Peter L Berger

Alman filozof, sosyolog ve antropolog olan Arnold Gehlen’in ana argümanı, her ne kadar duymayı arzu etmediğimiz türden bir ifade olsa da insanın temel olarak eksik bir varlık olduğu şeklindedir. İnsanı bu şekilde açıklayan ve tanımlayan Arnold Gehlen, insanın bu eksikliğini kapatabilecek güce sahip olduğunu, bunu da ancak kültür bakımından gelişim sağlayarak başarabileceğini iddia etmektedir.

Gehlen, “insan nedir?” sorusundan yola çıkarak yapmış olduğu açıklama ve tanımlama girişiminde ilk olarak morfolojik açıdan insanı ele almaktadır. Ona göre insan, doğadaki diğer canlılara kıyasla oldukça güçsüz, savunmasız ve donanımsız bir canlı konumundadır. Dolayısıyla Gehlen insanın söz konusu eksik yapısını ontogenetik düzeyde incelemeye almaktadır. İnsan, bu eksik yapısından dolayı gelişim gösterebilmek ve çok daha önemlisi kendini yaşar kılabilmek için belirli birtakım gereksinimlere ihtiyaç duymaktadır. Bu gereksinimlerin başında da kültür gelmektedir. Kültür, insanın mevcut doğa durumundaki eksiklerini gidererek onu geliştirecek olan yegâne güç konumundadır. Çünkü Gehlen’e göre yalnızca alet edevat üretmek ve kullanmak değil, aynı zamanda diğer insanlarla birliktelik oluşturmak ve iş birliği yapmak da kültürün bir parçası, hem de oldukça önemli bir parçası konumundadır. Bundan ötürü Gehlen, insanın doğası gereği sahip olduğu kısıtlamaları ve eksiklikleri kültür bakımından gelişim göstererek geliştirebileceğini ve bunların yaratmış olduğu dezavantajları ekarte edebileceğini, kültür olmaksızın insan diye bir canlıdan söz edemeyeceğimizi öne sürmektedir.

Bu kapsamda çalışmada Gehlen’in insanı açıklama ve tanımlama girişi onun felsefi antropoloji anlayışından hareketle değerlendirmeye alınacaktır. Onun insanı bir yandan biyolojik olarak eksik diğer yandan da zekâ bakımından gelişmiş bir canlı olmasından hareketle doğadaki durumu ve gelişimi incelemeye alınacak, ortaya koymuş olduğu teoriden hareketle insana yönelik sorgulaması analiz edilecektir.

Kendi iç-gerçekliğimiz yani iç-dünyamız deneyimlerle elde ettiğimiz manevi zenginliklerin meydana getirdiği soyut bir evrendir. Benliğimizin bu katmanı duyularımızın edindiği verilerle oluşan, akıl yürütmelerimizle seviyesini ve derinliğini belirlediğimiz bir sanat atölyesi gibidir. Bu katman, kendi irademizin içinde barındırdığı genetik mirasın niteliğine ve çevresel etkenlerin mahiyetine göre bir dünya ve gerçeklik yaratır.
Our inner-reality, our inner-world, is an abstract universe made up of the spiritual riches we acquire through experience. This layer of our self is like an art workshop that is formed by the data acquired by our senses and whose level and depth we determine with our reasoning. This layer creates a world and reality according to the nature of the genetic heritage that our will contains and the nature of environmental factors.

Zaman, düşünce tarihinde üzerinde çokça tartışılmış ve muhtelif tanımlamaları yapılmış bir kavramdır. Bu makale de zamanın tanımlamasından ziyade onun üzerinde özellikle an kavramı merkezli bir düşünce etkinliği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bilhassa zaman ve an kavramları arasındaki farka değinilmiştir. Zamanın hareketin olduğu yerde var olduğunu, anın ise hem hareketin hem de durağanlığın olduğu her yerde karşımıza çıktığını belirterek zamanın akışkan hayatı ölçülebilir kılma çabasında var oluşuyla, anın ise bu akışkanlığın her safhasında var olduğuna temas edilmiştir. Aynı zamanda anın varoluş ile mütemadiyen yan yana olduğu, algılanışının ise bireylerin tecrübeleriyle zuhur ettiği görüşü ortaya konulmuştur.

Evren ve varlık, birbirinden ayrı düşünülemeyecek kadar iç içe geçmiş bir bütünü simgeler. Her ikisi de varoluşun temel taşları olup biri olmadan diğeri anlamını yitirir. Evrenin oluşum sürecinde insanın doğrudan bir etkisi olmamıştır; lakin, evrenin bu denli önemli görülmesi ve varoluşunun tartışılması hususunda insan aklının rolü büyüktür. Varlık olmasaydı, evren yalnızca var olmuş, ancak adı konulmamış bir olay olarak kalırdı. Dolayısıyla, evrenin varlığını olağan dışı bir kişiye ya da bir imgeye dayandırmak olanaksızdır; çünkü fiziksel olarak var olmayan düşsel bir varlığı, fiziki gerçekliklere bağlamak mantıksal bir çelişkidir.

Soziale Gerechtigkeit, so John Rawls, besteht allein in einer gerechten gesellschaftlichen Grundstruktur. Gerechte Institutionen sind die wesentliche Voraussetzung für eine gerechte Gesellschaft. Einzelpersonen sind lediglich verpflichtet, diese Institutionen zu erhalten und ihre Vorschriften zu befolgen. Gerald A. Cohen hat dies als unzureichend kritisiert: Gefordert sei zusätzlich ein egalitäres Ethos der Bürger.
Johannes Wirtz verteidigt Rawls’ Theorie gegen die Kritik von Cohen. Er legt dar, dass und inwiefern Rawls’ Fokus auf die grundlegenden Institutionen berechtigt ist und präzisiert dessen vage und vielfach kritisierte Definition derselben. Anstelle eines egalitären Ethos argumentiert das Buch sodann für die institutionelle Förderung eines liberalen Ethos. Damit leistet es sowohl einen Beitrag zur Rawls-Rezeption als auch zu der – angesichts vielfacher Krisen dringend gebotenen – Diskussion um den Wert sozialer Gerechtigkeit.

