetical and philosophical reflection on the revolution linked to the emergence of AI tools in artistic and design practices.

Guidelines for submissions:
• Abstract deadline: 15 October 2025 (title + abstract: 1,500–2,000 characters)
• Submission deadline (upon acceptance): 15 December 2025
• Length: 20,000–35,000 characters (including footnotes and bibliography)
• Peer review: All submitted articles are subject to double-blind reviews
• Honorarium: 200 € for accepted article
Please send proposals to elementy@asp.krakow.pl

In the Shadow of War: Exhibitions of Johann Georg Pinsel's Sculptures at Wawel Royal Castle Museum The military conflict in Ukraine has, of course, had a tangible impact on the preservation and presentation of its cultural heritage. Some exhibitions have brought it to the attention of the European public. This article focuses on the gallery presentation of old art from contemporary Ukraine in a Central European context. Using the last two years' exhibitions of Johann Georg Pinsel's famous sculptures at the Royal Castle of Wawel in Krakow as a model, it explores the possibilities of intimate presentations of iconic exhibits from Ukrainian collections. The pair of small-scale exhibitions in question reveals the potential of these quasi-marginal projects in the dramaturgy and image-building strategy of large museum institutions.

Niemal dokładnie w połowie XIX wieku, w 1852 roku, pochodzący ze Lwowa Henryk Rodakowski zdobył medal pierwszej klasy na paryskim Salonie. Choć był to sukces bezprecedensowy, to oczywiście nie był on pierwszym wywodzącym się ze stolicy Galicji artystą, który próbował swoich sił na francuskiej scenie artystycznej. Lwowskie środowisko twórcze od początku tego stulecia przeżywało okres wzrastającej aktywności, w dużym stopniu wynikający z silniejszych kontaktów z innymi ośrodkami europejskimi. Dominujący był jednak wpływ artystycznego centrum Cesarstwa Austrii, Wiednia. Paryż był miastem stosunkowo rzadko jeszcze w tym czasie odwiedzanym przez artystów lwowskich, jednak już te pierwsze, nieliczne kontakty bywały znaczące w kwestii transferu tendencji i świadomości kierunków rozwoju współczesnego malarstwa. Celem artykułu jest zestawienie, często szczątkowych i niepełnych, informacji dotyczących związków lwowskich artystów z Francją. Obszarem rozważań będą zarówno krótkoterminowe wizyty, jak i wieloletnie pobyty, ale przede wszystkim udział w Salonach, które, tak dla tego tekstu, jak i dla europejskiego życia artystycznego, pełniły funkcję konsolidacyjną i centralizującą wszelkie wysiłki artystyczne.

In 1852, Henryk Rodakowski, a native of Lviv, was awarded a first prize at the Paris Salon, marking a significant achievement in the history of art. This was an unprecedented success; nevertheless, he was not the pioneering artist from Lviv to attempt to make a name for himself on the French art scene. The Lviv milieu had been experiencing a period of increasing activity since the beginning of this century, largely due to stronger contacts with other European centres. However, the dominant influence was that of the artistic centre of the Austrian Empire, Vienna. Paris was a city that was still relatively rarely visited by Lviv artists at that time. Nonetheless, these initial contacts were significant in terms of the transfer of trends and the awareness of the directions of development of contemporary painting. The objective of this article is to synthesise, often residual and incomplete, information on the interactions between artists from Lviv and the artistic milieu in France. The area of consideration will be both short-term visits and long-term stays, but above all this analysis will focus on the participation of these artists in the Salons, which, both for this text and for European artistic life, had a consolidating and centralising function for all artistic efforts.

