Belarusian Historiography

The process of a nation describing itself is, to some extent, also a process of its creation. This is particularly relevant to literature, which functions not only as a body of texts but also as a system of interpretation and classification—shaped both by general read- ers and literary scholars, whose work becomes part of national education.
In comparison with today’s school curriculum in Belarusian literature, Maksim Harecki’s History of Belarusian Literature reveals significant differences. These appear in the selection of literary texts, in the principles used to classify them, and in the interpretation of key works. In just 208 pages, Harecki discusses 80 figures, whereas current Belarusian school programs focus on only 18. Eleven authors who receive dedicated chapters in Hare- cki’s book (e.g., Andrej Rymša, Kastuś Kalinoŭski, Francišak Alachnovič) are completely absent from the curriculum.
While Harecki references literary movements such as Ba- roque, Romanticism, and Realism, they do not form the basis of his typology. Instead, he emphasizes language—particularly the role and fate of Belarusian—and links authors’ creative evolution to broader cultural processes, like the separation of Belarusian culture from Polish and Russian influences and the formation of a modern national identity.
Harecki’s model of literature is notably inclusive. He incorpo- rates not only Belarusian-language texts by Belarusian authors but also works by authors whose cultural identity may be sub- ject to debate, Russian-language texts by Moscow Belarusians, kitabs by Belarusian-Lithuanian Tatars, and even Old Belarusian texts written outside modern Belarusian lands; he also mentions poetry in Yiddish. He applies the same inclusive logic to other cultural forms, acknowledging the importance of both Cyrillic and Latin scripts and treating religious diversity (Catholicism, Orthodoxy, Uniate Church, Protestantism) as factors driving the development of the literary tradition.
Harecki’s book is characterised by a contextual approach: he considers literary texts in connection with historical, geopolit- ical, religious, social, linguistic, and technological factors that shaped Belarusian culture. In doing so, Maksim Harecki creates a narrative of the history of Belarusian literature that interprets literary, cultural, political, and linguistic shifts through the lens of national revival, seeking to define the continuity and bounda- ries of the Belarusian literary tradition. His contribution helped shape modern Belarusian identity as a distinct European nation.

Артыкул прысвечаны даследаванню жыцця і навуковай творчасці амаль забытага зараз этнографа-палевіка, гісторыка беларускай этнаграфічнай навукі 1920-х гг. Аляксандра Ануфрэевіча Шлюбскага. Гэта быў надзвычай пладавіты даследчык, які пакінуў фактычна за адно дзесяцігоддзе дзейнасці болей двадцаті навуковых артыкулаў, зборнік фальклорных матэрыялаў Віцебшчыны, і бібліяграфію усіх этнаграфічных даследаванняў і тэкстаў аб Беларусі на 1927 г.