The literature that discusses the secularization paradigm is extensive. However, we still know little about revisionist accounts of secularization theory utilized as a proxy for theological projects. Through close reading, I zoom in on two prominent scholars of religious studies and beyond, Peter L. Berger and Charles Taylor, who represent stellar examples of the religiously grounded critique of the secularization paradigm. Berger and Taylor attempted to reconcile contemporary social theory and theology by injecting constitutive theological notions into their alternative constructions of the secular and religious to reclaim the relevance of Christianity in the present. My central proposition is that the gist of their empirical and normative rebuttal of secularization hinges not on sociological or genealogical explanations but on theologically anchored claims. The conceptual comparison of Berger and Taylor's revisionist works, well-established in the canon of religious studies, reveals parallel strategies and three mutually intertwined theological assertions set to fracture the secularization paradigm: two-tiered ontology, the notion of personhood, and reconceptualization of religion.

Din sosyolojisi, dinin toplumla olan ilişkisini ve bu ilişkinin zaman içerisindeki dönüşümlerini, toplumsal bağlamları içerisinde bilimsel olarak inceleyen bir disiplindir. Bu disiplin, toplumsal gerçekliğin karmaşık yapısını göz önünde bulundurarak, dini fenomenlerin yalnızca bireysel inanç ve uygulamalardan ibaret olmadığını, aynı zamanda toplumsal yapılarla, kültürel değerlerle ve tarihsel süreçlerle derin bağlar içinde olduğunu vurgular. Din sosyolojisinin temel yaklaşımı, dinin toplum üzerindeki etkilerini ve toplumun da din üzerindeki dönüştürücü gücünü karşılıklı bir ilişki içinde anlamaya çalışmaktır. Bu bağlamda, dinin toplumsal yaşamın merkezinde ya da periferisinde yer alması, toplumun genel yapısı üzerinde önemli sonuçlar doğurur. Örneğin, Durkheim (1912)'ın kutsal-profane ayrımı üzerinden ifade ettiği gibi, din, toplumun ortak değerlerini ve ahlaki ilkelerini sembolik bir düzeyde ifade ederek toplumsal bütünleşmeyi ve dayanışmayı güçlendiren bir işlev üstlenir. Bu çalışma, din sosyolojisinin temel teorik perspektiflerinden hareketle, dini anlatıların modern ve postmodern dönemlerde yaşadığı dönüşümü metafor kavramı ekseninde derinlemesine analiz etmeyi amaçlamaktadır. Dini anlatılar, tarih boyunca insanların manevi ve varoluşsal sorgulamalarına cevap vermeye çalışan ve toplumların ortak anlam dünyalarını şekillendiren önemli araçlar olmuştur. Ancak modernleşme süreciyle birlikte ortaya çıkan rasyonelleşme, sekülerleşme ve bireyselleşme eğilimleri, geleneksel dini anlatıların ve literal anlamlandırmaların sorgulanmasını beraberinde getirmiştir. Bu noktada, Weber'in (1905) büyüsüzleşme (disenchantment) kavramı, modern toplumlarda dini anlatıların literal yorumlarının zayıfladığına ve metaforik ve sembolik yaklaşımların ön plana çıktığına işaret eder. Bu süreçte, din dilinin metaforik yorumlamalara açılması, kutsal metinlerin ve dini sembollerin anlamlarının yeniden tanımlanmasına ve farklı toplumsal bağlamlarda yeniden üretilmesine olanak sağlamıştır.

H. P. Lovecraft (1890–1937) stands as a pivotal figure in twentieth-century speculative fiction, renowned for his distinctive synthesis of cosmic horror, philosophical pessimism, and an intricate mythopoeic vision. This paper interrogates Lovecraft's literary legacy through an academic lens, situating his work within the broader frameworks of modernism, Gothic traditions, and existential philosophy. Central to Lovecraft's oeuvre is the articulation of *cosmic indifference*—a worldview wherein humanity occupies a negligible position within an unfathomable universe, a theme that subverts anthropocentric narratives and destabilizes conventional Gothic motifs. His creation of the "Cthulhu Mythos" operates as both a fictional pantheon and a critique of mankind's epistemic limitations, reflecting deep anxieties surrounding science, modernity, and the fragility of reason. This study further explores Lovecraft's stylistic choices—his baroque diction, non-Euclidean spatiality, and fragmented narrators—as mechanisms that amplify existential dread and epistemological rupture. While acknowledging the problematic racial ideologies embedded within his texts, the paper also examines how these ideologies intersect with his thematic concerns of otherness and alienation. Ultimately, Lovecraft's complex legacy endures not merely through his influence on horror and science fiction but through his profound engagement with the philosophical abyss, challenging readers to confront the limits of human significance in an indifferent cosmos.

Zaman, düşünce tarihinde üzerinde çokça tartışılmış ve muhtelif tanımlamaları yapılmış bir kavramdır. Bu makale de zamanın tanımlamasından ziyade onun üzerinde özellikle an kavramı merkezli bir düşünce etkinliği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bilhassa zaman ve an kavramları arasındaki farka değinilmiştir. Zamanın hareketin olduğu yerde var olduğunu, anın ise hem hareketin hem de durağanlığın olduğu her yerde karşımıza çıktığını belirterek zamanın akışkan hayatı ölçülebilir kılma çabasında var oluşuyla, anın ise bu akışkanlığın her safhasında var olduğuna temas edilmiştir. Aynı zamanda anın varoluş ile mütemadiyen yan yana olduğu, algılanışının ise bireylerin tecrübeleriyle zuhur ettiği görüşü ortaya konulmuştur.

