Papers by Janusz Maciaszek
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica-Aesthetica-Practica
Roczniki Filozoficzne
Analiza zdań psychologicznych stanowi jeden z najważniejszych elementów programu semantycznego za... more Analiza zdań psychologicznych stanowi jeden z najważniejszych elementów programu semantycznego zainicjowanego przez Tadeusza Kotarbińskiego, zwanego reizmem w wersji semantycznej. Celem tego programu było wyeliminowanie z języka wyrażeń oraz struktur gramatycznych, które reifikowały relacje, własności, zdarzenia oraz zawartości aktów psychicznych. Aby wyeliminować zawartości aktów psychicznych Kotarbiński zaproponował oryginalną analizę wypowiedzeń zdań psychologicznych parafrazowanych w postaci par wypowiedzeń, eliminując tym samym konieczność wprowadzania wszelkich bytów mentalnych lub intencjonalnych. W artykule przedstawiam krótko rozwiązania problemu zdań psychologicznych autorstwa Fregego i Russella, następnie wskazuję na filozoficzne inspiracje reizmu Kotarbińskiego. Analiza zdań psychologicznych przedstawiona przez Kotarbińskiego nie tylko rozwiązuje problem braku zastępowalności ekstensjonalnej, ale doprecyzowuje również jego poglądy reistyczne. Na koniec dokonuję krótkiego...
On different notions of quantifiers
The aim of this paper is show a global strategy for defining and connecting logical criteria. Thr... more The aim of this paper is show a global strategy for defining and connecting logical criteria. Three partial criteria are distinguished: transparency for expressions, topic neutrality for consequence relation, and universality for theories. A global criterion is suggested, and proved to be fulfilled by classical and intuionistic logic.
Argumentacja, myślenie, działanie, 2016
By manipulation one can understand an abuse of the influence on other people. As the term ‘abuse’... more By manipulation one can understand an abuse of the influence on other people. As the term ‘abuse’ is vague and unclear, one cannot decide in every instance whether it is an abuse of influence or whether the influence on other people is justified. In the paper I distinguish three types of actions consisting in exercising influence on other people. The theoretical basis for this typology is Donald Davidson’s theory of action, and in particular his notion of reason of action and practical syllogism. The first type of influence consists in modification of rather constant beliefs, preferences, and values. The typical example of an action of this type is brain-washing, The second type of action is modification of short-term attitudes, e.g. beliefs about the environment, wishes and preferences in special situations, etc. The typical example is advertising. In the third type the manipulator does not try to modify attitudes but he intends to provoke “acratic” actions, i.e. actions being the ...
Wprowadzenie
Argumentacja, myślenie, działanie, 2016
Philosophy as the Foundation of Knownledge Action Ethos, 2016
The aim of the paper is to recast main notions of Tadeusz Kotarbiński's praxeolology in terms of ... more The aim of the paper is to recast main notions of Tadeusz Kotarbiński's praxeolology in terms of Donald Davidson's theory of action. The paper focuses also on ontological commitments of both theories. Though Kotarbiński did not admit events in his reistic ontology, in his praxeology conceived actions as compounded entities without any clue how to reduce the parts of action into things. I argue that Kotarbiński's restrictive ontological reism cannot be maintained in case of praxeology, and propose to admit events as existing objects. This enables to simplify extremely complicated net of Kotarbiński's concepts and to find the counterparts of the parts of action in Kotarbiński's sense in Davidson's theory of action.
Przegląd Filozoficzny, Dec 20, 2023
The aim of the paper is to reconstruct Kripke semantics of Intuitionistic Predicate Logic without... more The aim of the paper is to reconstruct Kripke semantics of Intuitionistic Predicate Logic without possible worlds. It can be done in terms of the Tarskian concept of satisfaction of a formula by a sequence which is usually considered as an alternative of a valuation of variables. It is not the case in the presented semantics, where a sequence plays a double role: of a valuation and of a possible world.