Гэты нумар прысвечаны 160-м угодкам паўстання 1863–1864 гг. На старонках часопіса прадстаўлены артыкулы і рэфераты аўтараў з Беларусі, Польшчы, Літвы і Украіны. Даследчыкі ўздымаюць пытанне значэння паўстання для беларускага, літоўскага, польскага і ўкраінскага грамадства (Дарыюс Сталюнас); аналізуюць вобраз Кастуся Каліноўскага ў памяці беларусаў (Іван Курловіч) і характарызуюць трактоўку паўстання ў беларускай гістарыяграфіі
(Дзмітрый Матвейчык). Аляксандр Радзюк прааналізаваў следчыя справы паўстанцаў як крыніцу па гісторыі паўстання. Прадметам даследавання Іны Соркінай стала роля яўрэяў у паўстанні. Веслаў Цабан засяродзіўся на стаўленні сібірскіх ссыльных да падзей Студзеньскага паўстання. Генадзь Семянчук і Алесь Жлутка працягнулі даследаванне радаводу Кастуся Каліноўскага і падрыхтавалі да друку „Вывадовую справу” бацькі Кастуся
Сямёна Каліноўскага. У рубрыцы Дыскусія навукоўцы з Беларусі і Літвы выказаліся наконт гэтак званай тэорыі літвінізму, якая нечакана набыла актуальнасць. Большасць гісторыкаў звярнулі ўвагу на штучнасць і пэўную палітычную правакацыйнасць прадстаўлення „літвінізму” ў літоўскіх СМІ і выказалі прапановы па вырашэнні спрэчных пытанняў гісторыі Вялікага Княства Літоўскага. Таксама варта звярнуць увагу на артыкулы Дарыюса Сталюнаса
пра спробы ўвядзення польскай мовы ў пачатковых школах Гродзенскай губерні ў пачатку ХХ ст. і Пятра Ціхарацкага пра ўплыў вайны ў Іспаніі на дзейнасць Камуністычнай партыі Заходняй Беларусі ў 1936–1939 гг. Трэба прызнаць, што рэгіён УЛБ развіваецца пад уплывам вайны ва Украіне. Пэўным водгукам на гэты ваенны канфлікт з’яўляецца артыкул Алены Кандрацюк пра ўкраінскі погляд на перспектывы ўкраінска-беларускіх адносін. Гэты тэкст падрыхтаваны на падставе вуснай гісторыі. У раздзеле Дыялогі прадстаўлена размова А. Смаленчука з прафесарам
Ганнай Энгелькінг пра яе шлях у навуку і матывы навуковай цікавасці да беларускай праблематыкі.

The article is devoted to the problem of the influence of Italian humanism on the works of F. Skorina. In the article the author, based on the well-known original works of F. Skorina and the collected information, found out which works of Italian authors the Belarusian first printer knew or could know, as well as what most likely were read by him while studying in Krakow and Padua, during periods of life in Prague and Vilnius. The study allowed the author to claim that F. Skorina was familiar with the works of G. Pico della Mirandola. In the case of other Italian writers, until new information and additional evidences aren’t found, should be made only assumptions.

The article is devoted to the past of the former estate of Stanislavovo, the country residence of the last king of the Polish-Lithuanian Commonwealth Stanislav August Poniatowski. After the annexation of the Commonwealth to the Russian Empire, Catherine II gave Stanislavovo to General Ruban, and he resold it to Prince Francis Xavier Drucki-Lubecki. The article is devoted to the past of the the USSR; it is shown what role in the development of the city was played by the entrepreneurial activity of the new owners of Stanislavov, the Drutsky-Lyubetsky princes; traces the fate of Stanislavov after the Second World War. The history of the Stanislavsky manor is a vivid reflection of the fate of Grodno itself. У аўтараў гэтага артыкула ёсць маленькая прывілеяяны жывуць побач з сапраўдным палацам! Прычым не знішчаным і адноўленым, а такім, які захаваўся амаль нязменна з флігелямі, гаспадарчай забудоваю, абнесены мурам з брамаю ды яшчэ ў атачэнні цудоўнага парку. І ўсё гэта -на вяршыні высокага пагорка, з якога адкрываецца ці не адна з самых прыгожых панарам Гродна. Некалі -здаецца, што і зусім нядаўна -сам палац таксама можна было пабачыць яшчэ здалёк. Мініяцюрны, амаль цацачны, ён быццам лунаў над Гарадніцай, над яе гэткімі ж казачнымі камяніцамі, ледзь заўважны ў канцы доўгага і прамога, як лязо, шляху, ад якога раптам аддзялялася невялічкая алея -Алея кахан-ня… Сёння ўжо няма той алеі, а з цацачных камяніц, што яшчэ называліся «басняцкімі», захавалася толькі адна. Былы тракт больш не выглядае такім прамым, як раней.

Ідэалагема «Дружба народаў» аказалася эфектыўным інструментам знешняй і ўнутранай савецкай палітыкі. «Дружбу народаў» афіцыйна зафіксавалі ў Канстытуцыі 1936 года і ў савецкім гімне. Праявы дружбы можна было сустрэць практычна паўсюль: у гарадскім планаванні — паркі Дружбы народаў; у архітэктуры —  узведзены ў Варшаве гмах Палаца навукі і культуры і нерэалізаваны праект падобнага гмаху ў Менску; у тапаніміцы — вуліцы Дружбы і праспекты Міру; у літаратуры, музыцы, кіно. Натуральна, пра дружбу распавядалі і розныя манументальныя аб’екты, напрыклад: мемарыяльны комплекс у п. Леніна, арка Дружбы на Ваенна-Грузінскай дарозе, фантаны «Дружба народаў» на ВДНГ і на Майдане ў Кіеве.