Sosyolojinin disipliner kimliği sosyal sorun başlığı altında ele alınan konularla çerçevesinde şekillenmiş, sosyologların bu sorunların nedenini kavraması ve ortadan kaldırılmaları yönünde çözüm önerisi sunmaları beklenmiştir. Öte yandan, sosyal sorun olarak görülen durumlar ve davranışlar başka disiplinlerin uzmanlık alanlarının konusu haline gelmiş, sosyal sorunları bütüncül olarak ele almayı hedefleyen sosyal sorunlar sosyolojisi bu süreçte kendisini konumlandırmakta zorlanmıştır. ABD sosyolojisi içerisinde gelişen alan öncelikle yapısal-işlevselciliğin etkisi altında gelişmiştir. Fenomenoloji ve etnometodolojinin etkisi ile birlikte önce etiketleme kuramı, ardından daha bütünlüklü bir program olma iddiasındaki inşacı sosyal sorunlar sosyolojisi ortaya çıkmıştır. Sosyal sorunlara yönelik bir sosyolojik kuramın bu sorunların çözümüne katkıda bulunması önem arz etmektedir. Öte yandan inşacılığın temel kabulleri bu yaklaşımı sosyologların üzerinde çalıştıkları sosyal sorunların oluşum ve gelişiminde etken olması ihtimaline karşı hassas kılmıştır. Bu çalışmanın amacı, bu hassasiyetin inşacılığın sosyal sorunların çözümünde kullanılabilecek bilgi üretmesine engel oluşturup oluşturmadığına yönelik bir değerlendirme yapmaktır.

First Paragraph: The passing away of Professor Peter L. Berger on June 27 is a great loss for the world of social sciences. Berger built his name and reputation in the academic sphere, primarily thanks to his analyses on place and the role of religion in the modern world. Indeed, his horizon was far beyond the mentioned analyses. Berger first prepared for life through studies of theology with the ambition of becoming a Lutheran priest. However, the coincidences that led to his arrival in the United States as an Austrian migrant played a part in his academic career. His intention was to build on his foundation in theology, but instead he studied sociology. Therefore, he defined himself as an “accidental sociologist” in his memoir Adventures of an Accidental Sociologist (2011).

I’m going to talk about my writing about places and the entities in them; rivers, goblins, metals, and others. Because pretty much everything I do now – writing, performing, living, teaching – starts from a ‘being there’ with these places. So, rather than just talk about the books I have written recently – the three Gothic novellas in ‘The Silversnake Project’, my co-written novel ‘Bonelines’,  and my book about weird TV and movies, ‘Albion’s Eco-Eerie’ – I want to spend some time, while I am here with you, thinking about where these books came from, and where they may be going to. Because you can read the books when I’m not here.

En su obra, Berger y Luckmann afirman que los sujetos crean la sociedad y que esta, a su vez, crea a los sujetos. Para ellos, la realidad se construye a partir de la interacción entre el ámbito individual y el social, y que es susceptible de ser modificada y recreada por los hombres.

Vniea edición en castellano autorizada por Doubleday & Company Inc. , Garden City, Nueva York, y debidamente protegida en todos los países. Queda hecho el depósito que previene la ley n'' 11.723. © Thdos los derechos de la edición en castellano reservados por Amorrortu editores S. A., Paraguay 1225, 7" piso (1057) Buenos Aires. www.emorrortueditorea.corn La reproducción total o parcial de este libro en forma idéntica o modificada por cualquier medio mecánico o electrónico, incluyendo fotocopia, grabación o cualquier sistema de almacenamiento y recuperación de información, no autorizada por los editores, viola derechos reservados. Cualquier utilización debe ser previamente solicitada.

Felsefe tarihinde önemli sorunların başında ben düşüncesinin nasıl olduğu sorunu gelmektedir. Bu sorun özellikle Descartes'ın cogito kavramıyla daha da öne çıkmıştır. Kant'ın yaklaşımı sözkonusu soruna farklı bir yaklaşım getirmesi açısından önemlidir. Onun anlayışında Benlik apperception/tamalgı kavramıyla ilgili hale getirilir. Sözkonusu yaklaşımda tamalgı zaman formuyla işbirliği yapmaktadır. İşte bu yazıda Kant'taki anlayıştan hareket ederek benin mekânın zaman olduğu iddia edilmektedir.

The issue of the future of religion in the modern world is at the center of sociological debates. Although there is a widespread belief that religion is faced with important changes in terms of its institutional structure, scope of activity and its practical counterpart in social life in modern times, there are different perspectives on the nature of this change and its future direction. French sociologist Daniéle Hervieu-Léger is a researcher who made important contributions to this intellectual ground, which has become widespread as “secularization debates” in the literature and mostly developed within the framework of the discipline of sociology of religion. Hervieu-Léger, who is frequently cited in the international literature for bringing new definitions to religion and religiosity in the triangle of tradition, generation and memory, and for bringing a different horizon to the secularization discussions through these analyses, has not been made the focus of extensive research in the Turkish sociological literature. Focusing on the research question on which foundations Hervieu-Léger’s sociology is built and what position she takes in secularization debates, this article aims to draw an intellectual portrait of Hervieu-Léger as a sociologist of religion. In this article, in which Hervieu-Léger was made the subject of a study for the first time in the Turkish sociological literature, besides her own studies, the works evaluating her thoughts from positive and negative aspects were also examined by the literature review method. It was concluded that Hervieu-Léger sociology could offer a new perspective to the secularization debates in Turkey in the context of both the concepts she focused on and the analyses she made.