Tematem pracy jest przedstawienie motywu pamięci obecnego w malarstwie artysty-Janusza Tarabuły. Scharakteryzowano malarstwo materii jako nurt stylistyczny stanowiący odpowiedź na potrzebę wyrażenia traum związanych z koszmarem wojny i nowopowstałej rzeczywistości powojennej. Opisano przynależność artysty do Grupy Nowohuckiej i II Grupy Krakowskiej. Omówiono wystawę prezentowaną na Galerii XX i XXI wieku w Muzeum Narodowym w Krakowie o tytule: "Janusz Tarabuła. Pamięć." Przedstawiono sylwetkę krakowskiego artysty i charakterystykę jego prac w kontekście omawianego zagadnienia pamięci i potrzeby upamiętniania. Topic of a thesis is the presentation of the motif of memory present in the painting of the artist-Janusz Tarabuła. Matter painting is characterized as a stylistic trend that is a response to the need to express traumas related to the nightmare of war and the newly created postwar reality. The artist's affiliation with the Nowa Huta's Group and the Second Krakow Group, is described. The exhibition presented at the 20th and 21st Century Gallery at the National Museum in Krakow entitled: "Janusz Tarabuła. Memory" is discussed. The artist's profile and the characteristics of his works are presented in the context of the discussed issue of memory and the need for commemoration.

Бібліографічний покажчик містить інформацію про книжкові видання та публікації, присвячені ансамблю Підгорецького замку, одному з найгарніших палацово-паркових комплексів Галичини, що з 1997 року є музейним підрозділом Львівської національної галереї мистецтв імені Б. Г. Возницького.

This paper analyses an unpublished 1812 drawing for a monumental city gate in Lugo, near Ravenna (Italy). The unrealised project, featuring a triumphal arch dedicated to Napoleon II, is examined in detail in the first part of the study. The second part contextualises the design within the Italian monumental production of the Napoleonic era, focusing also on the 1813 monumental arch project by Giuseppe Pistocchi (1744-1814). Finally, the essay attributes the 1812 drawing to Enrico Marconi (1792-1863).


Il presente contributo analizza un disegno inedito del 1812 per una monumentale porta urbana a Lugo, nei pressi di Ravenna (Italia). Il progetto, mai realizzato, prevedeva un arco trionfale dedicato a Napoleone II ed è esaminato nel dettaglio nella prima parte dello studio. La seconda parte contestualizza l’elaborato all’interno della produzione monumentale italiana dell’epoca napoleonica, soffermandosi anche sul progetto per un arco monumentale del 1813 realizzato da Giuseppe Pistocchi (1744-1814). Infine, il saggio attribuisce il disegno del 1812 a Enrico Marconi (1792-1863).

Korespondencja kardynała Carla Barberiniego, protektora Polski w kurii rzymskiej (1681-1704), przechowywana w Bibliotece Apostolskiej Watykańskiej (zespół Barberini Latini), zawiera informacje o podróży do Rzymu Jerzego Szymonowicza i Jana Reisnera, malarzy Jana III Sobieskiego. W artykule zweryfikowano i uzupełniono ustalenia Marii Domin z 2010 roku oraz skonfrontowano je z dotychczasowym stanem badań. Listy wymieniane przez Barberiniego z królem i jego sekretarzem Tommaso Talentim wskazują, że malarze przybyli do Rzymu jeszcze za życia poprzedniego protektora Polski, kardynała Pietra Vidoniego (zm. 1681). Barberini od stycznia 1682 do początku 1683 roku wspierał ich edukację, umożliwiając kopiowanie dzieł ze zbiorów własnych i brata Maffea, księcia Palestriny, pośredniczył w kontaktach z architektem specjalizującym się w projektowaniu maszyn i dekoracji teatralnych oraz informował króla o ich postępach. Z listów wynika, że Szymonowicz był starszy od Reisnera, urodzonego ok. 1655 roku, co oznacza, że urodził się nie ok. 1660 roku, jak dotychczas sądzono, lecz dekadę wcześniej. Na uwagę zasługuje wątek obyczajowo-kryminalny dotyczący domniemanej kradzieży dwóch obrazów ze skrzyń powracających do ojczyzny malarzy.