Рекомендовано до друку Вченою радою Дрогобицького державного педагогічного університету імені Івана Франка (протокол від 27 червня 2019 року № 7) наказом міністерства освіти і науки україни збірник включено до категорії «а» переліку наукових фахових видань україни, в яких можуть публікуватися результати дисертаційних робіт на здобуття наукових ступенів доктора і кандидата наук у галузі «історичні науки» (наказ мон україни № 358 від 15.03.2019 р., додаток 9). Східноєвропейський історичний вісник / [головний редактор в. ільницький].-дрогобич: видавничий дім «гельветика», 2019.-вип. 11.-248 с. Збірник розрахований на науковців, викладачів історії, аспірантів, докторантів, студентів й усіх, хто цікавиться історичним минулим. редакційна колегія не обов'язково поділяє позицію, висловлену авторами у статтях, та не несе відповідальності за достовірність наведених даних і посилань.

Исследуется вклад А. Л. Аниховского в развитие белорусской науки и культуры в 1918-1928 гг. До недавнего времени специалистам было известно о результатах его краеведческой и археологической деятельности исключительно в Оренбургском крае. Вклад А. Л. Аниховского в развитие белорусской археологии ошибочно приписывали его тезке-студенту Белорусского государственного университета, краеведу и педагогу А. Г. Аниховскому. В ходе изучения белорусских архивов было доказано, что именно А. Л. Аниховский проводил археологические работы на востоке Беларуси. Показываются этапы его профессионального пути. Реконструируются основные направления полевой археологической деятельности А. Л. Аниховского: составление плана Старого города в Минске, проведение археологических экспедиций на территории Верхнего Поднепровья, участие в обследовании пещер в ур. Дубки, осмотр городища и раскопки кургана в окрестностях д. Черкасово на Оршанщине, исследование курганов около д. Старые Прянич ки и д. Старый Дедин на Могилёвщине, изучение археологических древностей и поиск полезных ископаемых на территории Оренбург ского края. Подчеркивается, что исследователь занимался популяризацией археологического наследия Беларуси, осно вал краеведческие музеи в Горках и Бугуруслане. Отмечается, что результаты научной деятельности археолога неоднократно подвергались критике. Несмотря на то что А. Л. Аниховский не являлся выдающимся полевым исследователем и не внес весомый вклад в разработку теоретических проблем науки, в своем стремлении заниматься археологической деятельностью он может стать примером для следующих поколений ученых. Ключевые слова: история археологии; краеведение; история музейного дела; Институт белорусской культуры; Беларусь; Оренбургский край. Благодарность. Автор высказывает признательность В. Н. Тарасевич, И. И. Баринову и А. И. Груше за помощь в подборе архивных материалов. О б р а з е ц ц и т и р о в а н и я:

“On the Tracks of a Struggle with a Historical Myth”, this paper examines the background of writing and discussing the “Following the Tracks of a Myth” – one of the most known and criticized books of Mikola Jermalovič (1921-2000) that was devoted to the origins of the Grand Duchy of Lithuania and published first 1989 in Minsk. What influenced the author’s choice of the subject of study and its concept, with whom he discussed a draft variant, how criticism of manuscript was taken into account by the author already receiving broad public recognition – these are the questions we try to find the answers.

The paper reviews the book by Nicholas P. Vakar “Belorussia. The Making of a Nation” (1956) that for some reason has not been under discussion in Belarusian historiography yet but newly appeared in form of e-edition of Harvard University Press. It identifies some fallacy attitudes and stereotypes of its author which seem to cause that the book hardly can still serve as a proper introduction to studying and researching Belarus nowadays.