The sociology, which aims to understand the human and society, is a discipline that makes easier to understand new situation and the process which people have to face in the modern age. Many components accepted as “taken for granted” in the traditional period are investigated with the experiences of modernization and secularization. The choices are given importance in religious understandings and a pluralist understanding of world emerged. Whereas the founder sociologists think that the religion will disappear in the modern period, it hasn’t come true and the sociology of religion, as a junction point with religion and sociology, began to enhance its importance in the modern age. In his university years and first academic career, Berger aimed to be a well‐known Lutheran theologian; but in the next years he directed his studies to the field of sociology of religion. Peter Berger is one of the most important sociologists of religion with his intellectual transformation and tens of books. In this paper, we’ll try to trace the places he grew in, his school years, intellectual sources / persons he benefited and his academic adventure. So, in this paper we purpose to present his intellectual portrait in the light of his biography and main arguments.

"Taking a cue from one of the most (in)famous postmodern thinkers, Friedrich Nietzsche, the essays in this book put forth “experiments” in thought rather than arguments for fixed conclusions. Blum brings John Howard Yoder to the same table with Nietzsche, Michel Foucault, and Jacques Derrida, and provides a provocative glimpse of what the resulting conversation might look like.

As Anne Lamott and others have recently insisted, faith is not the opposite of doubt, but of certainty. Blum’s essays explore some of our commonly held ways of talking about knowledge, meaning, commitment, and action. He suggests that some postmodern theoretical work, often dismissed or assumed to be anti-Christian, is well worth bringing into contemporary Anabaptist-Mennonite conversations about discipleship and corporate life."

Son yıllarda bilişsel sosyolojinin öne çıkmasıyla birlikte, gittikçe daha fazla araştırmacı, insan bilişinin kültürel kökleri ve kültürün eylemi motive ettiği bilişsel mekanizmalar üzerinde çalışmaktadır. Bu yönelimin bir neticesi olarak sosyal bilişsel gerçeklikle ilişkilendirilen, yorumlayıcı kültürel analiz yaklaşımlarına dair literatür hızla gelişti. Bilişsel sosyolojinin kültürel geleneği, insan bilincinin kültürel gruplara ve tarihsel akışa göre nasıl değiştiği ile ilgilidir. Bu teoriye göre, bir aktör, özneler arası dünyaya girerken, aynı zamanda bilişsel olarak da sosyalleşir ve nesnelere başkalarıyla ortak anlam verir. Birey, bir yandan kültürel bilişselliği deneyimlerken, diğer yandan, kasıtlı failler olarak anladığı "öteki" insanları, sosyal gerçekliğin optiğinden görür. Kişisel ve toplumsal benliğini bu şekilde inşa eden aktör, ileriki aşamada, dünyadaki düşünce toplulukları ile iletişimsel eyleme geçerek, sosyal ve kültürel kimliğini test eder. Bu çalışmada, eylemi etkileyen kültürel mekanizmaların ampirik incelemesine girmeyeceğiz. Bilişsel sosyal gerçekliğin gündelik yaşamda konsept kullanımını ortaya çıkartan gerçeklik biyografisini ele almaya çalışacağız. Ayrıca, yeniden üretimi, düşünümsel mekanizmaya dönüştürecek şekilde, daha fazla iletinin bilişsel kapasiteye ulaşmasına neden olan gerçekliğin sosyal pozisyonunu etraflıca inceleyeceğiz. Bunun için de kültür sosyolojisinin tarihsel anlatımından çok, modern bilişsel sosyolojiye veri sağlayan sosyal bilişsel sürecin ana noktalarına özet olarak değineceğiz. İnsan bilişinin kültürel kökleri bilişsel farklılıkları bir ölçüde açıklar. Günümüzün işlevsel gerçekliğini biçimleyen Batı bilincinin arkasında başka bir deneyimsel farkındalık olduğu aşikardır. Gecikmiş modernitede, sosyal gerçekliği oluşturan fenomenlerin mekanizmaları, gündelik yaşamda farklı bağlamsal durumlara atıfta bulunduğu için, eylemliliğin düşünümsel neticesi, bilişselliğin standart zamanında sapmalara neden olur. Bilişsel deneyimin karakterine odaklandığımız bu makalede, bilişsel gerçekliğin asimetrik konumlanışını esas alarak, özellikle gecikmiş modern toplumlarda, farklı bir eleştirel gerçeklik açıklamasının bireysel ve toplumsal zorunluluk haline geldiğini savunacağız.

This monograph is devoted to debates about the place of religion in modern society  that have taken place among sociologists and social theorists since the end of the nineteenth century. The author focuses on the history of secularization theory, which for many years dominated the sociology of religion and proclaimed the incompatibility of religion and modern society.  According to this thesis, religion is doomed to an inevitable loss of its social significance. The book details the ideas of key secularization theorists, including Talcott Parsons, Peter Berger, Bryan Wilson, Thomas Luckmann, and David Martin. It also analyzes the principles on which secularization theory was built and the criticism it has been subjected to since the late 1970s. It then surveys attempts to update the theory in the 1980s and 1990s and the reasons for the crisis of secularization theory and its gradual decline in the early 2000s. The theory of secularization developed in Soviet sociology is considered separately. This volume will be useful  for researchers, students studying social theory and the sociology of religion, and all those interested in contemporary religious processes.