This article examines the intricate relationship between publicity and secrecy in the Warsaw Sejm of the Kingdom of Poland in the context of its sub-imperial status under Russian suzerainty. It focuses chiefly on the three conventions of the body, held in 1820, 1825, and 1830-31. The 1820 Sejm saw significant public engagement, marked by intense debates and the emergence of new political ideas. However, this surge in public interest was met with dissatisfaction by Emperor Alexander I, prompting the imposition of secrecy during the 1825 Sejm. While the 1825 session witnessed resignations among many representatives, certain Polish statesmen advocated for the principle of secrecy. In contrast, during the 1830 Sejm, members sought to leverage secrecy for their own strategic purposes. The November Uprising (1830-31) gave rise to a revolutionary Sejm that embraced publicity, attracting large audiences and sparking public debate. However, this period also saw the rise of extra-parliamentary actors, such as the Patriotic Society and influential periodicals, which questioned the Sejm's legitimacy. This article concludes that in this sub-imperial context both publicity and secrecy had paradoxical effects, fostering a politicization that could either empower or undermine the representative assembly. Consequently, the cases analysed herein challenge the conventional narrative of publicity leading to democratization, and secrecy diminishing political legitimacy of representative assemblies.

This essay explores the role of visual art in Holocaust education through a comparative analysis of two major sculptural works by Nathan Rapoport: the Warsaw Ghetto Uprising Monument (1958) in Poland and The Ghetto Fighters (1951) in Israel. Situating these monuments within the frameworks of cultural memory, postmemory, and Jewish educational theory, the essay examines how each work transmits Holocaust memory across generations. While the Warsaw monument enshrines collective resistance in a heroic civic narrative, the kibbutz sculpture invites intimate reflection grounded in survivor testimony. Drawing on the writings of Langer, Young, Hirsch, Rothberg, and others, the essay argues that these sculptures function not only as memorials but also as active pedagogical tools that foster empathy, ethical awareness, and a continuing sense of responsibility within contemporary Jewish education.

The preservation and documentation of historical monuments in Europe, initiated during the Enlightenment and expanded in Romanticism, saw significant contributions from Poland, particularly in the Kingdom of Poland under Russian rule. Early Polish efforts included Father Ksawery Zubowski’s 1786 private initiative and Tadeusz Czacki’s 1805 project, followed by the official Monumenta regum Poloniae cracoviensia (1822–1827), commissioned by Stanisław Kostka Potocki. A pivotal moment came with the 1826 decree of Nicholas I, implemented in Poland by Grand Duke Constantine in 1827, leading to an initial inventory of ancient castles and monuments. The most comprehensive effort was led by Kazimierz Stronczyński from 1844 to 1855, cataloging monuments across five guberniyas. Stronczyński’s meticulous descriptions, rooted in archival sources, covered castles, churches, and artifacts, introducing modern stylistic terminology and conservation principles. His work, documented in five volumes of descriptions and seven atlases with 420 watercolor illustrations, set a pioneering standard for monument cataloging. Despite initial obscurity, Stronczyński’s contributions, preserved in Warsaw’s University Library, gained recognition in the 20th century, informing conservation efforts like the Wieluń and Piotrków Trybunalski reconstructions, underscoring Poland’s significant role in heritage preservation.

Celem niniejszego artykułu jest prezentacja ostatnich ustaleń dotyczących biografii, związków rodzinnych oraz kariery zawodowej inżyniera wojskowego i architekta Pierre'a Ricauda de Tirregaille'a. Zrekonstruowana biografia Ricauda ukazuje dość typową karierę zawodową francuskiego inżyniera pierwszej połowy XVIII w. Jednakże w niniejszym przypadku wrodzone pragnienie awansu społecznego oraz naukowo-akademickie aspiracje Francuza poprowadziły go od pozycji porucznika inżyniera, budującego fortyfikacje polowe, do pułkownika armii pruskiej, kolekcjonera, historyka, wykładowcy oraz członka elity intelektualnej i akademickiej Berlina czasów Fryderyka II. Życiowe itinerarium wiodące z ojczystej Prowansji poprzez Katalonię, Piemont, Rzeczpospolitą Obojga Narodów aż do Królestwa Pruskiego jest jedocześnie zapisem zawodowej i społecznej kariery inżyniera. Mimo swych ambicji został on niemal całkowicie zapomniany na przeszło dwa stulecia, historiografia zaś wspomina jedynie dwa jego działa: słynny Plan de la Ville Varsovie dedie a S.M. Auguste III Roi de Pologne […] (1762) oraz opracowanie Médailles sur les principaux événémens de L'Empire de Russie, depuis le règne de Pierre le Grand jusqu'à celui de Catherine II, avec des explications historiques (1772).

