Industrial Monuments

The article deals with the interrelationship between state policy and the development of metallurgy in the Szopienice settlement and the impact of industry on the environment. The Szopienice settlement was part of the Habsburg monarchy from 1526. In 1742 it was annexed to the Kingdom of Prussia, and in 1922 to the Second Polish Republic. Back in the Habsburg times, the state granted Georg von Giesche a monopoly to exploit calamine deposits in Upper Silesia (1702). Calamine was initially used to produce brass, but in the late 18th century, zinc production using calamine began in Upper Silesia. Expanding its road and rail infrastructure, the Prussian state contributed to establishing new smelters by private capital in the 19th century. The “Wilhelmine” zinc smelter was established in 1834 by the Giesche concern in Szopienice. In the 1860s, a lead smelter was also established next to the zinc smelter. Both smelters had a disastrous impact on the environment and residents’ health, which...

The article deals with the interrelationship between state policy and the development of metallurgy in the Szopienice settlement and the impact of industry on the environment. The Szopienice settlement was part of the Habsburg monarchy from 1526. In 1742 it was annexed to the Kingdom of Prussia, and in 1922 to the Second Polish Republic. Back in the Habsburg times, the state granted Georg von Giesche a monopoly to exploit calamine deposits in Upper Silesia (1702). Calamine was initially used to produce brass, but in the late 18th century, zinc production using calamine began in Upper Silesia. Expanding its road and rail infrastructure, the Prussian state contributed to establishing new smelters by private capital in the 19th century. The "Wilhelmine" zinc smelter was established in 1834 by the Giesche concern in Szopienice. In the 1860s, a lead smelter was also established next to the zinc smelter. Both smelters had a disastrous impact on the environment and residents' health, which went hand in hand with the dramatic housing-, and hygiene standards. At the beginning of the 20th century, a metallurgical hospital was established at the initiative of the Giesche concern. However, the recording of lead poisoning cases did not begin until the 1920s. After World War II, the problem of environmental impact was attempted to be publicized in the 1970s through studies of children who had contracted the disease. The population was resettled from the most endangered zone, and children were treated during months-long stays in sanatoriums.

Niniejszy artykuł ma na celu przeanalizowanie zjawiska budowania tożsamości miejsca z wykorzystaniem funkcji, które dotychczas leżały w strefie tabu – wywoływały lęk przed śmiercią, nieczystością, rozkładem. Należą do nich cmentarze, szpitale, kostnice, wysypiska śmieci, lecz również obiekty związane z produkcją żywności takie, jak miejskie rzeźnie i związane z nimi hodowle. Jak dotychczas sukcesja funkcji, która następowała wraz z rozwojem technicznym, powodowała, że były one lokowane coraz dalej od terenów śródmiejskich, a ich miejsce zastępowały te, uważane za lepiej spełniające warunek „miejskości”. Obecnie tendencja ta ulega odwróceniu. Przykład osiedla Global Abattoir obrazuje ogólny nurt, w którym następuje odejście od biologicznej sfery życia, w stronę próby budowania tożsamości bez maskowania historycznej roli miejsca. Analizowany przypadek ukazuje jednak szereg skomplikowanych relacji, które muszą zaistnieć, aby zrównoważyć element profanum, sięgający do podświadomych lękó...

Zarys treści : celem autora artykułu było określenie stosunku właścicieli terenów, na których znajdują się górnicze wieże wyciągowe, do tych obiektów. W wyniku badań terenowych przypisano po jednej wieży wyciągowej do każdej z następujących postaw : arogancji, biernej tolerancji i akceptacji. spośród czynników, które mogły mieć wpływ na wystąpienie danego typu postawy w stosunku do każdego z obiektów, brano pod uwagę lokalizację, otoczenie i sytuację własnościową. W wyniku analizy stwierdzono, że największe znaczenie miały kwestie własnościowe, przy niewielkiej istotności czynników lokalizacji i otoczenia wież. Słowa kluczowe : krajobraz kulturowy, zabytki przemysłu i techniki, konurbacja górnośląska, ochrona dziedzictwa kulturowego, restrukturyzacja górnictwa.

Industry in Silesia and Lesser Poland has been developing for ages. However, during the last 200 years that area became one of the leading industrial regions in Europe. The number of industrial monuments in the Silesian Voivodeship is very large. Many of them are proudly represented or used in different ways. They fascinate people with their architectural shape, created thanks to the constructors' sense, and please the eye with wonderful shapes. They allow one to better recognize the history of these lands. There are so many of them that it was possible to create many interesting tourist paths. On the path you can find machines and devices which are still working. The most interesting places which create Industrial Monuments Route of the Silesian Voivodeship are: Black Trout Adit in Tarnowskie G6ry, coal miners settlements in Katowice Nikiszowiec, Giszowiec, "Królowa Luiza" Adit in Zabrze, Guido Coal Mine in Zabrze, Tychy Brewery, Drill Mine of the "Sztygarka&quot...

This article explains issues pertaining to protection of materials that are relevant by their use or their invention in the view of changing socio-economicconditions and evolution of approaches to historic preservation. The author discusses sources of problems, provides historical outline of research studies and presents the current situation in Poland. Furthermore, the article focuses on problems related to the definition of industrial and engineering heritage and assessment of its values. Particular emphasis was placed upon authenticity and classification of materials that are relevant by their use or their invention. The author of this article also highlights that this type of heritage and other historic monuments and sites should be considered equal. Additionally, this paper suggests how crucial the concept of integrated area-based protection is to efficient historic preservation of materials that are relevant by their use or their invention.

