Theories of Sense Perception Programme

The Aristoteles Latinus project has a long history that goes back nearly a century. The project was founded in 1930 by the Union Académique Internationale (UAI), at a time when several scholars expressed their interest in and recognized the importance of the Latin translations of Aristotle in the Middle Ages. Soon, the founders realized that there was a lot of work ahead of them: first, all preserved manuscripts with Latin Aristotelian texts needed to be inventoried and described, and second, all translations needed to be critically edited. These Latin translations cover a period of roughly 800 years, starting with Boethius’ translations and ending with the so- called Translatio Durandi of the Oeconomica in 1295, but the majority of the translations are from the 12th and 13th century. When Lorenzo Minio-Paluello left as director of Aristoteles Latinus in 1973, it was decided to move the seat of the project from Oxford to Leuven, where it has been ever since. Over the years, the project has been in the hands of several Leuven scholars, such as Gérard Verbeke, Fernand Bossier, Jozef Brams, Carlos Steel, Pieter De Leemans and Lisa Devriese. Although the project is housed in Leuven, more specifically at the De Wulf-Mansion Centre for Ancient, Medieval and Renaissance Philosophy (Institute of Philosophy, KU Leuven), the editions are prepared by an international team of researchers. In 2023, it is exactly 50 years that the project will be in Leuven, a milestone that we cannot let go unnoticed. The Congress will celebrate this important occasion by bringing together current editors of Aristoteles Latinustexts, as well as researchers who are closely connected to the project.

Iconografia 2022. La rappresentazione dello spazio tra realtà e simbolo

La presente comunicazione prende spunto da una particolare olletta in impasto conservata al Museo Nazionale di Tarquinia decorata a incisione con un fregio di animali e munita di iscrizione, attribuibile all’Orientalizzante Medio circa. Il vaso, già pubblicato e analizzato in varie sedi, risulta ancora controverso sia dal punto di vista epigrafico (in questa sede quest’aspetto sarà solo accennato) sia iconografico. In particolare si intende fornire una proposta di identificazione degli animali rappresentati, i quali non tutti sono facilmente intellegibili. Tale proposta di lettura permetterebbe inoltre di avanzare l’ipotesi di interpretare il fregio nel suo complesso come scena nilotica. A sostegno di questa ipotesi, pur nella consapevolezza che potrebbe essere considerata assai provocante per quota cronologica e contesto culturale, si illustreranno altri casi coevi da Tarquinia (e più latamente dall’Italia mediotirrenica) di scene di un certo impegno e complessità compositiva nella resa di ambientazioni inconsuete e meno frequenti. Con tale documentazione si intende perciò fornire degli spunti di riflessione sulla ricezione e restituzione da parte dell’artigianato locale di un patrimonio iconografico profondamente segnato da influssi provenienti dal resto del bacino del Mediterraneo e che potrebbero avere colpito e suggestionato l’imagerie etrusca del periodo.

Convegno Internazionale "Iconografia 2022. La rappresentazione dello spazio tra realtà e simbolo" (Padova-Venezia, 12-14 dicembre 2022), 2022

L’analisi degli elementi paesaggistici individuati sulle produzioni figurate di ambito magno-greco, specialmente sulla ceramica a figure rosse, in particolare apula, contribuisce a tracciare l’evoluzione dell’iconografia del mito di Atteone e di comprendere alcuni dei mutamenti sostanziali del racconto mitico che si colgono anche nelle fonti letterarie. Il lavoro di ricerca svolto sul processo di “metamorfosi” che l’immagine di Atteone subisce nella sua evoluzione, dai contesti in cui nasce a quelli in cui approda, sulla base delle testimonianze letterarie e iconografiche raccolte, ha portato a individuare alcuni elementi semantici indispensabili per ricostruire, per quanto possibile, la genesi e lo sviluppo della rappresentazione della vicenda ai fini di una comprensione più ampia e articolata dei valori e dei significati attribuiti a questo episodio al variare dei contesti e dei supporti dove compare. Nello specifico, la ricorrente presenza di una o più rocce che qualificano lo spazio mitico a partire dalla pittura vascolare attica può essere considerata sia come indicatore dello spazio selvaggio quale è quello cinegetico, sia come riferimento al monte Citerone, teatro di morte e sventure per molti protagonisti del ciclo tebano connessi a Dioniso. A un secondo livello di lettura, l’elemento roccioso si traduce in un preciso richiamo all’acqua sotto forma di sorgente in uno spazio sacro ad Artemide, con specifici rimandi alla sfera nuziale, anticipando la più celebre versione callimachea del mito incentrata sul bagno della dea. La presenza di particolari segni che contraddistinguono alcuni personaggi che popolano lo sfondo mitico sui vasi apuli consente di riconoscere in essi le possibili personificazioni dei luoghi. L’esame degli indicatori spaziali individuati nelle diverse soluzioni iconografiche, alla luce dei contesti di ritrovamento e d’uso delle immagini può costituire un valido strumento per ripensare lo spazio del mito come chiave di lettura dello spazio del rito nelle sue diverse declinazioni (riti propiziatori, dionisiaci, prenuziali).