Książka Bodies and Maps: Early Modern Personifications of the Continents już przez swój tytuł odwołuje się do dwóch odmiennych obszarów poszukiwań badawczych. Pierwsza, niejako semantycznie definiująca książkę część tytułu nawiązuje do dwóch kojarzonych ze sobą rzeczywistości: ludzkiego ciała oraz map, czyli człowieka pojętego jako mikrokosmos, i kartograficznego obrazu świata, będącego makrokosmosem. Podświadomie nawiązując do wykształconej w starożytności zasady immanentnego związku makro-i mikrokosmosu, redaktorki książki wyznaczyły bardzo szerokie spektrum poruszanych zagadnień, jednocześnie nie tracąc z pola widzenia ich tematycznej jedności. W pierwszą część tytułu idealnie wpisują się podtytuły czterech pierwszych części książki. Drugi człon tytułu zawęża wachlarz zagadnień, stanowiąc konieczne dopowiedzenie. Choć poruszane w niektórych artykułach problemy wykraczają poza obszar wczesnej nowożytności, odwołując się do przedstawień starożytnych i średniowiecznych oraz pochodzących z XIX i XX wieku, to jednak główny nacisk został położony na zagadnienie wizualizacji kontynentów w kulturze XVI-XVIII wieku. Druga część tytułu sprawia, że książkę możemy postrzegać jako kontynuację innych wzorcowych pozycji, obejmujących listę opracowań dotyczących przede wszystkim zagadnienia występowania personifikacji kontynentów w sztukach plastycznych, z monografią Sabine Poeschel Studien zur Ikonographie der Erdteile in der Kunst des 16.-18. Jahrhunderts z 1985 r. na czele, po wydaną w 2016 r. The Language of Continent Allegories in Baroque Central Europe (red. Wolfgang Schmale, Marion Romberg i Josef Köstlbauer). W przeciwieństwie do opracowań skupionych na analizie ewolucji ikonografii i zagadnieniach podlegających pod domenę historii sztuki książka Bodies and Maps od samego początku została zaprogramowana jako studium interdyscyplinarne. Należy podkreślić, że wpisując się w serię edytorską "Intersections: Interdisciplinary Studies in Early Modern Culture" stanowi ona kontynuację tomu Personification: Embodying Meaning and Emotion (red. Walter S. Melion i Bartholomeus A. M. Ramakers) z 2016 r.