Podgórze, na którym usytuowany jest kamieniołom Libana, powstało w 1784 r. w wyniku nadania przez Józefa II praw wolnego miasta wraz z nazwą – Josefstadt, przywilejami (m.in. zwolnieniem podatkowym) oraz własnym herbem. Okazało się ono ziemią obiecaną dla wielu przedsiębiorczych ludzi różnych narodowości i wyznań. Dogodne okoliczności – bliskość Krakowa, położenie przy rzece i zarazem linii kolejowej (od 1856 r.), a zarazem wyjątkowe warunki naturalne (wapienne wzgórza Krzemionek Podgórskich, stanowiące zaplecze surowcowe) sprawiły, że jego mieszkańcy przekształcili niewielką osadę w prężnie działające, nowoczesne pod względem przemysłowym miasto, połączone z Krakowem nowym mostem, a od 1900 r. zasilane w prąd z własnej (starszej od krakowskiej o 5 lat!) elektrowni miejskiej. Na jego teren przeniesiono także szereg zakładów z samego Krakowa.

A 18─19. századi műszaki fejlődés eredményeként született meg a modern vízügyi szakigazgatás alapjául szolgáló, a vízjogról szóló és 1962-ig érvényben lévő 1885. évi XXIII. Törvénycikk, az ún. vízjogi törvény.
Az európai összehasonlításban is korszerű törvény hatósági engedélyhez kötötte a felszíni és felszín alatti vizekkel kapcsolatos valamennyi munka elvégzését, és a hatóság műszaki szakértőjeként a kultúrmérnöki hivatalokat jelölte meg.  A folyókon, patakokon létesített gátak, zsilipek, duzzasztók, malmok stb. tulajdonosai a törvény alapján kártérítéssel tartoztak, ha a víz folyásában kárt okozó változások következtek be. A tulajdonos felelt a meghatározottnál magasabb vagy alacsonyabb vízszintért egyaránt. Az akár több száz éve meglévő, működő vízimalmokkal kapcsolatosan nem csak a vízhasználat jogosságát kellett igazolni a hatóság előtt, hanem a műszaki megoldásoknak is meg kellett felelniük a kor vízépítési, árvízvédelmi előírásainak. Gyakran kötötték ezért az engedély kiadását a műtárgyak átépítéséhez, mint a dósai malom esetében is.

Koncepcja Listy Światowego Dziedzictwa rozwija się dzięki wdrożeniu Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego przyjętej przez UNESCO podczas 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972 1. Od pierwszych wpisów, które miały miejsce w 1978 r., po współczesność Lista w swej części kulturowej jest kreowana jako reprezentacja dokonań cywilizacyjnych ludzkości wyróżniających się wyjątkową uniwersalną wartością. Lista ukazuje najwybitniejsze w świecie przykłady obiektów i zespołów zabytkowych oraz służy propagowaniu idei i standardów ochrony dóbr kultury. Nieustannie przyczynia się też do poszerzania rozumienia pojęcia zabytek i postrzegania wartości dziedzictwa kulturowego 2. Koncepcja Listy osiągnęła globalne powodzenie i znaczenie, co sprawia, że wciąż mobilizuje do zgłaszania nowych kandydatur i wniosków o wpis. Jednocześnie skutkuje to doskonaleniem procedur oceny i selekcji wniosków, co przekłada się również na coraz wyższy poziom złożoności samych wniosków o wpis na Listę 3. Prezentowana analiza mechanizmu kształtowania koncepcji wniosku, oparta na doświadczeniach Żyrardowa 4 , ma na celu ukazanie metody i przedstawienie wniosków, co do charakteru procedur oraz istoty definiowania wartości dobra 5. Żyrardów-dziś miasto powiatowe w województwie mazowieckim. Niegdyś osada fabryczna dynamicznie rozwijająca się dzięki fabryce włókienniczej wraz z którą wzrastała. Postrzeganie wartości Żyrardowa jako zabytku przemysłu i techniki oraz urbanistyki sięga lat 70. XX w. 6 Od lat 90. XX w. pojawiała się koncepcja wprowadzenia Żyrardowa na Listę Światowego Dziedzictwa

LACKO, Miroslav. Robotnícke kolónie na Železníku - zabudnutý industriálny skvost [Workers' Lodgings in Železník - A Forgotten Industrial Jewel]. In: Z dějin hutnictví 42 - Rozpravy Národního technického muzea v Praze 219 (2012), pp. 119-150. ISSN 0139-9810. ISBN 978-80-7037-212-8.

Industrial-era heritage of polish cities is a space of comprehensive changes that occur after 1989. Among these transitions we can indicate degradation and abandonment, but also conservation, adaptations of buildings to new functions and increasing tourist role of technical heritage. Valuable and differentiated heritage of this kind in Cracow was also significantly affected in last 20 years. Numerous examples of adaptations and renewals not only contributed to preservation of industrial landscape elements, but also raised attractiveness of urban space. I was achieved by creating new commercial, tourist, cultural and museum offer utilizing technical heritage.

Despite being state-protected cultural monuments, many of mining constructions have been quickly disappearing. This primarily depends on the cultured manners of the object’s owner/user. The problems of the protection of mining technical monuments are exemplified by the residential and production grounds of Rákošská Baňa; the author identified and explained the functions of individual objects and pointed out their historical values.