Монография посвящена истории дискуссий о месте религии в современном обществе, которые шли в социологии и социальной теории начиная с конца XIX века. В центре внимания автора — история теории секуляризации, долгое время доминировавшей в социологии религии и провозглашавшей тезис о несовместимости современного общества и религии. Согласно этому тезису, религия обречена на неизбежную утрату своей социальной значимости. В книге детально разбираются идеи ключевых теоретиков секуляризации — Толкотта Парсонса, Питера Бергера, Брайана Уилсона, Томаса Лукмана, Дэвида Мартина и др. Анализируются принципы, на которых выстраивалась данная теория, и критика, которой она подвергалась начиная с конца 1970-х годов. Обсуждаются попытки обновления теории в 80-х — 90-х годах ХХ века. Суммируются причины, которые привели к кризису данной теории и ее постепенному умиранию в начале 2000-х. Отдельно рассматривается теория секуляризации, развивавшаяся в советской социологии.

Anlam-değer ekseninde var olanlar üzerinde yeni bir varlık ve gerçeklik inşa etme vasfına sahip tek varlık olarak insan, tarihin içine düştüğü andan itibaren ilk kurduğu büyük anlatı dairesi olan mitsel-dinsel anlatılardan beri kendini belli bir ereğe sahip kılmıştır. Bu noktada mitsel-dinsel düşüncenin büyük anlatısı, kutsalı merkeze alarak yaratılış-son/eskatoloji anlatısı kapsamında varoluş sürecini, geleneksel evren tasavvurunda kainat ve insan ölçeğinde kaos-kozmos ve eşik kavramlarıyla temel normlarını belirlemiştir. Kaos-kozmos ve eşik kavramlarının esas noktalar olması, birbirlerinden ve aynı zamanda geleneksel evren tasavvuruna sahip insanların zihinsel yapısından ayrı düşünülemez. Yunus Emre de sözü edilen evren tasavvurunun hâkim olduğu bir dönemde yaşadığı için onun deyişlerinde de kaos-kozmos ve eşik kavramlarının özellikle dünya algısında temel oluşturduğu görülmektedir. Dünya algısının, Yunus Emre"nin seyr u sülûkuna bağlı olarak değişmesi yine kaydedilen temel kavramların semantiğine pararlel şekilde tasavvufi ıstılahta da ifadesini bulmuştur. Böylece Yunus Emre"de dünya algısı öncelikle kaos-kozmos ve eşik döngüsünü anlam-değer ekseninde takip eder. Denilebilir ki mitsel-dinsel düşüncenin kurduğu temel zihinsel kodlar, dini düşüncenin bir başka uzantısı olan tasavvufi düşünce içinde de kaos-kozmos ve eşik üçgeniyle devam etmiş, Yunus Emre de temel zihinsel kodları mensubu olduğu tasavvufi düşünce içinde kullanagelmiştir. Bu çalışmanın amacı da mitsel-dinsel düşüncenin temel zihinsel koordinatlarının tasavvufi düşünce içinde kaos-kozmos-eşik bağlamındaki sürekliliğini Yunus Emre"nin şiirleri bağlamında takip etmeye çalışmaktır.

Şirin Dadas/Mira Becker-Sawatzky, "Fokus Modi – Auftakt", in: Logbuch Wissensgeschichte, hg. v. Becker-Sawatzky, Mira / Wächter, Katrin / Wendt, Helge / Dadaş, Şirin / Eusterschulte, Anne / Hasselmann, Kristiane / James Johnston, Andrew / Quenstedt, Falk / Reufer, Claudia / Trauer, Hanna Zoe / Vogel, Christian, Wiesbaden 2024.

This introduction to major ethical theories in the West and in India and China is an introductory textbook. Philosophers discussed include Plato, Aristotle, Epicurus, St. Augustine, St. Thomas Aquinas, Butler, Hume, Kant,  Mill, and early Buddhist ethics, Chinese Confucian and Taoist ethics.

SANTRAUKA. Šio straipsnio tikslas – ištirti, kaip religija reiškiasi modernioje visuomenėje. Siekdama minėto tikslo, autorė pasitelkia religijos sociologijos klasikų Roberto Bellaho, Thomaso Luckmanno ir šiuolaikinių religijos sociologų Steve’o Bruce’o, Paulo Heelaso, Grace Davie, Ronaldo Ingleharto ir Zygmunto Baumano darbų apie tradicinės ir moderniosios religijos skirtį analizę. Remdamasi šių religijos sociologų darbų analize, autorė aptaria moderniosios religijos formavimosi prielaidas, jos raišką ir ypatumus evoliuciniu požiūriu, lygindama šią religijos formą su tradicine religija. Atlikta religijos sociologų darbų apie moderniąją religiją analizė leidžia sukurti teorinį idealiųjų tradicinės ir moderniosios religijos tipų modelį, kuris galėtų būti taikomas empiriniuose šiuolaikinio religingumo tyrimuose.

In this particular work, a tightrope and as accurate as possible rendering
of the relationship between the "person and freedom" and freedom as
our obligation and attitude towards the Other is attempted. The concept
of freedom, in essence, is undoubtedly and inescapably intertwined
with the authenticity of the person and, in particular, with the deeper
meaning of human destiny and existence. In this sense, Dostoyevsky
focuses in his work on the dual phenomenon of freedom, that is, on the
function of man between internal and external freedom, as well as on
the individual responsibility of each subject, towards society and the
Other. Subsequently, an in-depth theological and existential analysis
and interpretation of the "person" is presented, which is based on the
work of the Metropolitan of Pergamos, Ioannis Zizioulas, who recently
passed away/fallen asleep, as well as the meaning of the content of the
concept of "person" in modern theological anthropology. Finally, the
interweaving of theology and literature is attempted through the active
and analytical presentation of the "person" and "freedom".