The article presents an outline of views of Belarusian historians on the events connected with Khmelnytsky Uprising in the territory of the Grand Duchy of Lithuania. The author highlights the social and political reasons for varying points of view, which are reflected in the terminology. Whereas in the nineteen twenties Belarusian historiography did not represent a single point of view concerning the events, in the nineteen thirties the uprising would be perceived as a sign of fights between social classes and at the beginning of the fifties there was an official Soviet thesis, which would designate peoples’ uprisings in the 17th century as “a fight of the Belarusian people for national independence and union with Russia”. The academic discourse of historiography in Minsk rejected this thesis only after Belarus had declared independent, and introduced new names, including “an antifeudal” war and a “Cossack-Peasant War”. The author rejects the thesis about the Khmelnytsky Uprising in the territory of Belarus being interpreted from the point of view of “national interests” and presenting the uprising in the most adequate way as the “Cossack-Peasant War”.

Ivangorodsky K. Source base of studying the Eastern Slavs’ Ethnic History: the experience of contemporary Belarusian historiography
Introduction. The problems of the Eastern Slavs’ ethnic history, like any other historical problem, can be clarified only through a representative source base and successful theoretical equipment of such ethnoistoric research. The purpose of the article is to analyze the validity of the source base at the present stage, which should provide the ethno-historical reconstruction of the East Slavs’ communities’ formation and development at the pre-Mongol era in the contemporary Belarusian historiography framework.
Results. Most contemporary Belarusian scientists, in their attempts to reconstruct both the general ethnogenesis of Slavs and the formation of East Slavic ethnic communities, not only ignore the existing historiography of these aspects of the past researching, but also have a rather superficial approach to the analysis of its source aspect. The only one who paid attention to the review of the early Middle Ages history sources, though not specifically about the ethnic history of the Eastern Slav communities, in contemporary Belarusian historiography is the historian S. Temushev.
The analysis of the source base of modern Belarusian specialists’ works, who offer their own versions of reconstruction the Slavs ethnic history, convinces us that most of them are based on archaeological sources. At the same time, specialists are well aware of their limitations in ethnological reconstructions. However, archeologists do not stop trying to construct their own ethnohistoric scheme relative to Slavic ethnogenesis, that is shown, for example, by the creativity of E. Zagarulski.
Does not add the optimism the level of textual analysis of the written sources within the modern Belarusian historiography of the Eastern Slavs ethnic history limits. It is also characterized by superficial reviews of problem places in chronicles and the application of outdated techniques in their interpretations. There is search for “sensations” in the modern Belarusian humanitarian discourse in the form of denial of the ancient Russian chronicle authenticity. On the other pole of the problem is the positivist directness of reading “The Tale of Bygone Years”, as a result its author is credited with almost modern diploma of ethnologist.
Conclusion. The contemporary Belarusian historiography of the problem of the Eastern Slavs ethnic history can’t yet boast by a serious source aspect of its development.
Key words: historiography, source study, historical source, archaeological sources, chronicles, ethno-historical reconstruction, East Slavs.

Ivangorodsky K. Ethnic transformations of East-Slavic communities within the Grand Duchy of Lithuania: modern Belarusian historiography.
The article analyzes the main tendencies of contemporary Belarusian historiography devoted to the ethnic context of the East-Slavic communities’ presence in the Grand Duchy of Lithuania. The illumination of this problem is primarily influenced by the factor of the ideological split in modern Belarusian historiography. Representatives of the «national» direction mainly offer amateur and naive concepts, in which the Grand Duchy of Lithuania is called the Belarusian state. As a rule, all their authors declare that ethnonym «lytvyn» from the beginning denoted only Belarusian ethnos, and the present Lithuanians took over this name later. The opposite direction holds the Soviet historiographical myth about the late appearance of modern East-Slavic ethnic groups. In the course of this current is formed the third tendency, which claims to be the compromise option. However, due to the rather weak methodological and theoretical levels of the newest Belarusian historiography, none of the directions of Belarusian historical science has yet offered any valid scientific theory about Belarusian ethnogenesis, nor the concept of the East-Slavs ethnic history in the medieval era.
Key words: Eastern Slavs, The Great Duchy of Lithuania, historiography, Belarus