W artykule przedstawia się spór o charakter deskrypcji określonych, który miał miejsce na łamach ... more W artykule przedstawia się spór o charakter deskrypcji określonych, który miał miejsce na łamach czasopisma "Mind" między Peterem Strawsonem a Bertrandem Russellem. Spór ten wykracza poza próbę uzasadnienia odmiennych rozstrzygnięć pewnych problemów związanym z użyciem deskrypcji, gdyż odwołuje się do dwóch odmiennych tradycji w ramach filozofii analitycznej, które można nazwać filozofią języka naturalnego oraz filozofią języka idealnego. Celem artykułu jest zarysowanie głównych cech owych tradycji oraz wskazanie, w jaki sposób rzutowały one na ową polemikę. W pierwszym paragrafie omawiam teorię deskrypcji Russella na tle przemian jego poglądów filozoficznych, które następowały od końca XIX wieku do opublikowania w roku 1905 słynnego artykułu <i>On Denoting</i>. Drugi paragraf poświęcam krótkiemu omówieniu wspomnianych tradycji oraz roli Strawsona w filozofii języka naturalnego. W kolejnym paragrafie analizuję zarzuty Strawsona wobec teorii deskrypcji, skupiają...
Trzy typy manipulacji z punktu widzenia teorii działania 1. Uwagi wstępne Jednym z problemów teor... more Trzy typy manipulacji z punktu widzenia teorii działania 1. Uwagi wstępne Jednym z problemów teorii manipulacji jest zdefiniowanie samego terminu "manipulacja". Ze względu na wielość znaczeń tego terminu, z którymi można się spotkać w literaturze, punktem wyjścia niniejszych rozważań będzie podejście reprezentowane przez van Dijka w artykule Discourse and Manipulation [van Dijk 2006]. Przez manipulację rozumie on wywieranie i nadużywanie wpływu na innych: (…) manipulacja implikuje działanie w formie nielegalnego wpływu (illegitimate influence) za pomocą środków dyskursywnych: manipulatorzy skłaniają innych, aby uwierzyli w coś lub czynili rzeczy, które leżą w interesie manipulatora i wbrew najlepszemu interesowi manipulowanego [tamże, s. 360]. Manipulacja w rozumieniu van Dijka realizuje się przede wszystkim poprzez "tekst i mowę" co nie wyklucza możliwości użycia innych środków: "obrazów, fotografii lub innych mediów" [tamże]. W słowach "aby uwierzyli w coś lub czynili rzeczy" mowa jest zarówno o postawach propozycjonalnych, w tym przypadku o przekonaniach, jak i o działaniach, co stanowi punkt wyjścia niniejszych rozważań. Działania ludzkie są z definicji intencjonalne 1 , co oznacza, mówiąc niezbyt precyzyjnie, że uwikłane są w pewne pragnienia, wartości, przekonania i preferencje, zaś brak tego uwikłania oznacza, że człowiek jedynie uczestniczymy w jakimś zdarzeniu. Modyfikacja postaw podmiotu niewątpliwie wpływa na modyfikację jego przyszłych działań. Dlatego też celem manipulatora jest przede wszystkim modyfikacja działań podejmowanych przez osoby manipulowane, zaś zmiana postaw propozycjonalnych stanowi środek, który do tego prowadzi. Jednym z podstawowych celów tego artykułu jest wyjaśnienie, na czym polega wspomniane uwikłanie postaw w ludzkie działania. Rozwiązanie Van Dijka nie wyjaśnia do końca problemu uwikłania postaw w działania, gdyż odwołuje się do niejasnego i przedteoretycznego pojęcia kontroli: Manipulowanie ludźmi obejmuje manipulowanie ich umysłami, tj. przekonaniami ludzi, takimi jak wiedza, opinie i ideologie, które z kolei kontrolują ich działania [tamże, s. 365].