Dinsel inanış, ideoloji, hareket ve kurumların toplumsal/siyasal yapı ve süreçlerle girdiği yeni ilişkiler, son yıllarda gerek uluslararası düzeyde gerekse Türkiye'de akademik yazının başlıca tartışma başlıklarından biridir. Genelde klasik modernleşmeci sekülerleşme paradigmasının dönüşümü ve hatta "iflası" iddiaları, dinin özel alan sınırlarını aşarak kamusal alanda artan bir görünürlük ve etkinlik kazanması, uluslararası terörizm ve dinsel köktencilik ilişkisi gibi konulara odaklanan mevcut külliyatta, tüm yazınsal ürün enflasyonuna rağmen önemli boşluklardan bahsedilebilir. Bu boşluklardan biri de, dini sosyal bilimsel bir araştırma nesnesine dönüştürürken kullanılan kavramsal ve yöntemsel yaklaşımlara yönelik eleştirel çalışmaların sınırlılığı. Russell T. McCutcheon, Toronto Üniversitesi'nde tamamladığı doktora tezini temel alan kitabında tam da bu meseleyi ele almaktadır. Kitap, iki ana izlek üzerinden ilerler: Öncelikle, "dinin kendisini değil, din üzerine sosyal bilimsel söylemi" çalışmanın verisi olarak belirlediği söyleyerek, "dinin [özellikle Kuzey Amerika akademisinde, y.n.] bir söylemsel nesne olarak kavramsallaştırılışı ve inşası"nı yöntemsel ve kuramsal bir incelemeye tabi tutar. Kendi tabiriyle, din teorilerinin meta-teorisini yapar (s. 6-7). Buna paralel olarak, söz konusu inşayı özellikle İkinci Dünya Savaşı ertesi ortaya çıkan jeopolitik ve ideolojik bağlamın içine yerleştirerek, yürüttüğü tartışmayı siyasal-tarihsel bir analizle bütünleştirmeye çalışır. McCutcheon incelemesine kendi kuramsal ve yöntemsel yönelimini detaylandırarak başlar. Yazarın temel kuramsal çerçevesi sosyal inşacılığa dayanır. Din kavramının da zamandan ve mekândan özerk, evrensel kavramsal sınırlara ve kullanımlara sahip olmadığını, aksine diğer dilsel araçlar ve araştırma

Author 1 (%70)-Author 2 (%30) Data Curation (CRediT 2) Author 1 (%70)-Author 2 (%30) Investigation-Analysis-Validation (CRediT 3-4-6-11) Author 1 (%60)-Author 2 (%40) Writing (CRediT 12-13) Author 1 (%80)-Author 2 (%20) Writing-Review & Editing (CRediT 14) Author 1 (%90)-Author 2 (%10) Funding No funds, grants, or other support was received. S. Development Goals-License CC BY-NC 4.0 Debates on Secularization in the Example of Peter Berger: Impacts and Intellectual Change • 83

Straipsnyje analizuojama sekuliarizacijos apibrëþties problema, jos átaka pasaulëþiûrai; svarstomas sekuliarizacijos procesø poveikis religijos atgimimui. Teigiant, kad sekuliarizacijos samprata yra susijusi su religijos apibrëþimu, siekiama parodyti, jog pernelyg platus religijos apibrëþimas lemia tai, kad religija gali bûti pradëtos laikyti ávairios ideologijos. Þvelgiant á sekuliarizacijà kaip vienà svarbiausiø religinës dinamikos bruoþø, galima pastebëti, kad tai nëra vienakryptis procesas, vedantis á religijos iðnykimà, prieðingai-sekuliarizacija skatina naujø religijø atsiradimà ar senøjø transformacijà. Pagrindiniai þodþiai: sekuliarizacija, religija, sekuliari pasaulëþiûra, ideologija. SECULARIZATION AND THE FUTURE OF RELIGION Aistë Bukevièiûtë S u m m a r y religions. If we consider secularisation as one of the main features of religious dynamics, it is obvious that rather than being a one-way process leading to the vanishing of religion, it is one that encourages the rise of new religions or else the transformation of old ones.

Straipsnyje analizuojama sekuliarizacijos apibrėžties problema, jos įtaka pasaulėžiūrai; svarstomas sekuliarizacijos procesų poveikis religijos atgimimui. Teigiant, kad sekuliarizacijos samprata yra susijusi su religijos apibrėžimu, siekiama parodyti, jog pernelyg platus religijos apibrėžimas lemia tai, kad religija gali būti pradėtos laikyti įvairios ideologijos. Žvelgiant į sekuliarizaciją kaip vieną svarbiausių religinės dinamikos bruožų, galima pastebėti, kad tai nėra vienakryptis procesas, vedantis į religijos isnykimą, priesingai – sekuliarizacija skatina naujų religijų atsiradimą ar senųjų transformaciją. Pagrindiniai žodžiai: sekuliarizacija, religija, sekuliari pasaulėžiūra, ideologija. Secularization and the Future of Religion  Aistė Bukeviciūtė Summary The article analyses the problem of the definition of secularisation and its impact on our worldview. The influence of the processes of secularisation on the revival of religion is discussed. While proposing that the concep...