Streszczenie
Kostjantyn Ivangorodskyj. Etniczne transformacja społeczności Słowian Wschodnich w ramach WKL: współczesna historiografia białoruska.
Artykuł pokazuje główne tendencje we współczesnej historiografii białoruskiej, poświęcone etnicznemu kontekstowi obecności społeczności wschodniosłowiańskich w Wielkim Księstwie Litewskim. Na ekspozycję tego problemu wpływa przede wszystkim sprawa podziału ideologicznego we współczesnej historiografii białoruskiej. Przedstawiciele kierunku «narodowego» oferują głównie amatorskie i naiwne koncepcje, nazywając WielkieKsięstwoLitewskiepaństwembiałoruskim. Co do zasady, wszyscy ich autorzy stwierdzają, że etnonim «lytvyn» od początku był używany tylko przez białoruski etnos, a obecni Litwini przejęli tę nazwę później. Odwrotny kierunek odwołuje się do sowieckiego mitu historiograficznego o późnym pojawieniu się współczesnych wschodniosłowiańskich grup etnicznych. Ostatnio powstała trzecia tendencja, której zwolennicy uważają, że jest opcją kompromisową. Jednak ze względu na dość słaby poziom metodologiczny i teoretyczny współczesnej historiografiibiałoruskiej, żaden z jej kierunków nie przedstawił dotychczas- poważnej naukowej teorii białoruskiej etnogenezy, ani koncepcji etnicznej historii społeczności Słowian Wschodnich w epoce średniowiecza.
Słowa kluczowe: Słowianie Wschodni, Wielkie Księstwo Litewskie, historiografia, Białoruś

Ivangorodsky K. Methodological approaches to the ethnogenesis of Eastern Slavic communities in contemporary Belarusian historiography.
Modern Belarusian historiography is in a bifurcated condition, conditioned by the conservative ideology of A. Lukashenko’s political regime. Most of Belarusian historians are trying to be loyal to the authorities, so their methodological standards remain predominantly Soviet. The desire to give such views the modern techniques appearance only increases the scientific stagnation of the Belarusian humanitarian space. Modern «national» historiography representatives in Belarus also do not want to re-equip their methodological arsenal, that’s why their attempts to resist  «official» version of history are unproductive. The imperfection of theoretical and methodological approaches and ethno-historical terminology in the Belarusian researchers’ writings is especially noticeable in their trying to reconstruct ethnic history of the Eastern Slavic communities, first of all, in regard to the Belarusian ethnogenesis. So the most popular ethno-historical myth/stereotype in Belarusian historiography is still the interpretation of the Eastern Slavs’ ethnic past exclusively through the prism of the so-called «common cradle».
Key words: historiography, methodology, modern Belarusian historiography, ethnic history, ethnogenesis, Eastern Slavs, Belarusians.