16. Uluslararası Türk Sanatları Kongresi/16th International Congress of Turkish Art II. Meşrutiyet'in ilanı, Osmanlı Devleti'nde büyük bir değişim sürecini beraberinde getirmiş; bu dönüm noktasını simgelemek amacıyla, İstanbul ve Selanik’te birer anıt inşa edilmesine karar verilmiştir. İstanbul için hazırlanan ilk proje, Mimar Vedad (Tek) Bey’in Hürriyet Abidesi’dir. Sultanhamet Meydanı'nda yer alması planlanan bu proje, 31 Mart Vakası’nın ardından rafa kalkmış ve Çağlayan’a, Muzaffer Bey’in tasarımı olan Abide-i Hürriyet inşa edilmiştir. Selanik için hazırlanan projenin temeli atılmışsa da inşası tamamlanamamıştır. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri’nde bulunan, Raymond Péré’ye ait II. Meşrutiyet Anıtı projesi, bir diğer anıtın İzmir’de yapılmasının gündeme geldiğini göstermektedir. Bildiri kapsamında, bu anıt önerisinin, yeni rejimi temsil eden tasarım anlayışı içinde nasıl konumlandığı tartışılacaktır. Péré’nin projesi, "Raymond C. Péré. Architecte & Peintre. Smyrne (Turquie d'Asie)" antetli bir kağıda çizilmiş olup, sağ üst köşede bulunan "Smyrne, le ... 190..." yazılı tarih kısmı boş bırakılmıştır. Evrak üzerinde herhangi bir açıklama, tarih veya imza bulunmamaktadır. Anıtın üzerinde "24 Juill[et] 1908" yazan bir kuşak bulunması, II. Meşrutiyetin ilanını simgelemek amacıyla hazırlandığını göstermektedir. Péré’nin tasarımı, kaide olarak büyük ölçekli bir mimari düzenlemenin üzerine yerleştirilmiş bir sütundan oluşmaktadır. Sütun ile mimari düzenleme arasında, etrafı parçalanmış halat ve zincirlerle sarılı bir kaya; bu kayanın iki yanında ise devletin askeri gücüne vurgu yapmak üzere bir top ve bir savaş gemisi heykeli bulunmaktadır. Sütunun üzerine ise Osmanlı arması yerleştirilmiştir. Sütunun altındaki mimari düzenleme, aynı mimarın eseri olan İzmir Saat Kulesi ile büyük benzerlikler taşımaktadır. Milli Mimari üslubunun devlet katında tercih edildiği II. Meşrutiyet yıllarında Raymond Péré 'nin projesi, oryantalist yaklaşımın ağır bastığı eklektik bir tasarımdır. Bu bakımdan, İstanbul’da inşa edilmiş olan Abide-i Hürriyet ile Tayyare Şehitleri Anıtı'ndan ayrılmaktadır. II. Abdülhamid döneminde mimar Raimondo D’Aronco tarafından tasarlanmış olan Şam Telgraf Anıtı’nın istisnai durumu tartışmaya açık olmakla beraber, yönetim biçiminin değişmesi gibi bir dönüm noktasını simgelemesi bakımından Abide-i Hürriyet; Osmanlı Devleti’nde inşa edilmiş ilk anıt olarak kabul edilmektedir. Raymond Péré ile Vedad (Tek) Bey'in II. Meşrutiyet Anıtı projeleri, Abide-i Hürriyet'ten önceye tarihlenmeleri bakımından dikkat çekicilerdir. Selanik için hazırlanan projeye ve Vedad Bey'in projesine ilişkin herhangi bir görsel belgeye henüz ulaşılamaması göz önünde bulundurulduğunda, Raymond Péré'nin tasarımı, Osmanlı mimarlık ve sanat tarihindeki erken tarihli anıt önerilerinden biri olarak önem kazanmaktadır. Söz konusu projenin tanıtılması, tasarım özelliklerinin incelenmesi ve dönem örnekleri ile karşılaştırılması sonucunda; Raymond Péré'nin tasarımı, geç dönem Osmanlı mimarlık ve sanat tarihi yazınında yer bulacaktır.