The issue of implementation of Mehoffer’s projects of paintings in John III Sobieski’s Chapel in the church on the Kahlenberg, 1911–1914, in the light of the preserved archives
St. Joseph’s Church on Kahlenberg, built for Camaldolese monks in 1639, was devastated in July 1683 during the Turkish siege of Vienna. On 12 September, just before the battle, Jan III Sobieski and his son Jacob took part in the Mass celebrated by Marco d’Aviano in the Angels’ Chapel next to the presbytery of the burnt church. In 1905 the church became the property of the Convent of Resurrection. Its first rector, Jakub Kukliński, decided to redecorate the church as the monument of Sobieski’s Victory. The historical Angels’ Chapel was renamed Sobieski’s Chapel. In 1909 Kukliński announced the idea of restoration of the chapel and the Polish Applied Arts Association announced the competition for the mosaics. In July 1909 the contest was announced by the magazine “Architect” and won by Karol Frycz.  In 1911 another competition was organised. This time Józef Mehoffer took part, after explaining the controversy related to the circumstances of the competition announcement. Finally, his project “The Mass of Marco d’Aviano” was approved in July 1912. However, there were several financial and technical obstacles. Moreover, because of the outbreak of World War I, Mehoffer’s project hasn’t been completed. In 1930 authorities of the Order asked Jan Henryk Rosen to create the chapel’s decoration. They explained in the letter to Mehoffer that the cost of his project was too high. Between 1911 and 1914 Mehoffer has performed several works for the chapel: a monumental tempera painting "Joannes Vinces", the image of "Archangel Michael over the battlefield" and the project of the painting "Vision of Innocenti XI before the Battle of Vienna". He has also designed some parts of the chapel’s furnishing.
(tłum. Agata Reichert-Zaczek)
Kwestia realizacji Mehofferowskich projektów dekoracji malarskiej kaplicy Jana III Sobieskiego w kościele na Kahlenbergu, 1911–1914, w świetle zachowanych archiwaliów
Kościół św. Józefa na Kahlenbergu, wzniesiony w roku 1639 dla kamedułów, został zniszczony w czasie tureckiego oblężenia Wiednia, w lipcu 1683 r. 12 września, przed bitwą, w kaplicy Aniołów Stróżów, przyległej do prezbiterium spalonej świątyni, król Jan III Sobieski uczestniczył wraz z synem Jakubem w historycznej mszy św., odprawionej przez kapucyna Marca d’Aviano. W roku 1905 kościół św. Józefa na Kahlenbergu stał się własnością zakonu Zmartwychwstańców. Jego pierwszy rektor ks. Jakub Kukliński postanowił świątynię odnowić i uczynić z niej, przede wszystkim zaś z historycznej kaplicy Aniołów Stróżów, przemianowanej na kaplicę Sobieskiego, swoisty pomnik, dedykowany wiedeńskiemu zwycięstwu. W 1909 r. ks. Kukliński ogłosił pomysł restauracji kaplicy i ozdobienia jej mozaikową dekoracją, Zyskał akceptację Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana, które w lecie 1909 r. ogłosiło na łamach czasopisma „Architekt” konkurs na dekorację kaplicy; wzięli w nim udział wyłącznie artyści polscy, jego zaś zwycięzcą został Karol Frycz. W 1911r. rozpisano konkurs kolejny; po wyjaśnieniu kontrowersji związanych z okolicznościami jego ogłoszenia, wziął w nim udział Józef Mehoffer. W lipcu 1912 r., do realizacji został zatwierdzony jego projekt "Msza polowa Marca d’Aviano". Pojawiające się przeszkody techniczne i finansowe, następnie zaś wybuch I wojny światowej uniemożliwiały ustawicznie realizację projektu. W 1930 r. władze zakonu wykonanie dekoracji zleciły ostatecznie Janowi Henrykowi Rosenowi; w liście do Mehoffera koszty wykonania jego projektu określiły jako za wysokie. W ramach prac związanych z tym przedsięwzięciem, w latach 1911–1914, Mehoffer wykonał monumentalny obraz w technice tempery "Joannes Vinces", projekt kompozycji przedstawiającej wizję Innocentego XI przed bitwą pod Wiedniem i kompozycji z archaniołem Michałem nad pobojowiskiem. Zaprojektował też niektóre elementy wyposażenia kaplicy.

Church inventories recorded in the early modern period have for many years constituted the fundamental source for all research on the history and art of the church and monastery of the Holy Trinity in Kraków. Preserved in the Archives of the Polish Province of Dominicans in Kraków is a set of inventories of the movable property within the convent from the seventeenth and eighteenth centuries. The old Polish inventories of movable assets are important sources for the research into the convent’s history and its material and artistic culture, and they provide us with a number of valuable, often unknown pieces of source information on art in the milieu of the Kraków Dominicans.