Ivangorodsky K. The problem of the Balts influence on the ethnogenesis of the Slavs (until the middle of the 1st millennium AD) in Contemporary Belarusian historiography.
The most important questions for researchers of the Eastern Slavs’ ethnogenesis in modern Belarus are the time of the Slavs appearance in this territory, the directions of their resettlement and  the form of interaction with local inhabitants, traditionally named in historiography as «Balts». Analysis of these studies allows us to highlight some nuances inherent in modern concepts of Belarusian specialists. First of all, it is the tendency towards the «western» localization of the Slavs’ ancestral home, when the settlement of the Belarusian lands is seen from the West. At the same time, the main attention is focused on the relations between the Balts and the Slavs and the establishment of the ethnic attribution of archeological cultures that dominated in the region during this stage.
The purpose of this article is to analyze the modern Belarusian scientists views on the problem of Baltic-Slavic interrelations, besides through the prism of the reception of Slavic ethnogenesis itself as the basis for the formation of modern Eastern Slavic (including Belarus) ethnic groups. The main task of such study is to establish the adequacy of the relevant theoretical and methodological principles that are used by modern Belarusian specialists.
Belarusian researchers often ignore other concepts of Slavic ethnogenesis. Thats why the processes that took place southwards and eastwards from the modern Belarusian habitat left unattended. So in the modern Belarusian historiography the studies of Zarubinetska, Kyiv, Penkivska and Chernyakhiv archeological cultures concerning Slavic ethnogenesis are absent. This «historiographic isolation» also involved ethnogenesis of other Indo-European communities – the Germans, Iranians, Balts, as well as non-Indo-European – Finno-Ugric people. It’s impoverished the heuristic capabilities of modern Belarusian historiography in the Slavic and East Slavic (first of all, Byelorussian) ethnogenesis reconstruction.
Searching for the only «Baltic substrate» and its specific influence on the Eastern Slavs also causes a lot of difficulties for contemporary Belarusian researchers, because of leading them toward schematics, simplicity and ideology. The politicization of the Balts theme in modern Belarusian historiography is also complicated by purely professional miscalculations. The main problem remains the complete abstractness and amorphism of the term «Balts» (as well as the «Slavs»). Moreover the establishment of these «ethnic demiurges» of modern Belarusians takes place exclusively in the archaeological way – by searching the remnants of ceramics, ornaments and differences in the funeral rite. Such methodological uncertainty occurs to polyphony of views on all archaeological cultures that took place on the territory of Belarus during the Iron Age.
The problem of Balts influence on Slavic ethnogenesis occupies the prominent place in contemporary Belarusian historiography. However, there are significant difficulties in theoretical approaches and methodological principles, which are often superficial, obsolete, contradictory. Therefore, a fairly significant segment in the researchers of Baltic-Slavic relations during the stage until the middle of the 1st millennium AD is denoted by schematically, simplicity, and sometimes by frankly ideological engagement. Belarusian historiography does not have the clear ethno-historical dimension of the ethnogenesis process of both the Balts and the Slavs still now.
Key words: Contemporary Belarusian historiography, Balts, Slavs, ethnogenesis, archeological culture.

Ivangorodsky K. The problem of Urheimat Slavs localization in modern Belarusian historiography.
Historians have always perfectly understood: solving the problem of the Slavs ethnogenesis foremost depends on establishing the place of their formation / appearance – the so-called «Urheimat». But until now there isn’t the only reasonable view of such localization. Therefore, discussions and «searches» are continuing. Belarusian scientists do not overlook the problem. For them, this discourse offers not only a general historical search for truth, but also aims to clarify the «Slavic identity» of present Belarusians.
To analyses the contemporary Belarusian scholars point’s of view on the problem of Slavs Urheimat and to find out the level of their concepts’ theoretical and methodological authenticity in the marked area.
In modern Belarusian historiography are not enough specialists, that’s why – doesn’t exist serious discussions. Among the authors, we can determine the views of such scientists: E. Zaharulsky, S. Rassadin, G. Shtyhaw, M. Pilipenko, V. Titov, A. Rohaliev, I. Chakvin and others. The dominant view is that the Urheimat Slavs had a western localization, in the Vistula-Oder region. Some scholars tend to define it more patriotically – in the Polissya region. There are also speculative versions of the ultra-patriotic character.
The problem of the Slavs Urheimat localization occupies the prominent place in modern Belarusian historiography. For many specialists in various humanitarian fields, it remains very relevant. Despite the disease of contemporary national historiography growth, its tangible ideologizability, false scientific stereotypes, inherent for Slavic studies in general, Belarusian researchers still try to formulate their own vision of the given problem.
Key words: modern Belarusian historiography, Indo-Europeans, the Urheimat, Slavs, ethnogenesis.

Ivangorodsky K. Modern Belarusian national historiography in perception of historians from Belarus.
In the article are investigated the Belarusian historians’ views devoted to the modern Belarusian national historiography analysis. The main attention is paid to the negative phenomena that is immanent to the Belarusian national historiography on modern stage. Prospects of the Belarusian historical science development are outlined.
Key words: Belarusian national historiography, national history, historiographer, historian, methodology.