Kotarbiński's praxeology, i.e. the theory of efficient action, is based on his philosophy of acti... more Kotarbiński's praxeology, i.e. the theory of efficient action, is based on his philosophy of action which comprises rather complicated net of notions including the very notion of action, event, causal relation, agent, agency, and many more. This conceptual apparatus was originally presented in some early praxeological works [see: Kotarbiński 1999], in Treatise on Good Work [1955], and later, in an abbreviated form, in ABC of Practicality [1972].
S T R E S Z C Z E N I E : Celem artykułu jest analiza, uzasadnienie i wyjaśnienie Do-nalda Davids... more S T R E S Z C Z E N I E : Celem artykułu jest analiza, uzasadnienie i wyjaśnienie Do-nalda Davidsona przyczynowej teorii metafory z punktu widzenia całości jego poglądów filozoficznych. Poglądy te tworzą spójny system obejmujący, poza semantyką i teorią interpretacji, m.in. teorię poznania, teorię działania oraz teorię racjonalności. Proponując przyczynową teorię metafory, Davidson nie odwołał się bezpośrednio do własnej teorii znaczenia, starając się uzasadnić odrzucenie pojęć znaczenia metaforycznego oraz prawdy metaforycznej na gruncie potocznego rozumienia pojęć semantycznych. W artykule argumen-tuje się, że przyczynowa teoria metafory stanowi uzupełnienie systemu Da-vidsona, a ponadto że teoria ta ujęta przez pryzmat całego systemu pozwa-la wyjaśnić rolę metafor nie tylko w literaturze i poezji, lecz także w naukach przyrodniczych, prawie, religii i naukach społecznych.
Podstawy Donalda Davidsona (1917Davidsona ( -2002 semantyki języka naturalnego zostały zaprezento... more Podstawy Donalda Davidsona (1917Davidsona ( -2002 semantyki języka naturalnego zostały zaprezentowane w dwóch artykułach: Theories of Meaning and Learnable Languages z 1966 roku (Davidson 2001b oraz Prawda i znaczenie z 1967 roku (Davidson 1992, s. 3-2), a następnie zastosowana do nowych obszarów języka naturalnego, np. wyrażeń cudzysłowowych, zdań wyrażających postawy propozycjonalne, zdań performatywnych oraz przysłówków, stając się stopniowo częścią szerszego projektu zwanego teorią interpretacji. Jednocześnie Davidson realizował przez całe życie plan budowania sytemu filozoficznego, w którym teoria interpretacji wraz z teorią znaczenia pełniły rolę istotnego i nieusuwalnego składnika, spajającego system obejmujący metafizykę zdarzeń, teorię działania, epistemologię, filozofię psychologii oraz filozofię prawdy. Davidson publikował jedynie artykuły poświęcone szczegółowym zagadnieniom i nigdy nie dokonał syntezy swych filozoficznych poglądów. Również w bogatej literaturze poświęconej filozofii Davidsona dominują opracowania szczegółowych zagadnień, brak jest natomiast opracowań, które próbowałyby powiązać w całość poglądy tego filozofa 1 . Celem tego artykułu jest zarysowanie filozoficznego tła semantyki Davidsona oraz wskazanie jej istotnych powiązań z innymi obszarami jego filozoficznych zainteresowań. W artykule przedstawia się w sposób szczegółowy uzasadnienie dokonanego przez Davidsona wyboru teorii prawdy Tarskiego jako teorii znaczenia oraz związki tak rozumianej teorii znaczenia z jego eksternalistyczną epistemologią, metafizyką zdarzeń, a zwłaszcza z filozofią działania oraz filozofią psychologii.
Anales Del Seminario De Historia De La Filosofia, 2005
El propósito de este trabajo es mostrar una estrategia general para construir y conectar criterio... more El propósito de este trabajo es mostrar una estrategia general para construir y conectar criterios de logicidad. Se distinguen tres criterios parciales (transparencia para expresiones, neutralidad tópica para relación de consecuencia, y universalidad para teorías). A continuación se formula un criterio global que es cumplido por la lógica clásica y la lógica intuicionista.
Uploads
Papers by Janusz Maciaszek