Sosyolojinin teorik temellerine ilişkin tartışmaların odağını oluşturan 'toplum nasıl anlaşılabilir' sorusu çeşitli açıklama çabalarını da beraberinde getirmiştir. Metateorik düzeyde gerçekleştirilen tartışmalarda, toplumun durağan ve değişen yanlarıyla, makro ve mikro boyuttaki gerçekliği arasındaki ilişkinin niteliği toplumu anlamada izlenecek yolu belirlemiştir. Toplumun anlaşılması sorunu, sosyolojinin varlık nedenlerine ilişkin bir sorgulamadır. Toplumsal yapı mı sadece incelenmelidir yoksa bireyin de içinde bulunduğu bir bakış açısı mı geliştirilmelidir? Bu ve benzeri sorular sosyolojide farklı kuramsal yaklaşımlara temel oluşturmuştur. Teorik düzeyde, yapısalcılıktan etnometodolojiye kadar bir çok teorinin beslendiği dilemma budur. Bu çerçevede, toplumun hem makro hem de mikro boyutu arasında bir köprü kurmaya çalışan Peter L. Berger ve Thomas Luckmann toplumu, bu iki gerçeklik arasında sürekli oluş halindeki bir üst-gerçeklik olarak tasavvur eder. Çalışmamızda Berger ve Luckmann'ın 'Gerçekliğin Sosyal İnşası' kuramlarını oluştururken kimlerden etkilendikleri incelenmiş, bu kuramın temel bileşenleri ve eksiklikleri çeşitli yönleriyle tartışılmıştır.

'a göre benlik, ne salt zihinden ibarettir, ne de ontolojik çatallaşmayı içerir. O, bunun yerine sadece analitik bir ayrım olarak benliği (self) özne benlik (I) ve nesne benlik (me) olarak ifade eder. Ancak ne özne benliği nesne benlik olmaksızın, ne de nesne benliği özne benlik olmaksızın düşünebiliriz. Özne benlik, doğrudan deneyimlerimizde kendisini göstermez, eylemin gerçekleşmesinden sonra biliş alanına girer. O, hafızamızda ve geçmişimiz olarak görülür. Nesne benlik ise dış dünyadan edindiğimiz kabulleri, davranışları ve normları içselleştirmek suretiyle deneyimde görülen benliktir. Ahlak bu benlikler arasındaki bağlantıların ve bir bütün olarak benlikle "öteki" arasındaki bağlantıların farkındalığına dayalı olarak açıklanmalıdır. Bu açıdan hem benlik hem de ahlak kökeni itibarıyla toplumsaldır. Yazımız Mead'da ahlakın temelinin ne salt birey, ne de salt toplum olduğunu ancak herhangi bir üst akıl ya da metafiziksel referans olmaksızın bu iki unsurun da içinde bulunduğu bir ağlar sistemi olduğunu göstermeyi amaçlamaktadır.

'a göre benlik, ne salt zihinden ibarettir, ne de ontolojik çatallaşmayı içerir. O, bunun yerine sadece analitik bir ayrım olarak benliği (self) özne benlik (I) ve nesne benlik (me) olarak ifade eder. Ancak ne özne benliği nesne benlik olmaksızın, ne de nesne benliği özne benlik olmaksızın düşünebiliriz. Özne benlik, doğrudan deneyimlerimizde kendisini göstermez, eylemin gerçekleşmesinden sonra biliş alanına girer. O, hafızamızda ve geçmişimiz olarak görülür. Nesne benlik ise dış dünyadan edindiğimiz kabulleri, davranışları ve normları içselleştirmek suretiyle deneyimde görülen benliktir. Ahlak bu benlikler arasındaki bağlantıların ve bir bütün olarak benlikle "öteki" arasındaki bağlantıların farkındalığına dayalı olarak açıklanmalıdır. Bu açıdan hem benlik hem de ahlak kökeni itibarıyla toplumsaldır. Yazımız Mead'da ahlakın temelinin ne salt birey, ne de salt toplum olduğunu ancak herhangi bir üst akıl ya da metafiziksel referans olmaksızın bu iki unsurun da içinde bulunduğu bir ağlar sistemi olduğunu göstermeyi amaçlamaktadır.

Peter Berger passed away, and the world lost one of its greatest thinkers and writers on the sociology of religion in the modern world. Berger was born to a Jewish family in 1929 in Austria, and the family converted to Christianity in his childhood. After spending the war years in Palestine, Berger immigrated to the United States, where he had a long and illustrious career as an academic sociologist, writing on the social theories of knowledge and religion. In Jewish circles, he is perhaps most famous for his ideas about the nature of religion and religious belief under the conditions of modernity.

A good example of the recent "boom" in the study of contemporary paganisms is the launching of AltaMira's Pagan Studies series, of which Researching Paganisms is the first title. As an opening of the series, the book is an introduction to the study of paganisms and, as such, a definition of the field. The book is divided into four parts which all more or less discuss the researcher's position in ethnographic research. Delivered in personal narrative, the book is a powerful legitimation of the "insider" position in ethnography-not a very surprising detail considering that most of the contributors subscribe to some form of paganism. At the same time, it is a powerful delegitimation of what is expressed as "worship of objectivity" or the "myth of objectivity." As an introduction to new ways of understanding ethnographic fieldwork, both in pagan studies and more generally, the book is invaluable. As an introduction to Pagan Studies it is more questionable: The representation of "proper" field methods is one-sided at best, and I don't have difficulties in imagining that the book might discourage many students who are not interested in embracing pagan beliefs as an insider. After all, different questions require different approaches and not all approaches require one to take a stand regarding the reality of the object of worship. It is my sincere hope that, with this important opening, Pagan Studies is not shutting out many other important approaches to the study of religion.