. Сёньня беларуская гістарыяграфія перажывае пэрыяд свайго актыўнага разьвіцьця. Нягледзячы на шматлікія перашкоды арганізацыйнага, фінансавага й ідэйнага характару, штогод зьяўляюцца глы бокія навуковыя дасьледаваньні, вартыя ўвагі як прафэсійных дасьледчыкаў, так і шырокага кола аматараў мінуўшчыны. Тэматыка адпаведных выданьняў самая разнастайная, і адзін з кірункаў, які распрацоўваецца, -гісторыя Беларусі пэрыяду ўваходжаньня ў склад Расейскай імпэрыі, ці часам у заходняй тэрміналёгіі -"доўгага ХІХ ста годзьдзя". Прычым асобнае месца ў гэтых дасьледаваньнях займае паўстаньне 1863-1864 гг., асабліва ў апошнія гады, што вызначана істотным павелічэньнем увагі да яго пасьля 150-гадовага юбілею падзеі, які адзначаўся ў 2013 г. Аднак дасьледаваньні паўстаньня маюць цэлы шэраг складанасьцяў. Гэта і неадназначнасьць самой падзеі й яе наступстваў, з чаго вынікаюць самыя супрацьлеглыя ацэнкі; і вялізны комплекс рукапісных крыніцаў, якія захоўваюцца ў разнастайных айчынных і замежных сховішчах, а адсюль -неабходнасьць вялікай мабільнасьці пры правядзеньні дасьледаваньня; і вялікая колькасьць асабістых сьведчаньняў удзельнікаў і сучасьнікаў падзей, якія дайшлі да нас у выглядзе мэмуарных і эпісталярных помнікаў; і г. д. На мэмуары варта зьвярнуць асаблівую ўвагу, бо для беларускага чытача яны даступныя толькі часткова. Успаміны ўдзельнікаў задушэньня паўстаньня -расейскіх чыноўнікаў і вайскоўцаў -напісаныя на рускай мове, і іх даступнасьць для кожнага канкрэтнага чытача вызначаецца толькі даступнасьцю для яго таго ці іншага выданьня, дзе яны апублікаваныя. Мэмуары ж непасрэдных удзельнікаў паўстаньня й зьвязаных зь імі асобаў (у першую чаргу іх сваякоў) напісаныя пераважна па-польску, і тут самым непасрэдным чынам паўстае праблема веданьня мовы. Адпаведна, пытаньне зь перакладам такіх твораў на беларускую мову сёньня стаіць дастаткова востра. Немагчыма казаць, што ўспаміны ўдзельнікаў паўстаньня ў Беларусі не перакладаліся да гэтага часу. У апошнія гады на старонках

У артыкуле раскрываюцца некаторыя праблемы сучаснай беларускай гістарыяграфіі. На прыкладзе артыкула брэсцкага гісторыка Алега Карповіча паказваюцца такія хібы, як слабое правядзенне навукова-пошукавай працы, фрагментарнае выкарыстанне архіўных матэрыялаў у даследаваннях, памылковая і надуманая інтэрпрэтацыя выяўленых дакументаў, ігнараванне назапашанай гістарыяграфічнай спадчыны і цэлых комплексаў вядомых крыніц. Робяцца высновы, накіраваныя на пазбяганне падобных памылак іншымі даследчыкамі.

На падставе аналізу навуковых прац (артыкулаў і манаграфій) беларускіх савецкіх гісторыкаў міжваеннага перыяду Усевалада Ігнатоўскага, Уладзіміра Пічэты, Яна Віткоўскага, Сяргея Цытовіча і іншых паказваецца працэс пашырэння кола ўжытых у іх крыніц, вызначаюцца фактары, якія садзейнічалі гэтаму працэсу, паказваецца роля ў ім найбольш значных асоб. Вызначаюцца асноўныя формы ўвядзення архіўных крыніц у навуковы ўжытак, ацэньваецца іх паспяховасць.

“The Use of the Archival Documents on the History of the 1863-1864 Uprising by the Representatives of Belarusian Soviet Historiography in the Interwar Period”