Bu makalede günümüz akademik bazı olgusal örneklerden yola çıkarak ister mensubiyeti sıradan halka ister akademiya’ya ait olsun bilgi ve anlam arayıcısı insanların kendi yaşanmışlıklarından hareketle bilgi faaliyeti öznesine (özne-insana) karşı sergilediği sıradan veya akademik sosyo-kültürel yaklaşımların olgusal bir resmini çekip nazari ve ameli seviyelerde kozmo ontolojik çerçevede felsefi bir kritiği yapılacaktır. Kaldı ki, bilgi faaliyeti sürecinde insanın kendisi bu eylemin: hem aktif öznesi; hem edilgen nesnesi; hem de bazı durumlarda (özne+nesne) her ikisi konumundadır. Amacımız, makale konumuza dair genel düşünsel çerçevenin yanı sıra bilgi ve anlam arayıcısı insanın içinden şekillenip çıktığı ve ölümüne kadar içinde olduğu halk sağduyusu, kültürü ve bilgeliği tecrübi verilerinden hareketle kısaca bizim Türk akademiya’sının durumunun tespit ve değerlendirmesini yapmaktır. Sonuçta özne-insan merkezli bilgi ve anlam arayışların da özgünlük ve özgürlük adına elimizde neyin olu...

Santrauka. Straipsnyje analizuojami religijos sociologo Peterio Bergerio sekuliarizacijos teorijos esminiai teiginiai ir pastarųjų dešimtmečių autoriaus teorinių įžvalgų pokyčiai bei jų veiksniai. Pirmojoje straipsnio dalyje aptariami esminiai Bergerio sekuliarizacijos teorijos teiginiai ir juos pagrindžiantys argumentai, išskiriami pagrindiniai sekuliarizacijos proceso veiksniai. Antroji straipsnio dalis skirta pastarųjų dešimtmečių autoriaus teorinių įžvalgų pokyčių ir jų priežasčių analizei. Trečiojoje straipsnio dalyje pristatomi Bergerio sekuliarizacijos teorijos pokyčių kritikų (Bruce'as) ir šalininkų (Davie, Hervieu-Leger) argumentai. Straipsnyje prieinama prie išvados, kad desekuliarizacijos teorija turėtų būti pritaikyta naujųjų Europos Sąjungos valstybių narių visuomenėms, ir kartu pabrėžiama, kad klasikine tapusi Bergerio nubrėžta objektyvios ir subjektyvios sekuliarizacijos perskyra išlieka naudinga analizuojant religiją šiuolaikinėje visuomenėje. Raktažodžiai: sekuliarizacija, modernizacija, religija modernioje visuomenėje, desekuliarizacija.

Ingleharto ir Zygmunto Baumano darbų apie tradicinės ir moderniosios religijos skirtį analizę. Remdamasi šių religijos sociologų darbų analize, autorė aptaria moderniosios religijos formavimosi prielaidas, jos raišką ir ypatumus evoliuciniu požiūriu, lygindama šią religijos formą su tradicine religija. Atlikta religijos sociologų darbų apie moderniąją religiją analizė leidžia sukurti teorinį idealiųjų tradicinės ir moderniosios religijos tipų modelį, kuris galėtų būti taikomas empiriniuose šiuolaikinio religingumo tyrimuose. RAKTAŽODŽIAI: religijos sociologija, tradicinė religija, modernioji religija.

Bu çalışmada, sosyo-kültürel etkileşim olgusunun bir sosyal bilimsel analiz konusu olarak "algı" olanaklarına taşınması sürecinin aşamaları ele alınmaktadır. Çalışma kapsamında bu konuya ilişkin olarak sosyal bilimcilere referans teşkil edebileceği düşünülen tipsel modeller geliştirilmesi ve var olan bazı modellerin de birbiri ile ilintilendirilmesi amaçlanmaktadır. Sosyo-kültürel gerçeklik alanı, sosyal olarak ve dil aracılığıyla inşa edilen bir gerçekliktir. Kültür kavramsallaştırması bu çerçeve içinde, göstergebilimsel (semiotic) bir perspektifte, anlamlardan formlara (yapısal epistemoloji) ve formlardan anlamlara (yapısal yorumsama/hermeneutics) doğru becerikli bir performans gösteren bireylerin ürünü olarak (dışsallaştırılan-externalization), bireyleri biçimlendiren (içselleştirilen-internalization), nesnel (toplumsal varlık kazandırılan-objektification) bir gerçekliktir. Anlamlardan formlara (yapısal epistemoloji) ve formlardan anlamlara (yapısal yorumsama) süreçleri bir arada bireylerin "gerçeklik döngüsü çerçeveleri"ni (reality loops) oluşturmaktadır ki nesnel sosyo-kültürel gerçeklik alanında, yatay ve dikey olmak üzere, hem kültürlerarası mesafeleri hem de aynı kültür içinde alt kültürler arası sosyo-kültürel farklılaşmaların açıklanmasında önem taşımaktadır. Nesnel sosyo-kültürel gerçeklik alanı, analitik açıdan iki temel düzeyde ayrıştırılabilir: sembolik bir sistem olarak kültür (bilişsel bilginin içgöstergebilimsel sistemi olarak) ve sosyal eylem olarak kültür (pratik bilginin dış-göstergebilimsel sistemi olarak). Bu türden bir sosyo-kültürel gerçeklik modeli ise bireysel düzeyde işlerlik kazanan "gerçeklik döngüsü çerçeveleri" ile tutarlı bir yeniden inşa ve değişme potansiyeli barındırmaktadır. Anahtar kelimeler: Gerçekliğin sosyal inşası, kültürün sosyal inşası, gerçeklik döngüsü çerçeveleri, kültürel değişme, yapısal epistemoloji, yapısal yorumsama.

Bu kitabın temek izleği ötekileri anlayıp anlamamanın mümkünlüğü üzerinedir. Kitabın temel iddiası ise çokkültürcülük kavramının yeni bir tanımını yapmak ve onu eski iddialarından kurtarmaktır. Bu izlekte kuşkuculuk kinizme varmadan kullanılacak ve çokkültürcülük kavramı bağlamında bir ‘’etkileşimcilik’’ anlayışı öne sürülecektir.